پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆ كەشەلى-بۇگىن بىرنەشە زاڭعا قول قويىپ، تاس-ءتۇيىن ەتىپ بەكىتتى.  سونىڭ ءبىرى – «سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس قيمىلدى كۇشەيتۋ» تۋرالى زاڭ. رەسمي اتاۋى – «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كەيبىر زاڭنامالىق اكتىلەرىنە قىلمىستىق پروتسەستە ازاماتتاردىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋدى جانە سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىلدى كۇشەيتۋ ماسەلەلەرى بويىنشا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى» قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭى».

پرەزيدەنت قول قويىپ، بەكىتكەن كوپ زاڭداردىڭ ىشىندە نەگە ءدال وسى زاڭعا كوڭىل ءبولىپ، ەكشەلەپ جاتىپ وتىر دەسەڭىز، مۇندا نازار اۋداراتىن ەكى ماسەلە بار.

ءبىرىنشىسى: قىلمىستىق كودەكسكە قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ قىزمەتكەرلەرىنە، سوتتارعا، پارا بەرۋشىلەرگە، پارا بەرۋگە سەپتەسكەندەرگە جانە جەمقورلىق قىلمىستار جاساعان ازاماتتارعا قاتاڭ جازا قولدانۋ تۋرالى وزگەرتۋ ەنگىزىلگەن.

ەكىنشىسى: زاڭعا اۋىر جانە اسا اۋىر كوررۋپتسيالىق قىلمىس جاساعان ازاماتتارعا مەرزىمىنەن بۇرىن بوساتۋ مۇمكىندىگىن بەرمەۋ تۋرالى وزگەرىس ەنگىزىلگەن.

ياعني، ەندىگىدە جەمقورلىق جاساپ اشكەرە بولعان، سوت شەشىمىمەن جازاسىن تەمىر توردا ءوتىپ جاتقان ازاماتتار مەرزىمىنەن بۇرىن بوساتىلمايدى دەگەن ءسوز.

جەمقورلاردى مەرزىمىنەن بۇرىن بوساتپاۋ تۋرالى ءسوز وسىعان دەيىن دە پارلامەنتتە ايتىلعان. «اق جول» دەموكراتيالىق پارتياسىنىڭ دەپۋتاتتارى قر ۇكىمەت باسشىسى مەن باس پروكۋراتۋرىنىڭ اتىنا دەپۋتاتتىق ساۋال جولداعان. قاشان؟ 2019 جىلدىڭ 22 مامىرىندا! ول دەپۋتاتتىق ساۋالدىڭ جازبا ءماتىنى باق-تا جاريالانعان.

«اقش-تىڭ بىرنەشە شتاتى جەمقورلىق بويىنشا 10-15 جىلعا سوتتالعان ازاماتتاردى مەرزىمىنەن بۇرىن بوساتۋعا تىيىم سالعان. ءدال وسىنداي زاڭ بەلارۋس مەملەكەتىندە دە قابىلداندى: «جەمقورلىق قىلمىستارى ءۇشىن سوتتالعان ازاماتتاردى مەرزىمىنەن بۇرىن شارتتى تۇردە بوساتۋعا نەمەسە ازاماتقا زاڭدا كوزدەلگەننەن جەڭىلىرەك جازا تاعايىنداۋعا بولمايدى».

مۇنداي زاڭ جوباسىن رف مەملەكەتتىك دۋماسى دا ەنگىزدى. ۇرلانعان اقشانىڭ سوماسى مەن بوپسالاۋشىلىق تۋرالى فاكتىلەرگە قاراماستان (مۇمكىن سولاردىڭ ارقاسىندا), تەك قازاقستان عانا جاريالى تۇردە ۇزاق مەرزىمگە سوتتالۋشىلاردى ءبىرىنشى مۇمكىندىك تۋعان جاعدايدا ەش ايعاي-شۋسىز بوستاندىققا شىعارادى. قازاقستاندىقتار ول تۋرالى ءىس بىتكەن سوڭ، باق-تان بىلەدى».

وسىعان بايلانىستى، «اق جول» فراكتسياسى سوتتالۋشىلاردىڭ شارتتى تۇردە مەرزىمىنەن بۇرىن بوساتۋىن بولدىرماۋ ءۇشىن قىلمىستىق زاڭ نورمالارىنا كەلەسىنى ەنگىزۋدى تالاپ ەتەدى: شارتتى تۇردە مەرزىمىنەن بۇرىن بوساتۋ مۇمكىندىكتەرىنە جول بەرمەۋ جانە سوتتالۋشىلاردىڭ ۇرلانعان قاراجات سوماسىن تولىق وتەمەيىنشە، ەلدەن سىرتقا شىعۋىنا تىيىم سالۋ», - دەگەن ەدى «اق جول» پارتياسىنىڭ توراعاسى ازات پەرۋاشەۆ.

ايتا كەتەيىك، 2019 جىلعى سول دەپۋتاتتىق ساۋالدا كوتەرىلگەن تاعى ءبىر ماسەلە ءالى كۇنگە ءوز اكتۋالدىلىعىن جويعان جوق. ول – دەوفشوريزاتسيا ماسەلەسى ەدى!

سول كەزدەگى ەسەپ بويىنشا، قازاقستاننىڭ سىرتقا شىعارىلعان اقشاسى – 167 ميلليارد دوللارعا جەتكەن ەكەن. بۇل حالىقارالىق ساراپشىلاردىڭ ەسەپ-قيسابى بويىنشا ايتىلعان اقپارات.

«جەمقورلاردىڭ حالىقتان ۇرلاعان اقشاسى ەلىمىزدىڭ تاۋەلسىزدىك جىلدارىندا مۇناي ساتىلىمىنان تۇسكەن ۇلتتىق قورداعى قاراجاتىنان ەكى ەسە كوپ.

«اق جول» فراكتسياسى 2012 جىلدان باستاپ، حالقىمىزدان ۇرلانعان اقشاسىنا بايلانىستى كۇرەسىن توقتاتقان جوق. پارتيا ءاردايىم ۋاكىلەتتى ورگانداردان ۇرلانعان ميللياردتاردى قازاقستانعا قايتارۋ جۇمىستارىن رەتتەۋدى تالاپ ەتىپ كەلەدى. الايدا بۇل تالاپتاردىڭ ناتيجەلەرىنىڭ ىشىندەگى ەڭ كورنەكىسى – جاقىندا قايتارىلعان 180 ملن. تەڭگە، ياعني جارتى ميلليونداي دوللار. مۇنىڭ ءوزى ناتيجە. دەگەنمەن ونى ۇرلانعان اقشا كولەمىمەن سالىستىرۋعا مۇلدەم كەلمەيدى. جانە بۇل پروتسەستىڭ ارى قاراي جالعاسىپ جاتقانىن ايتۋ كەرەك. سەبەبى جەتى جىل بۇرىن ءدال وسى ساراپشىلار مەملەكەتتەن 138 ملرد دوللار شىعارىلدى دەپ جازعان بولاتىن.

سول سەبەپتى، ءبىزدىڭ الدىمىزدا ۇرلانعان اقشانى قايتارۋ ماسەلەسى عانا ەمەس، سىرتقا توقتاۋسىز كەتىپ جاتقان زاڭسىز كاپيتالدىڭ ورىن الۋىنا جول بەرمەۋ مىندەتى تۇر. جەمقورلار سوتتالعان جاعدايدىڭ وزىندە، ولار مەرزىمنەن بۇرىن شارتتى بوساتۋ ارقىلى ءبىر-ءبىر جارىم جىلدان سوڭ بوستاندىققا شىعىپ، وزدەرىنىڭ كاپيتالدارىنا قايتا ورالاتىنىنا سەنەدى»، -دەگەن «اق جول» دەپۋتاتتارى قازاقستاننىڭ باس پروكۋرورى عيزات نۇرداۋلەتوۆتىڭ اتىنا دەپۋتاتتىق ساۋال جولداعان.

ءتۇيىن: 2019 جىلدىڭ مامىرىندا ايتىلعان وسى ماسەلە 2020 جىلدىڭ جەلتوقسانىندا زاڭ جۇزىندە بەكىتىلىپ، سىبايلاس جەمقورلىق فاكتىسى بويىنشا سوتتالعانداردىڭ جازادان قۇتىلىپ كەتۋىنىڭ جولى كەسىلگەندەي بولىپتى. سول جولى ايتىلعان دەوفشوريزاتسيا ماسەلەسى دە ءالى كۇنگە وزەكتىلىگىن جويعان جوق. كۇن تارتىبىندەگى تاقىرىپ. ەندى جاقىن كۇندەرى پرەزيدەنت توقاەۆ وسى ماسەلەگە دە كوڭىل ءبولىپ، پارمەن بەرەدى دەپ سەنەيىك...

Abai.kz