- ايدوس مىرزا، قۇپيا بولماسا ايتىڭىزشى، داۋىسىڭىزدى قاي پارتياعا بەردىڭىز؟
- داۋىسىمدى جسدپ-عا بەردىم. «نۇر وتانعا» داۋىس بەرۋشىلەر مەنسىز دە جەتەدى ەمەس پە؟
- سونىمەن «سايلاۋدىڭ» بيلىك قالاعانداي ناتيجەسى شىقتى. ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسى تاراتقان سول اقپارات كوڭىلىڭىزگە قانداي وي قالدىردى؟
- شىنىن ايتساق، سايلاۋدىڭ ناتيجەلەرىن كورىپ، ءوزىمدى كەرەمەت باقىتتىمىن دەي المايمىن. مەنىڭ ويىمشا، بىزدەر وسى سايلاۋدان كەم دەگەندە بىرنەشە ساباق الۋىمىز كەرەك سياقتى. بىرىنشىدەن، مەنىڭ پايىمداۋىمشا، بۇگىنگى ساياسي جۇيە - ساياسي-پارتيالىق الاڭ قىرۋار وزگەرىستەردى تالاپ ەتىپ وتىرعانى انىق. بۇگىنگى پارتيالار، پارتيالىق كوشباسشىلار قازاق قاۋىمىنىڭ كوڭىلىنەن شىعىپ وتىرعان جوق. ولاردىڭ دارمەنى قازىرگى ءداۋىردىڭ تالاپتارىنان قالىپ قالعان. بۇگىنگى پارتيالىق جۇيە وسىدان 10-15 جىل بۇرىن قۇرىلعان. سول كەزدەگى ۇرەي مەن كۇدىكتەردى بويىنا جيناعان. ال وسى 10-15 جىلدىڭ ىشىندە زامان دا، ادام دا وزگەردى. ەڭ باستىسى - جاڭا قوعام تۋىنداپ كەلەدى. بۇل جاڭا قوعامنىڭ تالاپتارى، مۇراتتارى كەشەگى اكادەميكتەر مەن زاڭگەرلەردىڭ، شەنەۋنىكتەر مەن شەكپەندىلەردىڭ ويىنان مۇلدەم وزگەشە.

- ايدوس مىرزا، قۇپيا بولماسا ايتىڭىزشى، داۋىسىڭىزدى قاي پارتياعا بەردىڭىز؟
- داۋىسىمدى جسدپ-عا بەردىم. «نۇر وتانعا» داۋىس بەرۋشىلەر مەنسىز دە جەتەدى ەمەس پە؟
- سونىمەن «سايلاۋدىڭ» بيلىك قالاعانداي ناتيجەسى شىقتى. ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسى تاراتقان سول اقپارات كوڭىلىڭىزگە قانداي وي قالدىردى؟
- شىنىن ايتساق، سايلاۋدىڭ ناتيجەلەرىن كورىپ، ءوزىمدى كەرەمەت باقىتتىمىن دەي المايمىن. مەنىڭ ويىمشا، بىزدەر وسى سايلاۋدان كەم دەگەندە بىرنەشە ساباق الۋىمىز كەرەك سياقتى. بىرىنشىدەن، مەنىڭ پايىمداۋىمشا، بۇگىنگى ساياسي جۇيە - ساياسي-پارتيالىق الاڭ قىرۋار وزگەرىستەردى تالاپ ەتىپ وتىرعانى انىق. بۇگىنگى پارتيالار، پارتيالىق كوشباسشىلار قازاق قاۋىمىنىڭ كوڭىلىنەن شىعىپ وتىرعان جوق. ولاردىڭ دارمەنى قازىرگى ءداۋىردىڭ تالاپتارىنان قالىپ قالعان. بۇگىنگى پارتيالىق جۇيە وسىدان 10-15 جىل بۇرىن قۇرىلعان. سول كەزدەگى ۇرەي مەن كۇدىكتەردى بويىنا جيناعان. ال وسى 10-15 جىلدىڭ ىشىندە زامان دا، ادام دا وزگەردى. ەڭ باستىسى - جاڭا قوعام تۋىنداپ كەلەدى. بۇل جاڭا قوعامنىڭ تالاپتارى، مۇراتتارى كەشەگى اكادەميكتەر مەن زاڭگەرلەردىڭ، شەنەۋنىكتەر مەن شەكپەندىلەردىڭ ويىنان مۇلدەم وزگەشە.
ەكىنشىدەن، ەلگە، ۇلتىمىزعا شىنايى ساياسي مودەرنيزاتسيا قاجەت ەكەنى كورىنىپ وتىر. ءبىر عانا مىسال كەلتىرەيىن. كورشىلەس، كەدەندەس رەسەيدىڭ ءوزى ساياسيپارتيالىق جۇيەسىن دامىتايىن دەپ وتىر. اينالىپ كەلگەندە، ءپۋتيننىڭ قولىنداعى قارجى مەن بيلىك نازارباەۆتىكىنەن كوپ بولماسا، ەش كەم ەمەس شىعار. بىراق وتكەن پارلامەنت سايلاۋىندا پۋتين ويسىراي جەڭىلدى. سارالاپ قاراساڭىز، ءپۋتيننىڭ پارتياسى نەگىزگى داۋىستارىن «ۇلتتىق» رەسپۋبليكالاردان عانا جيناي الدى. تازا ورىس ايماقتارى پۋتينگە داۋىس بەرگەن جوق! ياعني، تىڭ وزگەرىستەر بولماي، جاڭالىق بولماي، ورىس قاۋىمى دامي المايدى دەپ ءتۇسىندى.
وتكەن جىلدىڭ ىشىندە بولعان جاعدايلار ءبىزدىڭ قاۋىمعا دا وسىنداي وزگەرىستەردىڭ قاجەت ەكەنىن كورسەتىپ وتىر. مەنىڭ ويىمشا، جاڭادان سايلانعان پارلامەنت ءوز جۇمىسىن سايلاۋ تۋرالى زاڭدى قايتا جاساقتاۋدان باستاۋى كەرەك. ۇشىنشىدەن، ەلىمىزگە ۇلكەن يدەيالار مەن يدەولوگيا قاجەت سياقتى...
- ناقتى قانداي يدەولوگيانى مەڭزەپ وتىرسىز، ماسەلەن، ارىپتەستتەرىڭىز قازاق بيلىگىندە ۇلتتىق يدەولوگيانىڭ كەندەلىگىن كوپ ايتادى؟
- يدەولوگيا دەگەندە مەن قۇندىلىقتاردى مەڭزەپ وتىرمىن. مىسالى، وسى سايلاۋداعى پارتيالاردىڭ باعدارلامالارىن قاراڭىزار. ءبىر-بىرىنەن كوشىرىپ العانداي. نەگىزىنەن جالاڭ پوپۋليزم. حالىققا شامامەن وسى ۇنايدى-اۋ، وسى تۋرالى باسپاسوزدە جازىلىپ، ايتىلىپ ءجۇر عوي دەگەندەي سارىنمەن جازىلعان. بۇگىنگى پارتيالاردىڭ اينالاسىنداعى حالىق يدەيا ءۇشىن ەمەس، ادام، تۇلعا ءۇشىن جينالعان، توپتاسقان. بيلىك بولسىن، وپپوزيتسيا بولسىن. ال ادام، تۇلعا قارتايادى، قاتەلەسەدى، شارشايدى، ءتىپتى الجيدى. سوندا دا قولداي بەرۋ كەرەك پە ونداي پارتيانى؟ كورگە دەيىن قولداي بەرۋ كەرەك پە ولاردىڭ باسشىلارىن؟ ال ول ادام مالعۇن، قىلمىسكەر بولسا شە؟ سوندىقتان الداعى ۋاقىتتا پارتيالاردىڭ يدەولوگيالىق، بەلگىلى ءبىر قۇندىلىقتاردى تۇتىنىپ، سولاردان اۋىتقىمايتىن پارتيا بولعانىن قالايمىن. ءبىزدىڭ پارتيالاردى 15-20 جىل بويى بەلگىلى سايلاۋدان سايلاۋعا ۇتىلىپ، جەڭىلىپ كەلگەن ادامدار باسقارىپ كەلەدى.
بىراق ءبىر قىزىعى - ولاردىڭ جەڭىلىسى، ۇتىلىسى جاقتاستارىن ويلاندىرمايتىن سەكىلدى. «ە، بولعانى بولار، بيلىكتەگىلەر يت ەكەن!» دەپ جۇرە بەرەدى. بىراق پارتيانىڭ ماقساتى سايلاۋعا قاتىسۋ ەمەس، بيلىككە جەتۋ ەمەس پە؟ نەگە سول پارتيالاردىڭ مۇشەلەرى ءوز باسشىلارىنا «مىقتى ازاماتسىڭ، جاقسى جىگىتسىڭ، بىراق بىرنەشە سايلاۋ ناتيجەسىندە جەڭىلىپ جاتىرسىڭ، جاستارعا، تىڭ كۇشتەرگە ورىن بەر»، - دەمەيدى؟ سەبەبى دە تۇسىنىكتى. پارتيالاردى قۇرۋشىلار - سول پارتيالاردىڭ نەگىزگى سپونسورلارى. توو مەن او-دان ايىرماسى جوق. ءوز جاقتاستارىنىڭ قولداۋىمەن، قارجىلىق كومەگىمەن ءومىر ءسۇرىپ جاتقان بىردە-ءبىر پارتيا جوق ەلدە. باياعىدا چيليدە سالۆادور الەندە دەگەن كوممۋنيست بولدى. ول پرەزيدەنتتىك سايلاۋعا بەس رەت ءتۇسىپ ۇتىلعان ەكەن. كەيدە شارشاپ كەتكەندە ازىلدەيتىن كورىنەدى: «ەرتەڭ ءولىپ قالسام، قۇلپىتاسىما «بۇل جەردە ءچيليدىڭ بولاشاق پرەزيدەنتى جاتىر» دەپ جازاتىن بولار»، - دەپ. شىنىن ايتسا، الەندەنىڭ جەتىستىرگەنى شامالى. ونى پينوچەت كەلىپ، توڭكەرىپ تاستاعانى بولماسا، تاريحتا قارابەت بولىپ قالار ەدى. ايتپاعىم باسقا. «بۇلار ەرتەڭ پرەزيدەنت بولادى» دەپ ءومىر بويى سەنەتىن زامان ەمەس. ەشبىر پارتيا باسشىسى پايعامبار ەمەس. ساياساتقا دا بيولوگيالىق زاڭدىلىقتار وكتەمدىك جۇرگىزەدى. جاڭا قان، جاڭا لەپ، تىڭ وزگەرىستەر قاجەت. پارتيالىق قۇندىلىقتاردىڭ، يدەولوگيانىڭ جوقتىعى اينالىپ كەلگەندە سايلاۋشىلاردىڭ ءدىني نەمەسە باسقا ەكسترەميزمگە يتەرمەلەيتىنىن دە ايتا كەتەيىك.
- ەگەر سايلاۋ ءادىل وتكەندە، ەلدەگى جالعىز وپپوزيتسيالىق جسدپ پارتياسى تىم قۇرىعاندا جەتى پايىزدىق بەلدەۋدەن ءوتىپ، پارلامەنتتىڭ ءبىر بۇرىشىنان ورىن الادى دەگەن كوپشىلىكتىڭ ويىن اقوردا بىت-شىت ەتتى. «جاڭاوزەن فاكتورىن» ەسەپتەمەي، بيلىكتىڭ وسىنداي ورەسكەل بۇرمالاۋشىلىققا بارۋىندا نە سەبەپ بار دەپ ويلايسىز؟
- سەبەبى ءبىر. بيلىك بۇگىنگى وپپوزيتسيادان قورقىپ وتىرعان جوق. وپپوزيتسيانىڭ حالىقتى كوتەرىپ الىپ كەتەتىندەي سيمۆوليكالىق، ەموتسيالىق كاپيتالى جوق. راس، جىگىتتەردى حالىق بىلەدى، قولپاشتايدى، ماقتايدى، ارقاسىنان قاعادى، بىراق سەنە بەرمەيدى. شىنى - وسى. يدەيا، ۇلكەن يدەيا كەرەك دەپ وتىرعانىم سول عوي. ادام ءوز جانى ءۇشىن، ارى ءۇشىن، قۇندىلىقتارى ءۇشىن تاپقان تايانعانىن تاستاپ، نارتاۋەكەلگە بارا الادى. بيلىكتى جاقسى كورەيىك، ءيتتىڭ ەتىنەن جەك كورەيىك، بىراق بيلىكتىڭ حالىق پسيحولوگياسىن بىلەتىنىن دە مويىندايىق. ونىڭ ۇستىنە تەلەۆيزوردىڭ قۇلى بولعان حالىقتى الداۋ دا اسا قيىن شارۋا ەمەس. وپپوزيتسيا تەلەديداردان الاستاتىلعان. قازىر، شىنداپ كەلسە، ەكى پارتيا عانا بار: تەلەديدار پارتياسى مەن ينتەرنەت پارتياسى. ءالى دە بولسا بىرىنشىلەردىڭ سانى كوپ. بىراق ءبىزدىڭ وپپوزيتسيالىق پارتيالار ينتەرنەتتى كەرەمەت مەڭگەرىپ جاتىر دەي المايمىن. بولاشاق وسى ينتەرنەت پارتياسىندا. الداعى جىلدارى بيلىككە جەتەمىن دەگەن كۇشتەر جۇمىسىن ءدال وسى ينتەرنەتتەن باستاۋى كەرەك.
- ماسەلەن، سايلاۋشىلاردىڭ نەبارى 21 پايىزى عانا داۋىس بەرگەن الماتىدا جسدپ كەمىندە 15 پايىز داۋىس الىپتى...
- ايتقانىڭىزدى مەن قۇدايدىڭ دا، سوتتىڭ دا الدىندا راستاي الامىن. سايلاۋ كۇنى مەن الماتى بويىنشا جۇزدەن استام ۋچاسكەلەردە باقىلاۋشىلاردىڭ جۇمىسىن باسقاردىم. قولىما تۇسكەن، كوزىممەن كورگەن حاتتامالارعا سۇيەنە وتىرىپ، الماتى بويىنشا جسدپ ەكىنشى ورىندى ەركىن الدى دەي الامىن. ەگەر الماتىداعى سايلاۋ بارشا رەسپۋبليكادا ءوتتى دەيتىن بولساق، مەنىڭ ويىمشا، پارلامەنتتكە بيلىك وتكىزگەن پارتيالارمەن بىرگە جسدپ دا وتىرۋى ءتيىس ەدى.
- جاڭاوزەندەگى جاعدايدان كەيىن پارلامەنتكە جسدپ-نىڭ ءوتۋ مۇمكىنشىلىگى تۋرالى كوپ ايتىلىپ ەدى. اسىرەسە وسك بولات ءابىلوۆ پەن گۇلجان ەرعاليەۆانى پارتيالىق تىزىمنەن سىزىپ تاستاعان سوڭ، ساياساتتانۋشىلار تاراپىنان بيلىك جسدپ-نى پارلامەنتكە وتكىزەدى دەگەن بولجام دا ايتقان ەدى. سوندا ايتەۋىر بۇل پارتيانى وتكىزبەيتىن بولسا، اقوردا ەكى ساياساتكەردى تىزىمنەن الىپ تاستاعانى نەسى؟ مۇنداي ءمانسىز ويىنمەن بيلىك وزىنە حالىقارالىق ۇيىمداردىڭ كارىن شاقىرعاننان نە ۇتتى؟
- اسا ۇلكەن قيسىن جوق. ويىن! جسدپ-نىڭ ورنىندا بولسام، مەن بولات پەن گۇلجاندى سايلاۋدان العان كۇنى پارتيا بولىپ سايلاۋعا بويكوت جاريالار ەدىم. بۇل بيلىك ءۇشىن وڭدىرمايتىن «ۋدار» بولار ەدى. ەستۋىمشە، پارتيانىڭ سەركەلەرىنىڭ ءبىر بولىگىنە بيلىك تاراپىنان «سەندەردى وتكىزەمىز، تىرپ ەتپەڭدەر!» دەگەن اڭگىمە بولعان كورىنەدى. سول ويىننىڭ دالەلى رەتىندە بولاتتاردى سايلاۋدان الىپ تاستاعان دەپ سانايمىن. وپپوزيتسيانىڭ ءوز سەرتى مەن ءوز ويى بولعانى ابزال. سول سەرتتەن تايىپ، بيلىكتىڭ ەرەجەسىمەن ويناي باستاساڭ، قۇنىڭ ەكى پايىزعا دا جەتپەيدى. مىنا سايلاۋ سونى ايقىن دالەلدەدى. بيلىكپەن بەلگىلى ءبىر مامىلەگە جەتۋ ءۇشىن دە، ونى ورىنداتۋ ءۇشىن دە، پارتيادا ۇلكەن كۇش بولۋعا ءتيىس. بيلىك ونداي كۇشتىڭ بار ەكەنىن ىشتەي سەزىپ وتىرۋى كەرەك. ال ەگەر ونداي كۇشتىڭ جوق ەكەنىن ءبىلىپ وتىرسا، بيلىك قايتسە دە ءوز دەگەنىن جاسايدى. بۇل باياعى ماكياۆەلليدىڭ زامانىنان كەلە جاتقان قاعيدا ەمەس پە؟ شىنداپ كەلسە، بولعان جاعداي پارتيانىڭ ىشىندە قىزۋ تالقىلانۋى قاجەت. ەشكىم رەنجىمەسىن، بىراق مىنا سايلاۋدان كەيىن پارتيانىڭ بۇگىنگى باسشىلىعى تۇگەلدەي وتستاۆكاعا كەتكەنى دۇرىس. بۇل قاتارداعى جاعداي ەمەس، ستراتەگيالىق ۇتىلىس. ارينە، ول ۇتىلىس قولدان جاسالدى، بىراق ونى قالىڭ حالىققا قالاي دالەلدەي الاسىڭ؟! ەگەر جاعداي وسى كۇيىندە قالار بولسا، بۇل بيلىك جسدپ-نى كۇرەسىنگە شىعارىپ تاستايدى. ال بيلىككە كۇش كورسەتۋ ءۇشىن، ءوز ىشىڭدە جاڭا كۇشتەر بولۋى ءتيىس. اقيقاتى - وسى.
- ءيا، بيلىكتىڭ بۇل سايلاۋدان نە ۇتقانى بەلگىسىز، ال ۇتىلعانى كوپ سياقتى. مىسالى، بۇعان دەيىن اقوردانىڭ يەسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتى سيپاي عانا سىناپ وتەتىن جسدپ دۇيسەنبى كۇنگى ءباسپاسوز ءماسليحاتىندا پرەزيدەنتتىڭ ساۋ تامتىعىن قالدىرمادى. ەلدە ورىن العان وسى جاعدايعا تىكەلەي جاۋاپ بەرەتىن مۋسين-سۋسيندەر ەمەس، نازارباەۆتىڭ تىكەلەي ءوزى دەدى ءماسليحات سپيكەرلەرى. ياعني، اقوردا تىنىش جاتقان جىلاننىڭ قۇيرىعىن باسىپ، وپپوزيتسيانىڭ راديكالدى بەلسەندىلىگىن وياتقان جوق پا؟
- سوقىر ايتىپتى عوي «كورەمىز» دەپ. شىنىن ايتايىن، كەشەگىدەن دە بەتەر وپپوزيتسيانىڭ ايتقاندارى مەنىڭ ەسىمدە. ءبىر كەزدەرى «نازارباەۆ، كەت!» دەگەن ۇران بولعانى ەسىڭىزدە مە؟
- ەسىمىزدە، ارينە. ال وسىنداي كوپە-كورنەۋ قياناتتان كەيىن سوتسيال-دەموكراتتار ابىلازوۆتىك «العامەن» استىرتىن بولسىن بىرىگۋى مۇمكىن بە؟
- سايلاۋدان كەيىن وپپوزيتسيا ءوزىنىڭ تاكتيكاسى مەن ستراتەگياسىن قايتا قاراۋى شارت. وزدەرى ءۇشىن بولسا دا. بىرىگۋ دەگەنگە كەلسەك، كۇمانىم بار. «العا» بولسىن، «مايدان» بولسىن - ءابىلازوۆتىڭ جەكە «جوبالارى». مەن بىلسەم، مۇحتار قولىنداعى قولشوقپارلارىن ەشكىمگە بەرە قويماس. ساياسي سەرىكتەستىك بولۋى مۇمكىن. وتكەن سايلاۋدا دا كومپارتيا مەن «العالىقتار» جسدپ-نى ءبىراۋىزدان قولدادى ەمەس پە؟ سودان اسا قويماس.
- ايدوس مىرزا، وسى سايلاۋدا بيلىكتىڭ ۇلت پاتريوتتارىن ايدالادا قالدىرعانىن قالاي تۇسىنەسىز؟ قاراپ وتىرساق، ولاردىڭ ءۇنى شىعارداي تەسىك قالماپتى عوي...
- ءوز باسىم «ۇلت پاتريوتتارى» دەگەن تەرميندى ۇناتپايمىن. جۇرەگىم قابىلدامايدى. «ۇلتشىلدار» دەيىكشى...
- مەيلى، قالاۋىڭىز ءبىلسىن!..
- بىرىنشىدەن، سايلاۋعا تەك ساياسي پارتيالار عانا قاتىسا الادى. ەلدە ۇلتشىل پارتيالار جوق. ۇلتتىق باعىتتاعى قوزعالىستاردى الاتىن بولساق، ولاردىڭ ءبىرازى «رۋحانيات» ەپوپەياسىنا ارالاستى. ارتى نە بولعانىن جاقسى بىلەمىز. قولىندا نە ءمورى، نە جارعىسى جوق ءپاتۋاسىز جىگىتكە سەنەمىز دەپ، قارابەت بولدى. قايتا «رۋحانياتتى» سايلاۋدان ءتۇسىرىپ تاستاعانىنا «راقمەت» ايتۋىمىز كەرەك شىعار. جسدپ-عا 1,5 پايىز بەرگەن سايلاۋدا «رۋحانيات» نولدەن اسا الماي قالار ەدى. جەتىسكەن شارۋا ەمەس، ارينە.
- اقوردا «اق جولدى» پارلامەنتكە قالاي قۇلاعىنان سۇيرەپ كىرگىزگەنى بەلگىلى: بۇل سايلاۋعا دەيىن دە ايتا-ايتا جاۋىر بولعان تاقىرىپ. ال وزدەرىن «حالىقشىل» دەپ اتايتىن كوسارەۆتىڭ كوممۋنيستەر پارتياسى قوساق اراسىنا قالاي ءوتىپ كەتىپ ءجۇر؟ ءتۇسى وڭعان كوممۋنيستەردى پارلامەنتكە وتكىزگەندەگى بيلىكتىڭ كوكسەگەنى نە؟
- بۇل دا ويىن. بىراق نەگىزىندە جاڭاوزەندەگى جايدىڭ جاڭعىرىعى، ۇرەيى جاتىر. ءوز باسىم «ءتۇسى وڭعان» كوممۋنيستەردى بىلمەيدى ەكەنمىن. قازاق ءۇشىن كوممۋنيست بولۋ ساتقىندىقپەن بىردەي دۇنيە. سوندىقتان دا قحكپ-ءنىڭ پارلامەنتكە ءوتۋى تاپ-تازا قيانات، ابسۋرد. ءبىر بىلەتىنىم، ءبىراز ادامدار وسىلاردىڭ ۇگىتىنە سەنىپ، داۋىس بەرگەن. كەزىندە مارچەنكو «رۋحانياتقا» داۋىس بەرەتىن ەدى عوي: «زيانى جوق، ايتەۋىر» دەپ. سول سەكىلدى. باسقاشا كوممۋنيستەردىڭ پارلامەنتكە ءوتۋىن تۇسىنە المايمىن. شىنداپ كەلسە، ەلدەگى ەكى كومپارتيانى سوتپەن جاۋىپ تاستاعان دۇرىس. «ادامزاتقا قايشى قۇبىجىق يدەولوگيا» رەتىندە...
- ەلدە كەزەكتى لاس سايلاۋ وتكەنىن وبسە دە ءمالىم ەتتى. وسىنداي ساياسي زاڭسىزدىقتاردىڭ اقىرى «جاڭا جاڭاوزەنگە» ۇلاسۋى مۇمكىن بە؟
- جاڭاوزەن - جەلتوقسان سەكىلدى قاستەرلى دە، قاتەرلى دە وقيعا. مەن ونى سايلاۋمەن بايلانىستىرماس ەدىم. جاقىندا سول جاقتا بولىپ قايتتىم. كوزىممەن كورگەن، قۇلىعىممەن ەستىگەن دۇنيەلەر كىمدى بولسا دا بەي-جاي قالدىرا المايدى. الداعى جىلدارى جاڭاوزەن تاقىرىبى - كەز كەلگەن ادام، ساياساتكەر، تۇلعا ءۇشىن ۇمىتىلماس تاقىرىپ. ادامگەرشىلىكتىڭ، ازاماتتىقتىڭ، قازاقتىقتىڭ وزەگى وسى جاڭاوزەن وقيعاسى توڭىرەگىندە ءوربي بەرەدى. ال وسى سايلاۋدان كەيىن حالىق تۇرا كوتەرىلەدى دەگەنگە سەنبەيمىن. سايلاۋدان كەيىن كوشەگە شىعۋ ءۇشىن، سول سايلاۋدىڭ ادىلەتسىزدىگىنە بارشا جۇرتتىڭ كوزى جەتۋگە ءتيىس. بايقاۋىمشا، قوعامدا ونداي پيعىل جوق. ونداي بولماسا، قاڭتاردىڭ 17-ءسى كۇنى وتكەن ميتينگىگە نەگە 10-15 مىڭ ادام كەلمەيدى؟ الماتىلىقتار ميتينگى تۇگىلى، سايلاۋعا دا بارمادى. انىعى - وسى.
- ايتپاقشى، ايدوس مىرزا، ءسىزدىڭ «حاباردان» بەرىلگەن جاڭاوزەن قىرعىنى جونىندەگى پىكىرىڭىزدى تۇسىنبەي، «ايدوسقا نە بولعان؟» دەپ جۇرگەن وقىرمانعا نە ايتاسىز؟
- شىنىمدى ايتايىن، اقتالىپ وتىرعان جوقپىن. سول سۇحبات 40 مينۋتتىك سۇحبات بولاتىن. ءبىراز دۇنيەلەردى ايتقان سياقتى ەدىم. ىشىنەن قايسىسىن الىپ، قايسىسىن قالدىرعانىن ءوزىم دە بىلمەيمىن. كورمەپپىن. سودان كەيىن تەلەارنالارعا سۇحبات بەرۋدەن قاشاتىن بولدىم. نەگىزىنەن ناقتى سۇراققا قىسقا جاۋاپ بەرۋ كەرەك دەگەن ويعا كەلدىم.
- ال ەندى ەل پارلامەنتىنە ءۇش پارتيا «وتكەن» سوڭ، اقوردا بيلىكتەگى كۇشتەردى قانداي رەتپەن ورنالاستىرادى دەپ ويلايسىز: «وڭشىلار» مەن «سولشىلداردىڭ» ءرولى قالاي ءبولىنۋى مۇمكىن؟
- مەن نەگىزى العان ءبىلىمىم بويىنشا تاريحشىمىن. الەم تاريحىنا قارايتىن بولساق، سان الۋان جايتتار بولعان. ءار ەلدىڭ ءوز جولى، قيتۇرقى، ادام سەنبەس وقيعالارى بولعان. شىنداپ كەلسەك، بىرپارتيالىق جۇيەدەن گورى ەكىپارتيالىق جۇيە دۇرىس. ەكىپارتيالىق جۇيەگە قاراعاندا، ۇشپارتيالىق جۇيە ارتىق. ەڭ باستىسى - سانانىڭ وزگەرۋى. جاڭاوزەندەگى جايدان كەيىن بيلىك ءوزىن-ءوزى 80 پايىزعا دەيىن شەكتەدى. بۇل دا تىڭ وزگەرىس. ياعني 90 پايىزسىز ءومىر سۇرۋگە بولادى دەپ ۇيرەنە باستايدى. الداعى ۋاقىتتا 60-70 پايىزدارعا دا سىيىسا باستايدى. دەموكراتيانىڭ ورناۋى جەڭىل جول ەمەس. تاعدىرىمىز سولاي شىعار. تەك سول جولىمىز قاندى جولعا اينالماسا بولدى دەپ تىلەيىك. تاريحىمىز ەندى عانا باستالىپ كەلە جاتىر. ءۇمىت وتىن وشىرمەيىك!
- راقمەت، ايتقانىڭىز كەلسىن!
جۇقامىر شوكە،
«D»

«وبششەستۆەننايا پوزيتسيا»
(پروەكت «DAT» № 04 (132) 18 قاڭتار 2012 جىل