دۋلات يسابەكوۆ: 20 جىلدا بىتىرگەنىمىز – بولاشاققا جاعىمپاز، قورقاق، وتىرىكشىلەردى قالدىرىپ بارامىز …
مەنiڭشە، بۇل جيىندا "قازاق زيالىلارى بار ما، جوق پا؟" دەگەن ماسەلە قارالۋعا تيiس. بار بولسا، نەگە ءۇنسiز؟ نەلiكتەن باس كوتەرمەيدi? باس كوتەر دەگەندە، كوشەگە شىعىپ، بiرەۋدiڭ جاعاسىنان الايىق، كونستيتۋتسيانى تارك ەتiپ، بيلiكتi قولعا الايىق دەپ وتىرعانىم جوق. زيالى قاۋىم ارقاشان سابىرلىلىقپەن بiزدiڭ قوعامداعى وكiنiشتi وقيعانى تiزە بەرمەي، سونى ساراپتاپ، سەبەپتەرiن ايتىپ، جوعارى جاقتىڭ، اسiرەسە پرەزيدەنتتiڭ قۇلاعىنا جەتكiزۋi كەرەك. كەشەگi جاڭاوزەن وقيعاسىندا قازاق قازاققا ۇلكەن قاتىگەزدiك جاسادى. كوزدi باقىرايتىپ قويىپ، جالاقىسىن سۇراعان ادامداردى اتىپ تاستادىق. ايلىعىن سۇراعانداردى اتا بەرسەك، قازاقستاندا كiم قالادى؟ مەنiڭ ايتپاعىم، قازاقتى اتقان ادامداردىڭ ورنىندا باسقا ۇلت وكiلi بولعانى دۇرىس بولار ەدi. يتتiك، اياماستىق جاسادى دەپ نۇسقاۋعا بولاتىن ەدi. ال قانداي فورما كيسە دە، ءوز قازاعىمىزدىڭ اياۋسىزدىعى، كوزقاراسى، ولگەن ادامدى تاعى اتسام با دەگەن ءسوزi, "قازاققا نە بولعان؟" دەگەن ماسەلەنi توتەسiنەن قويۋعا جەتەلەيدi. وسىعان اقىلداسايىقشى. پوليتسەيلەرگە ۇندەۋ جاسايىقشى.
20 جىلدا نە بiتiردiك؟ ەرتەڭگi بولاشاققا جاعىمپاز، قورقاق، وتiرiكشi ادامداردى قالدىرىپ بارامىز. ولار كەز كەلگەن بيلiككە يiلiپ ءومiر سۇرە بەرەدi. ەرتەڭ ەلگە باسقا ۇلتتىڭ وكiلi پرەزيدەنت بولسا دا ءدال وسىنداي مiنەزبەن يiلiپ، "دۇرىس، ءلاپپاي تاقسىر" دەيدi. بiز قازاق حالقىنىڭ مەنتاليتەتiن، گەنوفوندىن وزگەرتiپ بارامىز.
مەنiڭشە، بۇل جيىندا "قازاق زيالىلارى بار ما، جوق پا؟" دەگەن ماسەلە قارالۋعا تيiس. بار بولسا، نەگە ءۇنسiز؟ نەلiكتەن باس كوتەرمەيدi? باس كوتەر دەگەندە، كوشەگە شىعىپ، بiرەۋدiڭ جاعاسىنان الايىق، كونستيتۋتسيانى تارك ەتiپ، بيلiكتi قولعا الايىق دەپ وتىرعانىم جوق. زيالى قاۋىم ارقاشان سابىرلىلىقپەن بiزدiڭ قوعامداعى وكiنiشتi وقيعانى تiزە بەرمەي، سونى ساراپتاپ، سەبەپتەرiن ايتىپ، جوعارى جاقتىڭ، اسiرەسە پرەزيدەنتتiڭ قۇلاعىنا جەتكiزۋi كەرەك. كەشەگi جاڭاوزەن وقيعاسىندا قازاق قازاققا ۇلكەن قاتىگەزدiك جاسادى. كوزدi باقىرايتىپ قويىپ، جالاقىسىن سۇراعان ادامداردى اتىپ تاستادىق. ايلىعىن سۇراعانداردى اتا بەرسەك، قازاقستاندا كiم قالادى؟ مەنiڭ ايتپاعىم، قازاقتى اتقان ادامداردىڭ ورنىندا باسقا ۇلت وكiلi بولعانى دۇرىس بولار ەدi. يتتiك، اياماستىق جاسادى دەپ نۇسقاۋعا بولاتىن ەدi. ال قانداي فورما كيسە دە، ءوز قازاعىمىزدىڭ اياۋسىزدىعى، كوزقاراسى، ولگەن ادامدى تاعى اتسام با دەگەن ءسوزi, "قازاققا نە بولعان؟" دەگەن ماسەلەنi توتەسiنەن قويۋعا جەتەلەيدi. وسىعان اقىلداسايىقشى. پوليتسەيلەرگە ۇندەۋ جاسايىقشى.
20 جىلدا نە بiتiردiك؟ ەرتەڭگi بولاشاققا جاعىمپاز، قورقاق، وتiرiكشi ادامداردى قالدىرىپ بارامىز. ولار كەز كەلگەن بيلiككە يiلiپ ءومiر سۇرە بەرەدi. ەرتەڭ ەلگە باسقا ۇلتتىڭ وكiلi پرەزيدەنت بولسا دا ءدال وسىنداي مiنەزبەن يiلiپ، "دۇرىس، ءلاپپاي تاقسىر" دەيدi. بiز قازاق حالقىنىڭ مەنتاليتەتiن، گەنوفوندىن وزگەرتiپ بارامىز.
باستى بايلىق - ادام دەيمiز عوي. ادام كاپيتالى دەگەن جەكسۇرىن تەرمين بار. ادام ولiگiن كاپيتالعا اينالدىردى. جاڭاوزەندە ادام ولiگiن ساتتى. مۇنى جاساپ وتىرعان كiم؟ تاعى دا قازاق. "قازاق، ساعان نە بولعان؟" دەگەن ۇندەۋ كەرەك سياقتى. "ون مىڭ تەڭگەنi نە قىلاسىڭ؟" دەسە، "پوليتسەيلەرمەن بولiسەمiز" دەيتiن كورiنەدi. سول اقشاعا العان تاماق قالاي عانا ءوتتi كومەيiنەن؟ وسىنداي ادامدارمەن قانداي مەملەكەت قۇرۋعا بولادى؟ وركەنيەتتi مەملەكەت قۇرىپ جاتىرمىز دەپ ويلاۋعا بولا ما؟
حالىق سانىنىڭ كوبەيۋi بيلiككە تيiمسiز سياقتى. ويتكەنi ءارتۇرلi پiكiر پايدا بولادى. قىزىلاعاشتا 47 ادام قىرىلدى. نەگە قارالى كۇن جاريالامادى؟ كەشە بەلگيانىڭ بالالار مiنگەن اۆتوبۋسى اپاتقا ۇشىراپ، ون بiر ادام قازا تاپتى. ەلدە قارالى ءۇش كۇن جاريالاندى. ال بiزدە ادام ءومiرi باستى قۇندىلىق دەگەن قايدا قالدى؟ 47 ادام از با؟ نەگە قارالى كۇن جاريالامادى؟ بۇل تابيعات اپاتىنان بولدى عوي. جاڭاوزەن وقيعاسىنان كەيiن، ارينە، قارالى كۇن جاريالاي المايدى، سەبەبi وزدەرi اتىپ تاستادى عوي. نەگە سونى ەلەۋسiز قالدىردىق؟ ادام ەكەش ادام تۇگiل، 47 قوي سۋعا اعىپ كەتسە دە، جاۋاپ بەرەتiن ەدi عوي. بۇل ادام ءومiرiنiڭ قۇنسىزدانۋى، ءوز ادامىنا سۇراۋ سالا الماعاندىق. "بۇل قازاققا نە بولعان؟"- دەپ، الدىمەن ءوز قازاعىمىزعا ۇندەۋ جاساماساق بولمايدى!
«جاس قازاق ءۇنى» گازەتى
