دۇيسەنبى, 6 مامىر 2024
جاڭالىقتار 4880 0 پىكىر 29 ماۋسىم, 2009 ساعات 18:55

ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستىڭ تاريحى ءالى ايتىلعان جوق!

ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستىڭ تاريحى - ميفتەر مەن اقتاڭداقتارعا تولى تاريح ەكەنى ايقىن. وتكەن عاسىردىڭ اياعىندا كسرو-نىڭ سوڭعى پرەزيدەنتى ميحايل گورباچەۆ باستاعان بەتبۇرىس ساياساتى مەن رەسەيدىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى بوريس ەلتسيننىڭ كەزىندە عانا ايتىلا باستاعان سوعىس اقيقاتى، پۋتين مەن مەدۆەدەۆتىڭ كەزىندە قايتا بۇرمالاۋعا ءتۇسىپ وتىرعان سياقتى. ءوزىنىڭ يمپەريالىق، شوۆينيستىك ساياساتىن جانداندىرا باستاعان رەسەي بيلىگى قانىشەر ءستاليننىڭ رۋحىن قايتا ءتىرىلتىپ، تاريحي شىندىقتى ايتقانداردىڭ بارلىعىن «حالىق جاۋى»، «ورىس اتاۋلىنىڭ جاۋى» دەپ تانىتىپ جاتىر. وسى ساياساتىن جانداندىرۋ ءۇشىن جاقىندا رەسەي پرەزيدەنتى دميتري مەدۆەدەۆ ارنايى «مەملەكەتتىك كوميسسيانى» قۇرىپ ۇلگەردى.

الايدا، وسىعان قاراماستان، كورشى ەلدەگى تاريحي شىندىقتى ىزدەۋشىلەردىڭ سانى ازايار ەمەس. جاقىندا رەسەيدىڭ «نوۆايا گازەتا» باسىلىمىدا جۋرناليست بوريس سوكولوۆتىڭ «43 ميلليونا. سكولكو مى پوتەريالي ۆ ۆەليكوي وتەچەستۆەننوي ي كاك فالسيفيتسيرۋيۋت يستوريۋ» اتتى ماقالاسى جارىق كوردى. ب.سوكولوۆ ءوز ماقالاسىندا بۇرىنعى كسرو ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىس كەزىندە 27 ميلليون ەمەس، 43 ميلليون ازاماتىنان ايرىلعانىن دالەلدەپ وتىر. اۆتوردىڭ دەرەكتەرىنە سەنسەك، اتى اڭىزعا اينالعان 28 پانفيلوۆشىنىڭ ەرلىگى دە سان مارتە بۇرمالاۋدىڭ ناتيجەسى ەكەن...

ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستىڭ تاريحى - ميفتەر مەن اقتاڭداقتارعا تولى تاريح ەكەنى ايقىن. وتكەن عاسىردىڭ اياعىندا كسرو-نىڭ سوڭعى پرەزيدەنتى ميحايل گورباچەۆ باستاعان بەتبۇرىس ساياساتى مەن رەسەيدىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى بوريس ەلتسيننىڭ كەزىندە عانا ايتىلا باستاعان سوعىس اقيقاتى، پۋتين مەن مەدۆەدەۆتىڭ كەزىندە قايتا بۇرمالاۋعا ءتۇسىپ وتىرعان سياقتى. ءوزىنىڭ يمپەريالىق، شوۆينيستىك ساياساتىن جانداندىرا باستاعان رەسەي بيلىگى قانىشەر ءستاليننىڭ رۋحىن قايتا ءتىرىلتىپ، تاريحي شىندىقتى ايتقانداردىڭ بارلىعىن «حالىق جاۋى»، «ورىس اتاۋلىنىڭ جاۋى» دەپ تانىتىپ جاتىر. وسى ساياساتىن جانداندىرۋ ءۇشىن جاقىندا رەسەي پرەزيدەنتى دميتري مەدۆەدەۆ ارنايى «مەملەكەتتىك كوميسسيانى» قۇرىپ ۇلگەردى.

الايدا، وسىعان قاراماستان، كورشى ەلدەگى تاريحي شىندىقتى ىزدەۋشىلەردىڭ سانى ازايار ەمەس. جاقىندا رەسەيدىڭ «نوۆايا گازەتا» باسىلىمىدا جۋرناليست بوريس سوكولوۆتىڭ «43 ميلليونا. سكولكو مى پوتەريالي ۆ ۆەليكوي وتەچەستۆەننوي ي كاك فالسيفيتسيرۋيۋت يستوريۋ» اتتى ماقالاسى جارىق كوردى. ب.سوكولوۆ ءوز ماقالاسىندا بۇرىنعى كسرو ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىس كەزىندە 27 ميلليون ەمەس، 43 ميلليون ازاماتىنان ايرىلعانىن دالەلدەپ وتىر. اۆتوردىڭ دەرەكتەرىنە سەنسەك، اتى اڭىزعا اينالعان 28 پانفيلوۆشىنىڭ ەرلىگى دە سان مارتە بۇرمالاۋدىڭ ناتيجەسى ەكەن...

ءبىزدىڭ ويىمىزشا، تاۋەلسىز قازاق مەملەكەتى ءوز تاريحىن ءوز قولىنا الۋى كەرەك. بۇرىنعى كسرو مەن بۇگىنگى رەسەيدىڭ بۇرمالانعان يمپەرشىل تاريحى مەملەكەتتىگىمىزدى باياندى ەتە المايدى، ەلىمىزدىڭ وتكەنى مەن بولاشاعىن ءتۇسىنۋ، ءتۇيسىنۋ ءۇشىن كەرى اسەرىن تيگىزەدى. رۋحاني تىعىرىقتان شىعۋ ءۇشىن قازاق تاريحشىلارى مەن ماماندارى باس قوسىپ، ەلىمىزدىڭ تاريحىنا قاتىستى ايتىلماي جۇرگەن تاقىرىپتار مەن اقتاڭداقتاردى تولىق ءتىزىپ شىعۋى ءتيىس. قازاقستان تاريحىنىڭ كەزەڭدەلۋى (پەريوديزاتسيا), عىلىمي مەتودولوگياسى، فيلوسوفياسى كەڭەس زامانىنان قالعان ماركستىك «اۋرۋلار» مەن سارقىنشاقتاردان تولىق ارىلۋى كەرەك. وسىعان ساي مەكتەپتەر مەن جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ وقۋلىقتارى قايتا قاراستىرىلىپ، جاڭادان جازىلىپ شىعۋى ءتيىس. رەسەيدىڭ ىقپالىنان شىعا الماي وتىرعان بيلىگىمىز نە دەسە و دەسىن، قازاق زيالى قاۋىمى مەن ءباسپاسوزى وسىنداي ماسەلەلەردى ءجيى-ءجيى كوتەرىپ، حالىقتى اعارتۋ جۇمىسىن جالعاستىرا بەرگەنى ابزال. ءبىزدىڭ بيلىك ەرتە مە، كەش پە ۇلتتىق پلاتفورماعا اۋىسادى، ۇلتتىق ماسەلەلەردى ايتۋعا ءماجبۇر بولادى. ال وعان دەيىنگى ءبىزدىڭ مىندەتىمىز - رۋحاني ىزدەنىستەرىمىز بەن ۇلتتىق كۇرەسىمىزدى جالعاستىرا بەرۋىمىز دۇرىس.

ءبىز ب.سوكولوۆتىڭ ماقالاسىن تولىق جاريالاعاندى ءجون دەپ تاپتىق.

 

«اباي-ينفورم»

 

43 ميلليونا

سكولكو مى پوتەريالي ۆ ۆەليكوي وتەچەستۆەننوي ي كاك فالسيفيتسيرۋيۋت يستوريۋ

 

يتار-تاسس

 

ەششە ۆ سوۆەتسكوە ۆرەميا يستوريا ۆەليكوي وتەچەستۆەننوي ۆوينى وبروسلا ۆەليكيم منوجەستۆوم فالسيفيكاتسي. ەتو بىل رەزۋلتات دەياتەلنوستي سوۆەتسكيح وفيتسيالنىح يستوريكوۆ. منوگيە يز تەح فالسيفيكاتسي بلاگوپولۋچنو تيراجيرۋيۋتسيا ي سەگودنيا، پۋست ي ۆ نەسكولكو مودەرنيزيروۆاننوم ۆيدە. پەرۆايا ي سامايا گلاۆنايا فالسيفيكاتسيا كاسالاس چيسلا ليۋدسكيح پوتەر سوۆەتسكوگو سويۋزا ي گەرماني.

ستالين ۆ 1946 گودۋ ۆۆەل ۆ وبوروت تسيفرۋ 7 ملن چەلوۆەك كاك رازمەر سوۆەتسكيح ۆوەننىح پوتەر، پريچەم پودرازۋمەۆالوس، چتو ونا ۆكليۋچاەت جەرتۆى كاك كراسنوي ارمي، تاك ي ميرنوگو ناسەلەنيا. وتكۋدا ۆزيالوس ەتو چيسلو، نەيزۆەستنو دو سيح پور. سكورەە ۆسەگو، يوسيف ۆيسساريونوۆيچ ۆزيال ەە س پوتولكا، بىت موجەت، پودسوزناتەلنو وريەنتيرۋياس نا درەۆنەە ساكرالنوە چيسلو سەم.

ۆرياد لي كتو ۆسەرەز پوۆەريل ۆ 7 ملن پوگيبشيح، نو تولكو ۆو ۆرەمەنا حرۋششەۆا سۆەرحۋ بىلا سپۋششەنا نوۆايا تسيفرا سوۆەتسكيح پوتەر ۆو ۆرەميا ۆوينى 1941-1945 گگ.: 20 ملن چەلوۆەك. ونا تاكجە ۆكليۋچالا جەرتۆى كاك سرەدي گراجدانسكيح، تاك ي سرەدي ۆوەننىح، پريچەم پودرازۋمەۆالوس، چتو پوتەري سرەدي ميرنوگو ناسەلەنيا پرەوبلادايۋت. ودناكو نيكوگدا نە پريۆوديليس توچنىە تسيفرى سووتنوشەنيا پوتەر ارمي ي ميرنوگو ناسەلەنيا - بىلو پو-پرەجنەمۋ نەياسنو، وتكۋدا ۆزياليس يمەننو 20 ملن.

ەست پودوزرەنيە، چتو ۆ كاچەستۆە تسيفرى ۆوەننىح پوتەر سوۆەتسكوگو سويۋزا نا ەتوت راز بىلا ۆزياتا ۆەليچينا جەنسكوگو پەرەۆەسا، ۆىياۆلەننوگو ۆ حودە ۆسەسويۋزنوي پەرەپيسي ناسەلەنيا 1959 گودا، سوستاۆلياۆشايا كاك راز 20 ملن. ودناكو ەتوت پەرەۆەس نيكاك نە موگ بىت راۆەن پوتەريام ۆ ۆوينە، پوسكولكۋ زناچيتەلنىي جەنسكي پەرەۆەس - بولەە چەم ۆ 7 ملن - سۋششەستۆوۆال ەششە پو پەرەپيسي 1939 گ. ك تومۋ جە ۆو منوگوم جەنسكي پەرەۆەس - سلەدستۆيە بولەە ۆىسوكوي پرودولجيتەلنوستي جيزني جەنششين.

پوسكولكۋ زناچيتەلنايا چاست مۋجچين بىلا موبيليزوۆانا ۆ ارميۋ، سرەدي گراجدانسكوگو ناسەلەنيا رەزكو پرەوبلادالي جەنششينى، ي ۋ نيح بىلو گورازدو بولشە شانسوۆ پوگيبنۋت وت تياگوت ۆوينى، چەم ۋ وستاۆشيحسيا نا گراجدانكە مۋجچين. تاكيم وبرازوم، سرەدي پوتەر ميرنوگو ناسەلەنيا پرەوبلادالي جەنششينى، پوەتومۋ داجە ۆەليچينا جەنسكوگو پەرەۆەسا ۆ پريزىۆنىح ۆوزراستاح ني ۆ كوەم سلۋچاە نە راۆنا پوتەريام كراسنوي ارمي.

نوۆايا تسيفرا ۆ 27 ملن پوگيبشيح ۆ ۆوينە پوياۆيلاس ۆ ەپوحۋ پەرەسترويكي. فاكتيچەسكي ونا سلوجيلاس كاك رازنيتسا مەجدۋ وتسەنكامي چيسلەننوستي ناسەلەنيا سسسر، سدەلاننىمي تسەنترالنىم ستاتيستيچەسكيم ۋپراۆلەنيەم ۋجە پوسلە ۆوينى، نا 1940-ي ي نا 1946 گود - سووتۆەتستۆەننو 194 ي 167 ملن چەلوۆەك. ودناكو توچنوست ەتيح وتسەنوك نەۆەليكا، ي پوزدنەە پوياۆيليس ينىە، بولەە ۆىسوكيە، وتسەنكي دوۆوەننوي چيسلەننوستي ناسەلەنيا سسسر، پريچەم ۆ 1941 گودۋ، ۆ سامىي كانۋن ۆوينى.

نەدوۋچتەننىە پوتەري كۋرسكوي بيتۆى

ۆ كونتسە پەرەسترويكي بىلا ۆپەرۆىە وزۆۋچەنا تسيفرا بەزۆوزۆراتنىح پوتەر كراسنوي ارمي ۆ ۆەليكوي وتەچەستۆەننوي ۆوينە، كوتورايا بىلا پودروبنو راسشيفروۆانا تولكو ۆ 1993 گودۋ ۆ يزداننوم مينيستەرستۆوم وبورونى پەچالنو يزۆەستنوم سبورنيكە «گريف سەكرەتنوستي سنيات». تام تسيفرا پوگيبشيح ۆوەننوسلۋجاششيح كراسنوي ارمي بىلا دانا س كوميچنوي توچنوستيۋ دو سوتەن ۋبيتىح - 8 668 400 چەلوۆەك. ودناكو ۆ ەتوم سبورنيكە بىلي دانى تاكجە پوتەري كراسنوي ارمي پو كرۋپنەيشيم وپەراتسيام ۆوينى، ي ەتي داننىە پوزۆوليايۋت ۋتۆەرجدات، چتو مەتوديكا، كوتورۋيۋ يسپولزوۆالي اۆتورى ۆو گلاۆە س گەنەرال-پولكوۆنيكوم گريگوريەم كريۆوشەەۆىم، ياۆلياەتسيا نەۆەرنوي ي منوگوكراتنو زانيجاەت رازمەر پوتەر كراسنوي ارمي.

دەلو ۆ توم، چتو كۋرسكايا بيتۆا تام بىلا رازدەلەنا نا تري ستراتەگيچەسكيە وپەراتسي: كۋرسكۋيۋ وبورونيتەلنۋيۋ، دليۆشۋيۋسيا س 5 پو 11 يۋليا 1943 گودا دليا تسەنترالنوگو فرونتا ي دو 23 يۋليا دليا ۆورونەجسكوگو ي ستەپنوگو فرونتوۆ، ورلوۆسكۋيۋ ناستۋپاتەلنۋيۋ، پرودولجاۆشۋيۋسيا س 12 يۋليا پو 18 اۆگۋستا، ي بەلگورودسكو-حاركوۆسكۋيۋ ناستۋپاتەلنۋيۋ، دليۆشۋيۋسيا س 3 پو 23 اۆگۋستا. تۋت ينتەرەس پرەدستاۆليايۋت تسيفرى، وتنوسياششيەسيا ك ۋچاستۆوۆاۆشەمۋ ۆ پەرۆىح دۆۋح وپەراتسياح تسەنترالنومۋ فرونتۋ. ك 5 يۋليا ون ناسچيتىۆال 738 تىس. چەلوۆەك ۆ 41 سترەلكوۆوي ديۆيزي، 1 يسترەبيتەلنوي ديۆيزي پروتيۆوتانكوۆىح رۋجەي، 4 تانكوۆىح كورپۋساح، 5 سترەلكوۆىح بريگاداح، 3 وتدەلنىح تانكوۆىح بريگاداح ي 3 ۋكرەپلەننىح رايوناح. ۆ پەريود س 5 پو 11 يۋليا فرونت پوتەريال ۋبيتىمي ي پروپاۆشيمي بەز ۆەستي 15 336 چەلوۆەك، ا رانەنىمي ي بولنىمي - 18 561 چەلوۆەكا. ۆسيا ۋبىل ليچنوگو سوستاۆا بىلا راۆنا 33 897.

ك مومەنتۋ ناچالا ورلوۆسكوي ناستۋپاتەلنوي وپەراتسي سوستاۆ سوەدينەني تسەنترالنوگو فرونتا يزمەنيلسيا وچەن نەزناچيتەلنو. دوباۆيلاس ودنا وتدەلنايا تانكوۆايا بريگادا ي ۋشلي دۆە سترەلكوۆىە بريگادى. چيسلەننوست ليچنوگو سوستاۆا وتدەلنوي تانكوۆوي بريگادى - 1300 چەلوۆەك، ليچنوگو سوستاۆا سترەلكوۆوي بريگادى - 4,2 تىس. چەلوۆەك. زناچيت، زا سچەت پەرەمەششەنيا سوەدينەني چيسلەننوست ليچنوگو سوستاۆا تسەنترالنوگو فرونتا موگلا سوكراتيتسيا نا 7,1 تىس. چەلوۆەك. دوباۆيم سيۋدا ۋبىل زا سچەت بەزۆوزۆراتنىح ي سانيتارنىح پوتەر ۆ 33,9 تىس. چەلوۆەك. تاكيم وبرازوم، ك 12 يۋليا 1943 گودا چيسلەننوست ۆويسك تسەنترالنوگو فرونتا، سوگلاسنو ۆسەم زاكونام اريفمەتيكي، دولجنا بىلا سوستاۆيت 697 تىس. چەلوۆەك. ۆ دەيستۆيتەلنوستي جە ونا سوستاۆيلا 645 300 چەلوۆەك، ت. ە. نا 51,7 تىس. چەلوۆەك مەنشە. ۋ مەنيا نەت سومنەني، چتو ەتو وگرومنايا رازنيتسا، ۆ پولتورا رازا پرەۆىشايۋششايا وفيتسيالنىە داننىە وب وبششيح پوتەرياح، وبرازوۆالاس زا سچەت نەدوۋچەتا پوتەر، پرەجدە ۆسەگو بەزۆوزۆراتنىح (ۋبيتىمي ي پروپاۆشيمي بەز ۆەستي), كوتورىە ۆ كراسنوي ارمي سچيتالي گورازدو مەنەە توچنو، چەم سانيتارنىە پوتەري (رانەنىمي ي بولنىمي).

درۋگيە پريچينى ستول كولوسسالنوي ۋبىلي پرەدستاۆيت ترۋدنو. نە موگلي جە، ۆ ساموم دەلە، پوچتي 52 تىس. كراسنوارمەيتسەۆ زا نەدەليۋ بوەۆ پوداتسيا ۆ نەرازىسكاننىە دەزەرتيرى. تەم بولەە ۆ ستەپنوي، بەزلەسنوي تەرريتوري كۋرسكوي وبلاستي. ەسلي جە دوپۋستيت، ناپريمەر، چتو يز 51,7 تىس. نەدوۋچتەننىح پوتەر پيات شەستىح پاداەت نا بەزۆوزۆراتنىە پوتەري، تو يح يستيننايا ۆەليچينا دولجنا بىت ۋۆەليچەنا س 15 336 چەلوۆەك دو 58,4 تىس.، ت. ە. پوچتي ۆ 4 رازا. ياسنو، چتو پري تاكوم نەدوۋچەتە پوتەر پو ودنوي تولكو بيتۆە (ي ەدينستۆەننوي، زامەچۋ، يز پرواناليزيروۆاننىح ۆ سبورنيكە «گريف سەكرەتنوستي سنيات») يتوگوۆايا تسيفرا ۆ 8 668 400 پوگيبشيح سوۆەتسكيح ۆوەننوسلۋجاششيح پرەدستاۆلياەتسيا وچەن نەنادەجنوي ي منوگوكراتنو زانيجەننوي.

كاك سنيمالي گريف سەكرەتنوستي

ۆسكورە پوسلە ۆىحودا ۆ سۆەت سبورنيكا «گريف سەكرەتنوستي سنيات» منە پوزۆونيل ودين يز ەە اۆتوروۆ - كاپيتان 1-گو رانگا ۆ وتستاۆكە ميحايل فيليموشين. نىنە پوكوينىي. ميحايل ۆاسيلەۆيچ ۋسلىشال، چتو يا پيشۋ رەتسەنزيۋ نا ەگو كنيگۋ. يا، ۆ سۆويۋ وچەرەد، ۋكازال ەمۋ نا كازۋس س تسەنترالنىم فرونتوم ۆ كۋرسكوي بيتۆە، كوتورىي ون وبياسنيت نيكاك نە سموگ، حوتيا، پو ەگو پريزنانيۋ، سام گوتوۆيل ۆ «گريفە سەكرەتنوستي...» ماتەريال پو كۋرسكوي بيتۆە. نەكوتوروە ۆرەميا سپۋستيا، ۋجە ۆ 1995 گودۋ، نا ودنوي پۋبليچنوي ديسكۋسسي ۆ يستوريچەسكوي بيبليوتەكە منە دوۆەلوس ۆنوۆ ۆسترەتيتسيا س اۆتورسكيم كوللەكتيۆوم كنيگي «گريف سەكرەتنوستي...» ۆو گلاۆە س كريۆوشەەۆىم. كوگدا گريگوري فەدوتوۆيچ ۆ دوكلادە وزۆۋچيل پرەجنيە تسيفرى سوۆەتسكيح پوتەر، يا زادال ەدينستۆەننىي ۆوپروس: كاكيە وتسەنكي ۋ اۆتوروۆ كنيگي بىلي ۆ شكولە پو اريفمەتيكە. تۋت گەنەرال كريۆوشەەۆ ۆسكيپەل، زاياۆيل، چتو ۆوپروس نەكوررەكتنىي، ەسلي نە سكازات - حامسكي، ي پرينيالسيا دوكازىۆات، چتو ون زولوتوي مەداليست، ي پو ماتەماتيكە يمەل ودني پياتەركي. توگدا يا ۆوزرازيل، چتو ۆوپروس كوررەكتنىي، ي پريۆەل پريمەر س تسەنترالنىم فرونتوم. ۆوتساريلاس تيشينا.

پوتوم ك ميكروفونۋ رينۋلسيا فيليموشين ي بۋكۆالنو زاكريچال، چتو وني، اۆتورى، نە موگۋت وتۆەچات زا تسيفرى، كوتورىە كتو-تو كوگدا-تو ناپيسال ۆ دونەسەنياح. زامەچاتەلنوە پريزنانيە! ۆىحوديت، كريۆوشەەۆ ي ەگو پودچينەننىە سوۆسەم نە ۋۆەرەنى ۆ نادەجنوستي تەح داننىح، كوتورىمي وپەريرۋيۋت، نو تەم نە مەنەە ۋتۆەرجدالي، چتو ۆىۆەدەننايا يمي تسيفرا سوۆەتسكيح پوتەر - ەدينستۆەننو يستيننايا، ا ۆسە وستالنىە وتسەنكي - وت لۋكاۆوگو. ي وني نيكاك نە موگۋت سسىلاتسيا نا تو، چتو نيكتو نە ۋكازىۆال نا نەلەپوستي، سودەرجاششيەسيا ۆ يح ترۋدە.

ۆ 2001 گودۋ ۆىشلو ۆتوروە، دوپولنەننوە، يزدانيە كنيگي «گريف سەكرەتنوستي سنيات»، تەپەر ۋجە پود نازۆانيەم «روسسيا ي سسسر ۆ ۆويناح XX ۆەكا». تام وستالاس كاك پرەجنيايا وبششايا تسيفرا بەزۆوزۆراتنىح پوتەر كراسنوي ارمي ۆ ۆەليكوي وتەچەستۆەننوي ۆوينە، تاك ي ۆسە تسيفرى چيسلەننوستي ۆويسك ي پوتەر ۆ حودە كۋرسكوي بيتۆى. اۆتورى تولكو دوباۆيلي، چتو ەششە ەست پريمەرنو 0,5 ملن چەلوۆەك، پريزۆاننىح ۆ ارميۋ ناكانۋنە ۆوينى ي پروپاۆشيح بەز ۆەستي. كريۆوشەەۆ ي ەگو كوللەگي، ودناكو، نە رەشيليس ۆكليۋچيت ەتيح ليۋدەي ۆ بەزۆوزۆراتنىە پوتەري كراسنوي ارمي، پوسكولكۋ تە ۆرودە كاك ەششە نە ۋسپەلي پريبىت ۆ سۆوي چاستي ي ناستوياششيمي كراسنوارمەيتسامي ەششە نە بىلي. حوتيا، زامەچۋ، نەمتسى ۆپولنە زاكوننو برالي يح ۆ پلەن كاك ۆوەننوسلۋجاششيح.

پولۋچاەتسيا، چتو اۆتورى كنيگي «گريف سەكرەتنوستي سنيات» ي ۆو ۆتوروم يزداني پرودولجايۋت زانيماتسيا سوزناتەلنوي فالسيفيكاتسيەي تسيفرى سوۆەتسكيح ۆوەننىح پوتەر.

ناشي رەالنىە پوتەري

يا نە بۋدۋ زدەس پوۆتوريات راسسكاز و مەتوداح مويح پودسچەتوۆ سوۆەتسكيح ۆوەننىح پوتەر، پوسكولكۋ پودروبنو ناپيسال وب ەتوم ۆ ستاتە، وپۋبليكوۆاننوي ۆ «نوۆوي گازەتە» 28 مارتا 2005 گودا (№ 22). سكاجۋ تولكو، چتو پودسچەتى ترەميا التەرناتيۆنىمي مەتودامي دالي وتسەنكي پوتەري كراسنوي ارمي پوگيبشيمي، پرەۆىشايۋششيە 20 ملن چەلوۆەك. نايبولەە بليزكوي ك يستينە منە كاجەتسيا وتسەنكا ۆ 26,3 - 26,9 ملن چەلوۆەك س توي وگوۆوركوي، چتو ەە توچنوست ۆسە راۆنو نەۆەليكا، پليۋس-مينۋس پيات ميلليونوۆ، ودناكو مەتودوۆ پوۆىسيت توچنوست وتسەنوك سوۆەتسكيح بەزۆوزۆراتنىح پوتەر ۆ ۆەليكوي وتەچەستۆەننوي ۆوينە يا پوكا نە زنايۋ. وبششيە جە پوتەري سسسر ۆ ۆەليكوي وتەچەستۆەننوي ۆوينە يا وتسەنيۆايۋ ۆ 43,3 ملن چەلوۆەك، يز كوتورىح 16,4 - 17,0 ملن چەلوۆەك پادايۋت نا ميرنوە ناسەلەنيە.

زامەچۋ تاكجە، چتو سووتنوشەنيە مەجدۋ ۋبيتىمي ي رانەنىمي ۋ ناس بىلو سۋششەستۆەننو ينىم، چەم ۋ نەمتسەۆ. ەسلي ۆ ۆەرماحتە نا ودنوگو ۋبيتوگو ۆ سرەدنەم پريحوديلوس 3-4 رانەنىح، تو ۆ كراسنوي ارمي ەتوت سووتنوشەنيە بىلو بليزكو ك 1:1. ەتو وبياسنياەتسيا تەم، چتو يز-زا بولشوگو چيسلا پوراجەننىح ۆ بويۋ كراسنوارمەيتسەۆ منوگيم رانەنىم نە ۋسپەۆالي ۆوۆرەميا وكازات پەرۆۋيۋ پوموشش ي ەۆاكۋيروۆات س پوليا بويا. پوەتومۋ منوگيە رانەنىە ۋميرالي، نە دوجداۆشيس پوموششي، ي پەرەحوديلي ۆ رازرياد ۋبيتىح. كرومە توگو، ۆ ۆەرماحتە سانيتارامي سلۋجيلي يسكليۋچيتەلنو مۋجچينى، ۋ كوتورىح حۆاتالو سيل ۆىتاششيت س پوليا بويا بەسپوموششنوگو رانەنوگو. ا ۆوت ۆ كراسنوي ارمي سانيتارامي بىلي پوچتي يسكليۋچيتەلنو دەۆۋشكي.

ۆوت تولكو ودين پريمەر. زا يۋل 1943 گودا، ۆو ۆرەميا كۋرسكوي بيتۆى، پوتەري ۆويسك ۆورونەجسكوگو ي ستەپنوگو فرونتوۆ، سوگلاسنو پودسچەتام يستوريكا لۆا لوپۋحوۆسكوگو، سوستاۆيلي 189 تىس. چەلوۆەك، ۆ توم چيسلە 70,1 تىس. ۋبيتىمي، پلەننىمي ي پروپاۆشيمي بەز ۆەستي. پروتيۆوستوياۆشايا نام گرۋپپا ارمي «يۋگ» زا توت جە پەريود ليشيلاس 46,2 تىس. سولدات ي وفيتسەروۆ، ۆ توم چيسلە 9,3 تىس. چەلوۆەك - ۋبيتىمي ي پروپاۆشيمي بەز ۆەستي. يز ەتوگو چيسلا نە مەنەە چەتىرەح تىسياچ چەلوۆەك بىلو پوتەريانو ۆ بوياح پروتيۆ سوۆەتسكوگو يۋگو-زاپادنوگو فرونتا. توگدا نا دوليۋ ستەپنوگو ي ۆورونەجسكوگو فرونتوۆ پريحوديتسيا پريمەرنو 42 تىس. ۆىبىۆشيح يز سترويا گەرمانسكيح ۆوەننوسلۋجاششيح، ۆ توم چيسلە وكولو 8,5 تىس. - بەزۆوزۆراتنو. تاكيم وبرازوم، سووتنوشەنيە پو وبششيم پوتەريام وكازىۆاەتسيا 4,5:1 ۆ پولزۋ نەمتسەۆ، ا پو بوەۆىم بەزۆوزۆراتنىم - ۋجە 8,25:1. ەتو دوكازىۆاەت، چتو دوليا سانيتارنىح پوتەر ۋ نەمتسەۆ ۆ وبششيح پوتەرياح بىلا گورازدو بولشەي، چەم ۆ كراسنوي ارمي.

پوتەري ۆەرماحتا

چتو جە كاساەتسيا بەزۆوزۆراتنىح پوتەر گەرمانسكوي ارمي ۆو ۆتوروي ميروۆوي ۆوينە، تو ۆ سوۆەتسكوە ۆرەميا يح وپرەدەليالي ۆ 13,6 ملن چەلوۆەك، يز كوتورىح 10 ملن بۋدتو بى بىلو پوتەريانو نا سوۆەتسكو-گەرمانسكوم فرونتە. زدەس ۆ گەرمانسكيە پوتەري ۆكليۋچەنى نە تولكو ۋبيتىە ي ۋمەرشيە وت ران، نو ي ۆسە پلەننىە، ۆ توم چيسلە ي ۆزياتىە ۆ رامكاح وبششەي كاپيتۋلياتسي ۆ ماە 1945 گودا. ودناكو ەتو توجە فالسيفيكاتسيا. ۆەد نا ساموم دەلە زاپادنىە سويۋزنيكي ۆزيالي دو 80% ۆسەح نەمەتسكيح پلەننىح ۆو ۆتوروي ميروۆوي ۆوينە پروستو پوتومۋ، چتو ۆ پوسلەدنيە نەدەلي ۆوينى نەمتسى انگليچانام ي امەريكانتسام سداۆاليس ۆ پلەن گورازدو وحوتنەە، چەم كراسنوي ارمي.

نو داجە ەسلي نە برات ماسسوۆىە كاپيتۋلياتسي ۆتوروي پولوۆينى اپرەليا - پەرۆوي پولوۆينى مايا 1945 گودا، كوگدا ۆ پلەن پوپالا ۆسيا 7-ميلليوننايا نەمەتسكايا ارميا، تو پو چيسلۋ نەمەتسكيح پلەننىح زاپادنىە سويۋزنيكي ۆسە راۆنو پرەۆوسحوديلي كراسنۋيۋ ارميۋ. تولكو دو ناچالا دەكابريا 1944 گ. وني ۆزيالي وكولو 450 تىس. پلەننىح نەمتسەۆ. سوۆەتسكيە ۆويسكا زا توت جە پەريود پلەنيلي پريمەرنو ستولكو جە نەمتسەۆ. ا ۆوت ۆ يانۆارە - پەرۆوي پولوۆينە اپرەليا 1945 گ. سويۋزنيكي ۆزيالي زناچيتەلنو بولشە پلەننىح، چەم كراسنايا ارميا. تولكو ۆ رۋرسكوم كوتلە - بولەە 320 تىس. چەلوۆەك.

چتو جە كاساەتسيا پوتەر ۆەرماحتا پوگيبشيمي، تو توچنايا تسيفرا نە ۋستانوۆلەنا ي پو سەي دەن. وبششايا ۆەليچينا پوتەر ۆەرماحتا پوگيبشيمي لەجيت ۆ پرەدەلاح مەجدۋ 3,1 ملن ي 5,3 ملن چەلوۆەك. 3,1 ملن - ەتو تە گەرمانسكيە ۆوەننوسلۋجاششيە، سمەرت كوتورىح پودتۆەرجدەنا ليبو دونەسەنيامي، ليبو پوكازانيامي وچەۆيدتسەۆ. 2,2 ملن چەلوۆەك - ەتو سولداتى ي وفيتسەرى، و كوتورىح نا مومەنت وبراششەنيا يح رودنىح ي بليزكيح ۆ گەرمانسكۋيۋ سلۋجبۋ روزىسكا نە بىلو داننىح و توم، چتو وني جيۆى. ودناكو اۆتوماتيچەسكي زاچيسليات ۆسە ەتي 2,2 ملن ۆ پوگيبشيە نا ۆوينە نەلزيا. وني موگلي ۋمەرەت ۆ گەرماني ۋجە پوسلە ۆوزۆراششەنيا يز پلەنا، نو دو توگو، كاك يح ناچالي يسكات. وني موگلي ەميگريروۆات (حوتيا ەميگراتسيا يز وككۋپاتسيوننىح زون گەرماني ي اۆستري بىلا زاپرەششەنا، نو فاكتيچەسكي ونا پرويسحوديلا). ناكونەتس، ەتي ليۋدي پروستو موگلي بىت نە نايدەنى سلۋجبوي روزىسكا - بولەە پولوۆينى نەمتسەۆ ۆ رەزۋلتاتە ۆتوروي ميروۆوي ۆوينى سمەنيلي سۆوە مەستو جيتەلستۆا.

س ۋچەتوم دەيستۆيا ۆسەح ەتيح فاكتوروۆ نايبولەە بليزكوي ك يستينە پرەدستاۆلياەتسيا وتسەنكا وبششيح پوتەر ۆەرماحتا پوگيبشيمي ۆ 4 ملن چەلوۆەك، سدەلاننايا پوسلە ۆوينى گەنەرالوم بۋركحاردتوم ميۋللەروم-گيللەبراندتوم، كوتورىي ۆ ۆەرماحتە كاك راز ي زانيمالسيا ۋچەتوم ليچنوگو سوستاۆا. يز ەتوگو چيسلا نا ۆوستوچنوم فرونتە، ۆمەستە س ۋمەرشيمي ۆ پلەنۋ، پوگيبلو وكولو 2,8 ملن چەلوۆەك. يز سوستاۆا سۋحوپۋتنىح سيل نا ۆوستوچنوم فرونتە پوگيبلو وكولو ترەح چەتۆەرتەي نەمەتسكيح سولدات، نو وبششايا دوليا سوۆەتسكو-گەرمانسكوگو فرونتا ۆ بەزۆوزۆراتنىح پوتەرياح وكازىۆاەتسيا نەسكولكو نيجە زا سچەت توگو، چتو ليۋفتۆاففە ي گەرمانسكي فلوت وسنوۆنۋيۋ چاست سۆويح پوتەر پونەسلي ۆ بوربە پروتيۆ زاپادنىح سويۋزنيكوۆ.

چتو جە كاساەتسيا پوتەر نەمەتسكوگو ميرنوگو ناسەلەنيا، تو تۋت دو سيح پور نەت سكولكو-نيبۋد نادەجنىح وتسەنوك. بولەە يلي مەنەە توچنو وپرەدەلەنو تولكو، چتو جەرتۆامي انگلو-امەريكانسكيح بومبارديروۆوك گەرماني ستالي وكولو 0,5 ملن چەلوۆەك.

128 پانفيلوۆتسەۆ

فالسيفيكاتسي وتنيۋد نە سۆودياتسيا ك سفەرە ۆوەننىح پوتەر. كاك بىت، ۆ چاستنوستي، س سوۆەتسكيمي پودۆيگامي ۆ ۆەليكوي وتەچەستۆەننوي ۆوينە؟ ناپريمەر، س يزۆەستنىم ۆسەي سترانە پودۆيگوم 28 گۆاردەيتسەۆ-پانفيلوۆتسەۆ ۆو گلاۆە س پوليترۋكوم ۆاسيليەم كلوچكوۆىم، وستانوۆيۆشيح تسەنوي سۆوەي جيزني نەمەتسكيە تانكي ۋ دۋبوسەكوۆا ۆ نويابرە 41-گو. كانونيچەسكي ۆاريانت لەگەندى، زاپەچاتلەننىي ۆ وچەركاح ي پوەماح، بىل ودوبرەن ستالينىم ي داجە پوپال ۆ يزداننىي ۆ 1943 گودۋ پود گريفوم «سەكرەتنو» ترۋد سوۆەتسكوگو گەنشتابا، پوسۆياششەننىي بيتۆە پود موسكۆوي. نو ۆەد ۆسكورە پوسلە ۆوينى راسسلەدوۆانيە، پروۆەدەننوە مينيستەرستۆوم گوسبەزوپاسنوستي ي پروكۋراتۋروي، ۆىياسنيلو، چتو توگو بويا ۋ دۋبوسەكوۆا، كوتورىي زناكوم نام پو وچەركۋ كريۆيتسكوگو ي پوەمە تيحونوۆا، ۆ دەيستۆيتەلنوستي نە بىلو. نا ساموم دەلە ۋ زنامەنيتوگو رازەزدا توگدا وبورونيالاس تسەلايا پولنوكروۆنايا روتا ۆ 120-140 چەلوۆەك، نو يز-زا وشيبوك كوماندوۆانيا پولكا، نە پەرەبروسيۆشەگو نا تانكووپاسنوە ناپراۆلەنيە دوستاتوچنو پروتيۆوتانكوۆىح سرەدستۆ، ونا بىلا سمياتا، نە ۋسپەۆ پريچينيت ۆراگۋ سۋششەستۆەننىح پوتەر. ا ۆ جيۆىح وستالوس ۆسەگو 25-30 چەلوۆەك. چتو جە، تەپەر ۆسەح تەح يستوريكوۆ ي پۋبليتسيستوۆ، كتو پوۆتورياەت تراديتسيوننۋيۋ يستوريۋ «28 گەروەۆ-پانفيلوۆتسەۆ»، بۋدەم چيسليت فالسيفيكاتورامي س سووتۆەتستۆۋيۋششيمي ورگۆىۆودامي؟

ا كاك بىت س پودۆيگوم پياتەرىح ماتروسوۆ-سەۆاستوپولتسەۆ ۆو گلاۆە س پوليترۋكوم نيكولاەم فيلچەنكوۆىم، كوتورىە بۋدتو بى ۆ سراجەني پود سەۆاستوپولەم 7 نويابريا 1941 گودا تسەنوي سۆوەي جيزني پودورۆالي س دەسياتوك نەمەتسكيح تانكوۆ؟ يح پودۆيگ ۆوسپەت ۆ زامەچاتەلنوم راسسكازە اندرەيا پلاتونوۆا «ودۋحوتۆورەننىە ليۋدي». تولكو ۆ رەالنوستي ەتوت پودۆيگ نيكاك نە موگ يمەت مەستا پو ودنوي وچەن پروستوي پريچينە. دەلو ۆ توم، چتو ۆ نويابرە 1941 گودا دەيستۆوۆاۆشايا ۆ كرىمۋ 11-يا نەمەتسكو-رۋمىنسكايا ارميا گەنەرالا ەريحا فون مانشتەينا نە يمەلا ۆ سۆوەم راسپورياجەني ني ودنوگو تانكا يلي شتۋرموۆوگو ورۋديا. ي چتو جە، تەپەر ي پلاتونوۆا نادو بۋدەت فالسيفيكاتوروم چيسليت؟

ي تاكيح پريمەروۆ تولكو پو يستوري ۆەليكوي وتەچەستۆەننوي ۆوينى موجنو پريۆەستي سوتني، تىسياچي... ەسلي كوميسسيا بۋدەت پىتاتسيا ۆسەرەز رازبيراتسيا س كاجدىم فاكتوم، شتات ۋ نەە سكورو بۋدەت رازۆە چتو چۋت مەنشە، چەم ۆ مۆد.

نادەيۋس، پونياتنو، چتو زاتەيا س كوميسسيەي پو بوربە س فالسيفيكاتسيامي وتەچەستۆەننوي يستوري - پولنەيشي ابسۋرد. يستوريچەسكۋيۋ يستينۋ دولجنى يسكات يستوريكي، ا نە چينوۆنيكي. ا چينوۆنيكام تولكو نە نادو مەشات يسسلەدوۆاتەليام.

 

 

بوريس سوكولوۆ

«نوۆايا گازەتا» باسىلىمى 22 ماۋسىم 2009 جىل

http://www.novayagazeta.ru

 

0 پىكىر

ۇزدىك ماتەريالدار

قۇيىلسىن كوشىڭ

باس گازەت ورالماندارعا نەگە شۇيلىكتى؟

ءالىمجان ءاشىمۇلى 1561
ادەبيەت

«سولاي ەمەس پە؟»

عابباس قابىشۇلى 1442
قوعام

دوس كوپ پە، دۇشپان كوپ پە؟

ءابدىراشيت باكىرۇلى 1187
ەل ءىشى...

ۇلتتىق بىرەگەيلەنۋ: قانداستاردىڭ ءرولى قانداي؟

ءومارالى ادىلبەكۇلى 1182