نۇرلان قابدايۇلى. جۇرگىش
اڭگىمە)
گۇلدى پەردەنىڭ وڭمەنىنەن وتكەن سۇرعىلت ساۋلە بولمەنىڭ بەلۋارىنان ارىعا شاپپاي تۇر. ارا-تۇرا كوشەدەگى كولىكتىڭ جارىعى اياق جاقتاعى شكافتىڭ يىعىن دودەگەگە دەيىن شۇبىرتىپ اپارىپ قايتادى. ءبىرى ىرگەگە قاراي بۇك تۇسكەن، ءبىرى قوس كىسىلىك جايپاق كەرەۋەتتىڭ قاسبەتىندە شالقايا سوزىلىپتى. ءبىرى جەر شەتىندە، ءبىرى جار جاعاسىندا جاتقانداي...
اڭگىمە)
گۇلدى پەردەنىڭ وڭمەنىنەن وتكەن سۇرعىلت ساۋلە بولمەنىڭ بەلۋارىنان ارىعا شاپپاي تۇر. ارا-تۇرا كوشەدەگى كولىكتىڭ جارىعى اياق جاقتاعى شكافتىڭ يىعىن دودەگەگە دەيىن شۇبىرتىپ اپارىپ قايتادى. ءبىرى ىرگەگە قاراي بۇك تۇسكەن، ءبىرى قوس كىسىلىك جايپاق كەرەۋەتتىڭ قاسبەتىندە شالقايا سوزىلىپتى. ءبىرى جەر شەتىندە، ءبىرى جار جاعاسىندا جاتقانداي...
...بىرگە تۇستەنبەكشى ەدى، ورنىندا جوق ەكەن. كىرە بەرىستەگى اق ۇيشىكتىڭ پورتوچكاسىن بەت-اۋزىمەن بىتەپ وتىرعان كۇزەتشى جارتى ساعات بۇرىن شىعىپ كەتكەنىن ايتتى. كەڭسەدەن ءبىر كۆارتال قۇلداپ، سوسىن جەر استى جولىمەن گوگول كوشەسىنە تۇسكەن. اۋدەم جەردەگى شىنى قابىرعالى مەيرامحانانىڭ الدى جايما اسحانا. اق قالپاقتارىن مىقشيتا كيىپ، قازاندا تاپ وزدەرى شىجعىرىلىپ جاتقانداي قولدى-اياققا تۇرماي زىر قاققان قىز-جىگىتتەر، قالاعان تاماعىڭدى كوز الدىڭدا دايارلاپ بەرەدى. سول جەردە تۇرىپ قاربىتاسىڭ با، قولتىققا قىسا كەتەسىڭ بە، ءوز ەركىڭ. قازانشىعا پالاۋ تاپسىردى. تۋ سىرتىنان بىرەۋ اڭدىپ تۇرعان سياقتى بولعان سوڭ، اۋەستىكپەن مويىن بۇرعان. مويىن بۇردى دا، سىلەيىپ تۇرىپ قالدى. شاشىن جەلكەسىنە تامان وراي ءتۇيىپ، شاشاقتى اعاش ىستىكپەن ايقىش-ۇيقىش تۇيرەي سالىپتى. سوقىرلىقتان ەمەس، ءسان ءۇشىن تاعاتىن كوزاينەكتىڭ بارماق ەلى قارا قۇلاعى مەن اق جەيدە يەسىنىڭ دە وسى ماڭنان ەكەنىن مەڭزەگەندەي. قارسىسىنداعى كۇيەۋى بۇنىڭ العا ەمىنە سوزعان قولدارىن بۇرە قىسىپ، ساۋساقتارىنىڭ ۇشىنان عانا ءوبىپ وتىر ەكەن. بىردەڭەنى سەزگەندەي ول دا بەر جاققا جالت قارادى. اۋەلى جۇرەگى اتقاقتاپ الا جونەلگەن. ارتىنشا تاناۋى جەلپىلدەپ، جىلامسىراي باستاعان سوڭ، ءجۇزىن بۇرىپ اكەتتى. سودان سوڭ... كوز الدىنداعى بار دۇنيە بۇلدىراي شايقاتىلىپ بارا جاتقان.
كۇيەۋىنىڭ انشەيىنگى قىرىق قابات قىجىرتپاسىنىڭ قىلاۋىندا جۇرەتىن، بەتباقتىعىن بەتىنىڭ ارىنە جەتەكتەتكەن شوپجەلكەلەردىڭ ءبىرى شىعار دەيتىن بەيعامدىقتىڭ، بۇل جولى جۇرتىن سيپاپ قالدى. شىرقىن بۇزعان كىم ەكەنى تۇسىنىكتى. كىمى بولدى ەكەن؟ ءجىبى ءتۇزۋ ەركەك كورسە، كورگەنىنەن كوزاقى الماي قويمايتىن، بىرىنەن جالىققان كۇنى باسقاسىنىڭ جولىندا كوستەڭدەيتىن، جالىقتىرعان كۇنى كوزىنىڭ بوياۋىن كويلەگىنە سورعالاتىپ قالا بەرەتىن قورجىنبيكەلەردىڭ ءبىرى مە؟ الدە... جو-جوق، ولاي بولۋى مۇمكىن ەمەس. كوك قۋالاپ، كوگەن باسىنان ۇزاپ كەتەرلىك نە كۇن تۋىپتى باسىنا؟ جۇرتتا بار كورىك - وزىندە بار. جۇرتتا جوق اقىل دا... كوڭىلىنە سەلكەۋ، يىعىنا قىلشىق قوندىرماي استى-ۇستىنە تۇسەتىن جانە ءوزى. الدە ءوزى قۇلاي سۇيگەن سوڭ، ءوزىن دە اياۋلىسىنا بالايتىنىنا شاك كەلتىرمەگەن ءوزىمشىل سەزىمنىڭ شىلاۋىنا مالتىعىپ جۇرە بەردى مە ەكەن؟ قۇم ساعاتتىڭ بەلىندەي سارقىلىپ بارىپ، قاڭسىپ تىنعان قوڭىلتاق كوڭىلدىڭ كەنەزەسىن ەندى نەمەن كەپتەرىن بىلمەي دال بولىپ جاتىسى مىناۋ.
...تاۋ وزەنىنىڭ جاعاسىنا جايىلعان داستارحانعا جۇرت جاپىرلاي باس قويعاندا، ول دا بۇعان سۇيكەنە جايعاسقان ەدى. تاعامنىڭ نەشە اتاسىنان بەلى قايىسقان داستارحاننىڭ قاي شەتىنەن تۇرەرىن بارلاي ءسۇزىپ، تاباقتىڭ ەرنەۋىنەن اسا جاتقان ءجۇزىمنىڭ ءبىر ءتۇيىرىن اۋزىنا سالدى. سوسىن بۇعان قىلىمسي كوز توڭكەرىپ، بوكالىن توسقان. انشەيىندە قاعازدان باس كوتەرگەن كەيىپپەن اينالاسىنا تۋ بيىكتەن كوز تاستايتىن كەڭسەدەگى تاكاپپارلىعى ءىزىم-عايىم. ءوزىنىڭ تومەن ەتەكتىلەر اۋلەتىنەن ەكەنى ەندى عانا ەسىنە تۇسكەندەي قيىلا قالىپتى. ءا دەگەندە تىكسىنە قاراعان بۇل، ءاپ-ساتتە ەس جيدى. بوكالىن بوكالدى قاز موينىنان قىلعىندىرا قىسقان سۇيرىكتەي ساۋساقتارىمەن قوسا ەپپەن قاپسىرىپ، شاراپ قۇيدى. وزىنە دە. ءيسى مۇرىن جارارداي قوشقىلدانىپ پىسكەن كاۋاپتىڭ ءۇش-ءتورت ءتۇيىر ەتىن تاباعىنا ءتۇسىرىپ، بەتىنە كوسىپ تۋرالعان سارىمساقتان تاستادى. ءوز ۇستىندەگى سپورتتىق كۇرتەشەسىن شەشىپ، يىعىنا جاپتى. تاۋ سامالى مىڭ جەردەن جىبەكتەي ەسكەنمەن، وكپە قابارلىق ىزعارى بارىن ايتىپ، ءدىلمارسىدى دا. نە كەرەك، استى-ۇستىنە ءتۇسىپ بايەك بولىپ وتىر. ايەل بالاسى انتەك قىلىمسي قاراپ، قورعانسىز جاننىڭ سيقىن اڭعارتقان سايىن قوعاداي جاپىرىلاتىن ەركەكتىك قۇمارلىعىنا شوق ءتۇسىپ، ءىشى-باۋرىن ورتەپ بارا جاتتى، سول كۇنى...
...قايدان عانا تاپ بولىپ ەم دەمەدى. قايدان عانا ساپ ەتە تۇسكەنىنە كىجىنىپ جاتىر.
«اباي-اقپارات»
