كەزىندە اسان قايعى بابامىزدىڭ نازارىنا ءىلىنىپ، تامساندىرعان قازاق جەرى بۇگىندە تاڭعاجايىپ تابيعاتىمەن ءبىراز ەلدەردىڭ كوز جاۋىن الىپ وتىر. قازىر وزگە ەلدەردەگى اتىس-شابىستان، تابيعاتتىڭ توسىن مىنەزىنەن شەتەل اسىپ قىزىق قۋدى سيرەتىپ جاتقانداردىڭ كوبىسى ات باسىن قازاقستاننىڭ الاكولى مەن كوكشەنىڭ كورىكتى بۋرابايىنا بۇرا باستادى. بۇگىندە ەلىمىزگە قوناقتاپ كەلگەن تۋريستەردىڭ قايسىبىرى تايلاند پەن انادولىنىڭ ءمارمار جاعالاۋلارىنان باستارتىپ قازاق ەلىنە ارنايى كەلگەندەرىن اعىنان جارىلا العا تارتادى. ال ءبىز شە؟ ءبىز سول تۋريستەردىڭ جايلى دەمالۋىنا جاعداي جاساي الىپ وتىرمىز با؟ جالپى، قازاقستاننىڭ تۋريزم يندۋسترياسىنىڭ بولاشاعى قانداي بولماق؟ ەندى وسى جاعىن ساراپقا سالىپ كورسەك...

ءسوز باسى...

نەگىزىندە، سوڭعى ءۇش جىلدىڭ كولەمىندە ءبىزدىڭ ۇكىمەت تۋريزمگە تەرەڭىنەن ءمان بەرەتىن تولاعاي باعدارلامالاردى قابىلداپ تاستادى. ول باعدارلامالاردىڭ نەگىزگى ۇستانعان باعىتى:

كەزىندە اسان قايعى بابامىزدىڭ نازارىنا ءىلىنىپ، تامساندىرعان قازاق جەرى بۇگىندە تاڭعاجايىپ تابيعاتىمەن ءبىراز ەلدەردىڭ كوز جاۋىن الىپ وتىر. قازىر وزگە ەلدەردەگى اتىس-شابىستان، تابيعاتتىڭ توسىن مىنەزىنەن شەتەل اسىپ قىزىق قۋدى سيرەتىپ جاتقانداردىڭ كوبىسى ات باسىن قازاقستاننىڭ الاكولى مەن كوكشەنىڭ كورىكتى بۋرابايىنا بۇرا باستادى. بۇگىندە ەلىمىزگە قوناقتاپ كەلگەن تۋريستەردىڭ قايسىبىرى تايلاند پەن انادولىنىڭ ءمارمار جاعالاۋلارىنان باستارتىپ قازاق ەلىنە ارنايى كەلگەندەرىن اعىنان جارىلا العا تارتادى. ال ءبىز شە؟ ءبىز سول تۋريستەردىڭ جايلى دەمالۋىنا جاعداي جاساي الىپ وتىرمىز با؟ جالپى، قازاقستاننىڭ تۋريزم يندۋسترياسىنىڭ بولاشاعى قانداي بولماق؟ ەندى وسى جاعىن ساراپقا سالىپ كورسەك...

ءسوز باسى...

نەگىزىندە، سوڭعى ءۇش جىلدىڭ كولەمىندە ءبىزدىڭ ۇكىمەت تۋريزمگە تەرەڭىنەن ءمان بەرەتىن تولاعاي باعدارلامالاردى قابىلداپ تاستادى. ول باعدارلامالاردىڭ نەگىزگى ۇستانعان باعىتى:

• ءتۋريزمدى مۇنايدان كەيىنگى تابىس كوزىنە اينالدىرۋ;
• ەلىمىزدەگى كورىكتى مەكەندەردى شەتەلدىكتەرگە جارنامالاۋ ارقىلى ۇپايدى تۇگەندەۋ.
• الەمگە ايگىلى سي-ەن-ەن، بي-بي-سي جانە باسقا دا اقپارات تاراتۋشى الپاۋىت كومپانيالارمەن تابيعاتى كوركەم ايماقتاردى جارنامالاۋ تۋرالى كەلىسىمشارت جاساسۋ;
• وتاندىق تۋريزم سالاسىنا شەتەلدەن ينۆەستيتسيا تارتۋ;

مىنە، ءبىز قازاقستاندىق ءتۋريزمنىڭ بەت-بەدەرىن وسىلاي قالىپتاستىرۋدى ماقسات تۇتىپ وتىرمىز. بىلاي قاراعاندا، ۇكىمەت ۇكىلەپ وتىرعان تۋريزم سالاسىن دامىتۋدىڭ العىشارتتارى بىزدە جەتكىلىكتى ءتارىزدى. ايتسە دە وزگە ەلدەر ءتارىزدى تۋريزمنەن شىلقىعان پايدا كورىپ جاتقانىمىز شامالى.

دەرەك پەن دايەك

ەگەر دەرەكتەرگە سۇيەنسەك، تۋريزم سالاسىنا كەزىندە كەڭەستىك جۇيەنىڭ اسا ءمان بەرۋشىلىكپەن قاراعانىن بايقايمىز. ماسەلەن، كەڭەس وكىمەتى تۇسىندا دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنىڭ قاراماعىندا 220-عا تارتا تۋريستىك مەكەمەلەر بولىپتى. ال رەسپۋبليكالىق كاسىپوداق باسقارماسىنا قاراستى ءىرى 20 ساناتوري جۇمىس ىستەگەن. «وكىنىشكە قاراي، جەكەشەلەندىرۋ كەزىندە بۇل جۇيە تولىعىمەن قۇلادى. كوپتەگەن دەمالىس ورىندارى نارىق تالابىنا توتەپ بەرە العان جوق. قازىر قازاقستانداعى تۋريستىك كومپانيالار مەن شيپاجايلار سانى جۇزگە دە جەتپەيدى» دەيدى ماماندار.

تاعى ءبىر باسا نازار اۋداراتىن جايت - بۇگىندە ءوندىرىس قالدىقتارىنىڭ سىرتقا تاستالۋىنان قىزىلوردا، جامبىل، شىعىس قازاقستان جانە وڭتۇستىك قازاقستان وبلىستارىنداعى ەمدىك بۇلاق كوزدەرى لاستانىپ جاتىر. ال بۇل پروبلەمانى شەشۋ ماقساتىندا مەملەكەتتىك دەڭگەيدە قابىلدانىپ جاتقان باعدارلامالار لەگى بىرەن-ساران، ءتىپتى جوقتىڭ قاسى. جالپى، قازاقستاننىڭ تۋريزم يندۋسترياسى وتكەن جىلى شامامەن 11 ميلليون ادامعا قىزمەت كورسەتىپتى. سونىڭ ىشىندە الماتىدان شەتەلگە 58 مىڭ ادام بارسا، كەلگەندەرىنىڭ ۇزىن-سانى 42 مىڭدى قۇرايدى. دەرەك كوزدەرى وتكەن جىلى قازاقستاننان ىستىقكولگە دەمالۋشىلار از بولعانىن، ەسەسىنە بۋرابايعا بارۋشىلار كوبەيگەنىن ايقىندايدى. راس، قازاقستاندا دەمالىس ورىندارىنا دەگەن سۇرانىس جىلدان-جىلعا ءوسىپ كەلەدى. ال ەندى وسى سۇرانىستى ۇستەمەلەپ، ءتۋريزمدى تابىس كوزىنە قالاي اينالدىرۋعا بولادى؟

ماسەلەنىڭ استارى...

ءبىر ەسكەرەتىنى تۋريزم ماسەلەسىن شەشۋدە ەلىمىزدىڭ سپورت جانە تۋريزم ءمينيسترى تەمىرحان دوسمۇحانبەتوۆ سوڭعى كەزدەرى تۋريزم يندۋسترياسى مەن تۋريزم ينفراقۇرىلىمى قاتار دامىپ كەلە جاتقانىن ايتۋدان جالىققان ەمەس. ءمينيستردىڭ ايتۋىنشا، بيىلعى جىلى شەتەلدەن ەلىمىزگە كەلەتىن تۋريستەر سانى ەكى ەسەگە وسپەك. سونداي-اق تۋريزمنەن قازىناعا تۇسكەن ءتۇسىم 2007 جىلى 4,5 ملرد بولسا بىلتىر بۇل كورسەتكىش 6,5 ملرد تەڭگەگە جەتكەن. ارينە، بۇل جاقسى نىشان. دەمەك، ۇكىمەتتىڭ «جەتى كلاستەردىڭ ءبىرى بولادى» دەپ ۇمىتتەنىپ وتىرعان تۋريزم سەكتورىنىڭ ەكى اياعىنان تىك تۇرۋىنا مۇمكىندىك بار. ايتسە دە ساراپشىلاردىڭ پىكىرىنشە، ەلىمىزدە ءتۋريزمدى دامىتۋعا تۇساۋ بولاتىن مىنا جايتتار ءالى دە شەشىمىن تاپپاعان كورىنەدى. بىرىنشىدەن، شەتەل تۋريستەرى ۆيزا الىپ، كوشى-قون ورگاندارىندا تىركەلۋ ءۇشىن كوپ قينالسا، ەكىنشىدەن، قۇجاتتاردى راسىمدەيتىن بىلىكتى ماماندار جەتىسپەيدى. ينفراقۇرىلىم مەن ماركەتينگتىڭ دەڭگەيى دە سىن كوتەرمەيدى. بۇل رەتتە «وتاندىق تۋريستىك كومپانيالار شەتەلدىك ينۆەستيتسيانى يگەرۋگە دە قابىلەتسىز» دەگەن پىكىرلەر قالىپتاسقان. وسى ورايدا بىزگە پىكىرىن بىلدىرگەن «ەكو-قازاقستان» تۋريستىك كومپانياسىنىڭ مەنەدجەرى جانار نۇراليەۆا:

- بۇگىندە تۋريزم سالاسىنا شەتەلدەن ينۆەستيتسيا قۇيۋعا ۇكىمەت ءوزى مۇمكىندىك بەرىپ وتىر. قازىر شەتەلدىك تۋريستىك فيرمالاردىڭ كوبىسى ىلە الاتاۋىنىڭ باۋرايىنا كۋرورت سالۋعا، قاپشاعاي مەن شۋچە-بۋراباي ايماعىنا ويىن-ساۋىق كەشەندەرى مەن شيپاجايلار سالۋعا ىقىلاس ءبىلدىرىپ وتىر. بىراق ءبىزدىڭ ەلدە ءالى دە بولسا شەتەلدىك مەنەدجەرلەردى قازاق جەرىنە جەرسىندىرەتىن جوبالار لەگى جوقتىڭ قاسى. سونداي-اق وتاندىق مامانداردىڭ بىلىكتىلىگى دە جەتىسپەيدى. تۋريزم سالاسىندا جۇرگەن مامانداردىڭ 30 پايىزى عانا وسى سالا بويىنشا ارناۋلى ءبىلىم العان. سوندىقتان ءبىز تۋريزم يندۋسترياسىن دامىتامىز دەسەك، الدىمەن مامان بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋىمىز كەرەك، - دەيدى.

ويسالار:
پايىمداساق، ءتۋريزمىن تىڭايتىپ، جانعا جايلى دەمالىس ورىندارىن كوبەيتىپ العان ەلدەردىڭ كوبىسى بۇگىندە ەڭسەسىن تىك ۇستايدى. وتكەندە قازاقستانعا مالايزيا ەلىنەن ءبىر توپ تۋريزم وكىلدەرى كەلگەن-ءدى. ولار ۇشاقتان تۇسە سالىسىمەن «ءبىزدىڭ ەركىمىزگە سالسا قازاقستاندى التى-اق ايدىڭ ىشىندە جاسىل الاپقا اينالدىرار ەدىك» دەپ تاڭداي قاقتى. وسىدان-اق ءبىز ءتۋريزمدى دامىتۋدا باسقا ەلدەردەن الدەقايدا كەنجەلەپ جاتقانىمىزدى ۇعىندىق. سول ساپارىندا مالاي ەلىنەن كەلگەن تۋريزم وداعىنىڭ مۇشەسى ازيزا ازيزان جۋرناليستەرمەن كەزدەسۋ كەزىندە: «سىزدەر تۋريستىك سالاعا قاتىستى ماماندار دايىنداۋدى ەندى عانا قولعا الىپسىزدار. ەندەشە، بۇل سالانىڭ پايداسىن 2012 جىلى عانا كورەسىزدەر» دەگەن ەدى. قالاي دەسەك تە «ەشتەن كەش جاقسى» دەگەن ەمەس پە؟ ءبىز ءۇشىن باستىسى ناق قازىر ءتۋريزمنىڭ تابىس تۇسىرەر تەتىكتەرىن ىسكە قوسۋ بولۋى ءتيىس.

قارلىعاش زارىققانقىزى

«الاش ايناسى» گازەتى 1 شىلدە 2009 جىل