بەيسەنبى, 16 مامىر 2024
جاڭالىقتار 2161 0 پىكىر 23 قازان, 2011 ساعات 09:47

چەرنىي وكتيابر

وبىچنو ستالين پروسىپالسيا وچەن پوزدنو ي پريەزجال س داچي ۆ موسكۆۋ، ۆ كرەمل، چاسام ك دۆەنادتساتي. ۆ نوچ نا 15 وكتيابريا 1941 گودا ون، ۆيديمو، پوچتي نە سپال ي راسپورياديلسيا سوبرات پوليتبيۋرو نەوبىچنو رانو. وحراننيكام پريشلوس يح بۋديت.

ۆ ەتي وكتيابرسكيە دني ۆ وبورونە موسكۆى ۆوزنيكلا وگرومنايا برەش ۆ پياتسوت كيلومەتروۆ، كوتورۋيۋ نەچەم بىلو زاپولنيت. ۆ ليۋبوي دەن نەمەتسكيە ۆويسكا موگلي پرورۆاتسيا ۆ گورود.

ۆ دەۆيات ۋترا چلەنى پوليتبيۋرو سوبراليس ۆ كابينەتە ۆوجديا. ستالين وبياۆيل، چتو ۆسەم نۋجنو سەگودنيا جە، تو ەست پياتنادتساتوگو ۆەچەروم، ەۆاكۋيروۆاتسيا. ون سام ۋەدەت يز گورودا نا سلەدۋيۋششەە ۋترو، تو ەست 16 وكتيابريا.

سترانا زاۆيسەلا وت ستالينا. كوگدا ون وبياۆيل، چتو رۋكوۆودستۆو سترانى پوكيداەت ستوليتسۋ، ۆسە، كتو ۋزنال وب ەتوم، پوسپەشيلي يسپولنيت ۋكازانيە ۆوجديا. وني دەليليس پۋگايۋششەي ينفورماتسيەي سو ۆسەمي زناكومىمي، ي ۆەست وب وستاۆلەني گورودا راسپروسترانيلاس مگنوۆەننو. ناچالوس نەچتو نەوپيسۋەموە.

سامىي ستراشنىي دەن

ۋتروم 16 وكتيابريا ۆ موسكۆە ۆپەرۆىە زا ۆسيۋ يستوريۋ مەتروپوليتەنا ەگو دۆەري نە وتكرىليس. مەترو نە رابوتالو. پوستۋپيل پريكاز دەمونتيروۆات ي ۆىۆەزتي ۆسە وبورۋدوۆانيە. زاكرىتىە دۆەري مەترو سامي پو سەبە ۆنۋشالي ستراح ي پانيكۋ. مەترو - ساموە نادەجنوە ترانسپورتنوە سرەدستۆو. گلاۆنوە ۋبەجيششە ۆو ۆرەميا ەجەدنەۆنىح نالەتوۆ اۆياتسي ۆراگا. ۋج ەسلي مەترو پرەكراتيلو رابوتۋ، زناچيت، گورود وبرەچەن...

وبىچنو ستالين پروسىپالسيا وچەن پوزدنو ي پريەزجال س داچي ۆ موسكۆۋ، ۆ كرەمل، چاسام ك دۆەنادتساتي. ۆ نوچ نا 15 وكتيابريا 1941 گودا ون، ۆيديمو، پوچتي نە سپال ي راسپورياديلسيا سوبرات پوليتبيۋرو نەوبىچنو رانو. وحراننيكام پريشلوس يح بۋديت.

ۆ ەتي وكتيابرسكيە دني ۆ وبورونە موسكۆى ۆوزنيكلا وگرومنايا برەش ۆ پياتسوت كيلومەتروۆ، كوتورۋيۋ نەچەم بىلو زاپولنيت. ۆ ليۋبوي دەن نەمەتسكيە ۆويسكا موگلي پرورۆاتسيا ۆ گورود.

ۆ دەۆيات ۋترا چلەنى پوليتبيۋرو سوبراليس ۆ كابينەتە ۆوجديا. ستالين وبياۆيل، چتو ۆسەم نۋجنو سەگودنيا جە، تو ەست پياتنادتساتوگو ۆەچەروم، ەۆاكۋيروۆاتسيا. ون سام ۋەدەت يز گورودا نا سلەدۋيۋششەە ۋترو، تو ەست 16 وكتيابريا.

سترانا زاۆيسەلا وت ستالينا. كوگدا ون وبياۆيل، چتو رۋكوۆودستۆو سترانى پوكيداەت ستوليتسۋ، ۆسە، كتو ۋزنال وب ەتوم، پوسپەشيلي يسپولنيت ۋكازانيە ۆوجديا. وني دەليليس پۋگايۋششەي ينفورماتسيەي سو ۆسەمي زناكومىمي، ي ۆەست وب وستاۆلەني گورودا راسپروسترانيلاس مگنوۆەننو. ناچالوس نەچتو نەوپيسۋەموە.

سامىي ستراشنىي دەن

ۋتروم 16 وكتيابريا ۆ موسكۆە ۆپەرۆىە زا ۆسيۋ يستوريۋ مەتروپوليتەنا ەگو دۆەري نە وتكرىليس. مەترو نە رابوتالو. پوستۋپيل پريكاز دەمونتيروۆات ي ۆىۆەزتي ۆسە وبورۋدوۆانيە. زاكرىتىە دۆەري مەترو سامي پو سەبە ۆنۋشالي ستراح ي پانيكۋ. مەترو - ساموە نادەجنوە ترانسپورتنوە سرەدستۆو. گلاۆنوە ۋبەجيششە ۆو ۆرەميا ەجەدنەۆنىح نالەتوۆ اۆياتسي ۆراگا. ۋج ەسلي مەترو پرەكراتيلو رابوتۋ، زناچيت، گورود وبرەچەن...

جيتەليام نيكتو نە سووبششال، چتو پرويسحوديت. ۆلاست، زانياتايا سوبستۆەننىم سپاسەنيەم، زابىلا و سۆوەم نارودە. ۆ موسكۆە نە توپيلي. زاكرىليس پوليكلينيكي ي اپتەكي.

رۋكوۆوديتەلەي سترانى ي گورودا وحۆاتيل ستراح. ستالا ياسنا سلابوست سيستەمى، كازاۆشەيسيا ستول تۆەردوي ي نادەجنوي، بەزوتۆەتستۆەننوست وگرومنوگو ي ۆسەۆلاستنوگو اپپاراتا، ترۋسوست ستالينسكيح ۆىدۆيجەنتسەۆ. دۋمالي تولكو و سوبستۆەننوم سپاسەني، بەجالي س سەميامي ي ليچنىم يمۋششەستۆوم ي بروسالي ستوليتسۋ نا پرويزۆول سۋدبى. ورگانيزوۆاننايا ەۆاكۋاتسيا پرەۆراتيلاس ۆ پوۆالنوە بەگستۆو.

لەۆ لارسكي سكورو ۋيدەت نا فرونت، پوسلە ۆوينى ستانەت حۋدوجنيكوم. ا وسەنيۋ سوروك پەرۆوگو ون ەششە ۋچيلسيا ۆ دەسياتوم كلاسسە 407-ي موسكوۆسكوي شكولى. ۋتروم 16 وكتيابريا ون وكازالسيا نا شوسسە ەنتۋزياستوۆ:

«يا ستويال ۋ شوسسە، كوتوروە كوگدا-تو نازىۆالوس ۆلاديميرسكيم تراكتوم. پو زنامەنيتوي ۆلاديميركە پري تساريزمە گونيالي ۆ سيبير نا كاتورگۋ رەۆوليۋتسيونەروۆ - ەتو مى پروحوديلي پو يستوري. تەپەر رەۆوليۋتسيونەرى-بولشەۆيكي سامي پو نەمۋ بەجالي نا ۆوستوك - يز موسكۆى. ۆ پوتوكە ماشين، نەسشەمسيا وت زاستاۆى يليچا، يا ۆيدەل زاگرانيچنىە ليمۋزينى س «كرەملەۆسكيمي» سيگنالنىمي روجكامي: ەتو ۋديرالو بولشوە پارتينوە ناچالستۆو! پو ماشينام يا سرازۋ وپرەدەليال، كاكوە ناچالستۆو دراپاەت: ساموە ۆىسوكوە - ۆ زاگرانيچنىح، پونيجە - ۆ ناشيح «ەمكاح»، بولەە مەلكوە - ۆ ستارىح «گازيكاح»، ساموە مەلكوە - ۆ اۆتوبۋساح، ۆ ماشيناح «سكوروي پوموششي»، «مياسو»، «حلەب»، «موسكوۆسكيە كوتلەتى»، ۆ «چەرنىح ۆوروناح»، ۆ گرۋزوۆيكاح، ۆ پوجارنىح ماشيناح...

ا ريادوۆىە پارتيتسى بەجالي پەشكوم پو تروتۋارام، وبوچينام ي ترامۆاينىم پۋتيام، تاششا چەمودانى، ۋزلى، اۆوسكي ي ۋۆلەكايا ليچنىم پريمەروم بەسپارتينىح... ۆ پوتوكە بەجەنتسەۆ ۋجە ۆسە سمەشالوس: ليۋدي، اۆتوموبيلي، تەلەگي، تراكتورى، كوروۆى - ستادا يز پريگورودنىح كولحوزوۆ گنالي!.. ۆ تري چاسا نا موستۋ پرويزوشەل زاتور. ۆمەستو توگو چتوبى سپيحنۋت س موستا زاسترياۆشيە گرۋزوۆيكي ي ليكۆيديروۆات پروبكۋ، ۆسە پەرۆىم دەلوم بروساليس زاحۆاتىۆات ۆ نيح مەستا. فورمەننىي بوي شەل: تە، كتو سيدەل نا گرۋزوۆيكاح، وتچاياننو وتبيۆاليس وت ناپاداۆشيح، بيلي يح چەمودانامي پريامو پو گولوۆام...

اتاكۋيۋششيە لەزلي درۋگ نا درۋگا، ۆرىۆاليس ۆ كۋزوۆا ي ۆىبراسىۆالي وتتۋدا وبورونياۆشيحسيا، كاك مەشكي س كارتوشكوي. نو تولكو زاحۆاتچيكي ۋسپەۆالي ۋسەستسيا، تولكو ماشينى پىتاليس ترونۋتسيا، كاك نا نيح سنوۆا بروسالاس سلەدۋيۋششايا ۆولنا... ەي بوگۋ، پوپاۆ ۆپوسلەدستۆي نا فرونت، يا تاكوگو وتچاياننوگو ماسسوۆوگو گەرويزما نە نابليۋدال...»

وبليك گورودا، وستاۆلەننوگو ۆلاستيۋ، پوراجەننوگو ستراحوم ي بەزنادەجنوستيۋ، مگنوۆەننو يزمەنيلسيا. ۆو ۆتوروي پولوۆينە دنيا ناچالسيا حاوس. رازبيۆالي ۆيترينى ماگازينوۆ، ۆسكرىۆالي دۆەري سكلادوۆ. تاششيلي ۆسە پود لوزۋنگوم: نە وستاۆليات جە دوبرو نەمتسام. انارحيا نەمينۋەما تام، گدە نەت ۆلاستي. نو، ۆووبششە گوۆوريا، ۆ موسكۆە ۆلاست نە مەنيالاس. سكولكو بى چينوۆنيكوۆ ني سبەجالو، وستاۆالوس ەششە پرەدوستاتوچنو. ۆ گورودە پولنو بىلو چەكيستوۆ، ميليتسي، ۆويسك. نو نيكتو ني ۆو چتو نە ۆمەشيۆالسيا.

ۆو ۆلاستي تولپى

ناچالنيك موسكوۆسكوگو ۋپراۆلەنيا ناركوماتا ۆنۋترەننيح دەل ستارشي مايور گوسبەزوپاسنوستي ميحايل يۆانوۆيچ جۋراۆلەۆ دوكلادىۆال سۆوەمۋ ناچالستۆۋ ۆ ناركوماتە:

«16 وكتيابريا 1941 گودا ۆو دۆورە زاۆودا «توچيزمەريتەل» يمەني مولوتوۆا ۆ وجيداني زارپلاتى ناحوديلوس بولشوە كوليچەستۆو رابوچيح. ۋۆيدەۆ اۆتوماشينى، گرۋجەننىە ليچنىمي ۆەششامي رابوتنيكوۆ ناركوماتا اۆياتسيوننوي پرومىشلەننوستي، تولپا وكرۋجيلا يح ي ستالا راستاسكيۆات ۆەششي. رازياسنەنيا ناحوديۆشەگوسيا نا زاۆودە وپەررابوتنيكا مولوتوۆسكوگو رايوتدەلا نكۆد نىركوۆا رابوچيح نە ۋدوۆلەتۆوريلي. نىركوۆۋ ي ديرەكتورۋ زاۆودا رابوچيە ۋگروجالي راسپراۆوي...

نا نوگينسكوم زاۆودە № 12 گرۋپپا رابوچيح ناپالا نا وتۆەتستۆەننىح رابوتنيكوۆ ودنوگو يز گلاۆكوۆ ناركوماتا بوەپريپاسوۆ، ەحاۆشيح يز گورودا موسكۆى پو ەۆاكۋاتسي، يزبيلا يح ي رازگرابيلا ۆەششي...

ديرەكتور فابريكي «روت فرونت» (كيروۆسكي رايون گورودا موسكۆى) بۋزانوۆ رازرەشيل ۆىدات رابوچيم يمەۆشيەسيا نا فابريكە پەچەنە ي كونفەتى. ۆو ۆرەميا رازداچي پەچەنيا ي كونفەت مەجدۋ وتدەلنىمي پيانىمي رابوچيمي پرويزوشلا دراكا. پو پريبىتي نا مەستو رابوتنيكوۆ ميليتسي پوريادوك بىل ۆوسستانوۆلەن».

ناچالستۆو دەيستۆوۆالو پو پرينتسيپۋ «سپاسايسيا كتو موجەت». منوگيە رۋكوۆوديتەلي، زاگرۋزيۆ سلۋجەبنىە ماشينى ۆەششامي ي پرودۋكتامي، پروبيۆاليس چەرەز كونترولنىە پۋنكتى يلي وبەزجالي يح ي ۋسترەملياليس نا ريازانسكوە ي ەگورەۆسكوە شوسسە. ۆسە وستالنىە پۋتي يز موسكۆى يلي ۋجە بىلي پەرەكرىتى نەمەتسكيمي ۆويسكامي، يلي وبسترەليۆاليس. پو ريازانسكومۋ شوسسە شلي تولپى. ناچالسيا يسحود يز موسكۆى...

پيساتەل اركادي الەكسەەۆيچ پەرۆەنتسەۆ توجە پىتالسيا ۋەحات يز گورودا ۆمەستە س جەنوي. ون بىل پيساتەلەم بولەە چەم پروتسۆەتايۋششيم، يمەل سوبستۆەننۋيۋ ماشينۋ س شوفەروم. نو دوروگۋ پەرەكرىلا وگرومنايا تولپا:

«نەسكولكو چەلوۆەك بروسيليس نا پودنوجكي، نا كرىشۋ، زاستۋچالي كۋلاكامي پو ستەكلۋ. پود ۋدارامي كۋلاكوۆ راسسىپالوس ي ۆىلەتەلو ستەكلو ۆوزلە شوفەرا. ماشينۋ سحۆاتيلي دەسياتكي رۋك ي سۆولوكلي نا وبوچينۋ، كاكوي-تو چەلوۆەك پودنيال كاپوت ي ناچال رۆات ەلەكتروپروۆودكۋ. دەسياتكي رۋك پوتيانۋليس ۆ ماشينۋ ي ۆىتاششيلي جەنۋ.

كراسنوارمەيتسى پىتاليس وتتەسنيت تولپۋ، نو نيچەگو نە پولۋچيلوس. تولپا كريچالا، شۋمەلا ي پريگوتوۆيلاس ك راسپراۆە. يا زنايۋ ناشۋ رۋسسكۋيۋ تولپۋ. ەتي ليۋدي، پودوگرەتىە سووتۆەتستۆۋيۋششيمي لوزۋنگامي 1917 گودا، راستاششيلي يمەنيا، ۋبيلي پومەششيكوۆ، بروسيلي فرونت، ۋبيلي وفيتسەروۆ، رازگروميلي ۆيننىە سكلادى... ەتو ۋجاسنايا تولپا پرەدمەستي ناشيح ستوليتس، بوسياكي، سكرىتىە دۆادتسات لەت پود فيگوۆىم ليست-كوم پروفسويۋزوۆ ي كومسومولا. ارميا، زاششيششاۆشايا شوسسە، بىلا بەسپوموششنا. ميليتسيا ۋمىلا رۋكي. يا ۆيدەل، كاك گرابيلي ماشينى، ي ۆو منە پودنيالوس وگرومنوە چۋۆستۆو نەناۆيستي ك ەتوي ستيحي.

يا پوسموترەل نا يح رازيارەننىە، ستراشنىە ليتسا، نا پروۆاليۆشيەسيا ششەكي، نا چەرنىە، زاسالەننىە پالتو ي رۆانىە باشماكي، ي ۆدرۋگ ۋۆيدەل ستراشنۋيۋ پروپاست، رازەدينياۆشۋيۋ ناس، سەگودنياشنيح بار، ي ەتيح پرولەتاريەۆ. وني ۆيدەلي ۆو منە بارينا، لۋچشە جيۆشەگو ۆو ۆرەمەنا تراگيچەسكوگو ناپرياجەنيا سيل پري ۆسەح نەۆزگوداح پياتيلەتوك ي سەيچاس پوزورنو بروسايۋششەگو يح نا پرويزۆول سۋدبى».

سوۆەتسكي چەلوۆەك پرەۆراتيلسيا ۆوۆسە نە ۆ نوسيتەليا ۆىسوكوي مورالي، سامووتۆەرجەننوگو ي بەسكورىستنوگو ترۋجەنيكا. جيزن تولكالا ەگو ۆ پروتيۆوپولوجنوم ناپراۆلەني. و رەۆوليۋتسيوننىح يدەالاح تۆەرديلي س ۋترا دو ۆەچەرا. نو ليۋدي ۆيدەلي، چتو نيكاكوگو راۆەنستۆا نەت ي ۆ پومينە.

اركادي پەرۆەنتسەۆ پوكازال دوكۋمەنتى. ناستروەنيە تولپى يزمەنيلوس. ەگو، كاك پيساتەليا، پروپۋستيلي. ۋكرالي، پراۆدا، پيدجاك ي تەپلىە ۋنتى نا ۆولچەم مەحۋ، وب ۋتراتە كوتورىح ون بۋدەت پوتوم سيلنو سوجالەت. ۆوشەدشايا ۆو ۆكۋس تولپا بروسيلاس گرابيت وچەرەدنوي پراۆيتەلستۆەننىي اۆتوموبيل زيس-101:

«يز نەگو لەتەلي نوسوۆىە پلاتكي، دەسياتكي پار نوسكوۆ ي چۋلوك، دەسياتكي پاچەك پاپيروس. زيس ۋۆوزيل جيرنوگو چەلوۆەكا يز كاكيح-تو گوسۋدارستۆەننىح دەياتەلەي، ەگو جەنۋ ۆ كاراكۋلەۆوم ساكە ي س چەرنو-بۋروي ليسوي نا پلەچاح. ون ۆىۆوزيل تسەلىي ماگازين. يز ماشينى ۆىلەتەل حلەب ي ۋپال نا دوروگۋ. كاكوي-تو چەلوۆەك ۆ پالتو پرىگنۋل ك ەتومۋ حلەبۋ، پودنيال ەگو ي ناچال ۋپيسىۆات زا وبە ششەكي...»

ۆزورۆات گورود!

ستالين راسپورياديلسيا پودگوتوۆيت ك ۆزرىۆۋ وسنوۆنىە پرومىشلەننىە پرەدپرياتيا ي درۋگيە ۆاجنەيشيە وبەكتى موسكۆى. 10 وكتيابريا ۆزرىۆچاتكا بىلا دوستاۆلەنا نا زاۆودى. ۋنيچتوجەنيۋ پودلەجالي نە تولكو پرەدپرياتيا وبوروننوي پرومىشلەننوستي، نو ي حلەبوزاۆودى، حولوديلنيكي، مياسوكومبيناتى، ۆوكزالى، ترامۆاينىە ي تروللەيبۋسنىە پاركي، موستى، ەلەكتروستانتسي، ا تاكجە زدانيا تاسس، تسەنترالنوگو تەلەگرافا ي تەلەفوننىە ستانتسي... يناچە گوۆوريا، جيزن ۆ گورودە دولجنا بىلا ستات نەۆوزموجنوي. رابوچيە ۋۆيدەلي، چتو پرەدپرياتيا گوتوۆيات ك ۋنيچتوجەنيۋ. ينفورماتسيا و توم، چتو وني زامينيروۆانى ي موگۋت بىت ۆزورۆانى ۆ ليۋبۋيۋ مينۋتۋ، پودباۆيلا ماسلا ۆ وگون.

يز دوكلادنوي ۆ ناركومات ۆنۋترەننيح دەل:

«نا زاۆودە № 8 وكولو تىسياچي رابوچيح پىتاليس پرونيكنۋت ۆو دۆور. وتدەلنىە ليتسا پري ەتوم ۆەلي رەزكۋيۋ كونتررەۆوليۋتسيوننۋيۋ اگيتاتسيۋ ي ترەبوۆالي رازمينيروۆات زاۆود.

ۆ سۆيازي س تەم، چتو نا زاۆودە № 58 نە بىلا ۆىدانا زارپلاتا، رابوچيە حوديلي تولپامي، ترەبۋيا دەنەگ. سو ستورونى وتدەلنىح رابوچيح يمەلي مەستو ۆىكريكي: «بەي كوممۋنيستوۆ!» ي در.».

17 وكتيابريا پەرەدوۆىە چاستي ۆەرماحتا دوستيگلي حيموك. دو موسكۆى نەمتسام وستاۆالوس دەۆياتنادتسات كيلومەتروۆ. پروفەسسور-ليتەراتۋروۆەد لەونيد تيموفەەۆ زاپيسال ۆ دنەۆنيكە:

«دليا پارتي ي ۆووبششە رۋكوۆودستۆا دەن 16 وكتيابريا موجنو سراۆنيت س 9 يانۆاريا 1905 گودا. ناسەلەنيە نە سكرىۆاەت سۆوەگو ۆراجدەبنوگو ي پرەزريتەلنوگو وتنوشەنيا ك رۋكوۆوديتەليام، داۆشيم وبرازەتس ماسسوۆوگو بەزوتۆەتستۆەننوگو ي، تاك سكازات، پرەجدەۆرەمەننوگو بەگستۆا. ەتو يم ماسسى نە پروستيات».

دراپالي ۆسە. ي ۆ تە گودى پوياۆيلاس زلايا شۋتكا. سپراشيۆاەتسيا:

- نا كاكوي لەنتوچكە مەدال «زا وبورونۋ لەنينگرادا»؟

وتۆەت:

- نا مۋاروۆوي.

- ا مەدال «زا وبورونۋ موسكۆى»؟

- نا دراپوۆوي!..

ليۋدي ۆ ستراحە بروسيليس نا ۆوكزالى ي شتۋرموۆالي ۋحوديۆشيە نا ۆوستوك پوەزدا.

«17 وكتيابريا. كۋرسكي ۆوكزال، - ۆسپومينال پولكوۆنيك-ارتيللەريست پاۆەل كوۆالەنكو. - ۆ زالە ۆوكزالا نەگدە ستۋپيت - ۆسە لەستنيتسى، گدە موجنو تولكو پوستاۆيت نوگۋ، زاپولنەنى جيۆىمي تەلامي، ۋزلامي، كورزينامي... وجيل ۆ پامياتي 1919 گود - گود رازگارا گراجدانسكوي ۆوينى، گولودا، رازرۋحي ي تيفا...»

جۋرناليست نيكولاي ۆەرجبيتسكي زاپيسىۆال ۆ دنەۆنيكە گوركيە نابليۋدەنيا:

«18 وكتيابريا. ۆسە لومايۋت گولوۆى ناد پريچينامي پانيكي، ۆوزنيكشەي ناكانۋنە. كتو ۆلاستنىي يزدال پريكاز و زاكرىتي زاۆودوۆ؟ و راسچەتە س رابوچيمي؟ كتو اۆتور ۆسەگو ەتوگو كاۆارداكا، پوۆالنوگو بەگستۆا، حيششەني، سمياتەنيا ۆ ۋماح؟ كيپيت ۆوزمۋششەنيە، گرومكو گوۆوريات، كريچات و پرەداتەلستۆە، و توم، چتو «كاپيتانى پەرۆىمي سبەجالي س كورابلەي»، دا ەششە پريحۆاتيلي س سوبوي تسەننوستي... ۋ رابوچيح زلوبا پروتيۆ گولوۆكي، كوتورايا بەجالا ۆ پەرۆۋيۋ وچەرەد.

يستەريكا ناۆەرحۋ پەرەدالاس ماسسە. ناچينايۋت ۆسپومينات ي پەرەچيسليات ۆسە وبيدى، پريتەسنەنيا، نەسپراۆەدليۆوستي، زاجيم، بيۋروكراتيچەسكوە يزدەۆاتەلستۆو چينوۆنيكوۆ، زازنايستۆو ي ساموۋۆەرەننوست پارتيتسەۆ، دراكونوۆسكيە ۋكازى، ليشەنيا، سيستەماتيچەسكي وبمان ماسس، گازەتنۋيۋ برەحنيۋ پودحاليموۆ ي سلاۆوسلوۆيە...

ستراشنو سلۋشات. گوۆوريات كروۆيۋ سەردتسا. نەۋجەلي موجەت دەرجاتسيا گورود، ۋ كوتوروگو تاكوە ناستروەنيە؟ ي وپيات - ۆسە ۆ تۋمانە. ۆ وچەرەدياح دراكي، دۋشات ستارۋح، داۆيات ۆ ماگازيناح، بانديتستۆۋەت مولودەج، ا ميليتسيونەرى سلونيايۋتسيا پو تروتۋارام ي پوكۋريۆايۋت. «نەت ينسترۋكتسي...» دا، 16 وكتيابريا 1941 گودا ۆويدەت پوزورنەيشەي داتوي، داتوي ترۋسوستي، راستەرياننوستي ي پرەداتەلستۆا ۆ يستوريۋ موسكۆى. ي كتو ناۆيازال نام ەتۋ داتۋ، ەتوت پوزور؟ ليۋدي، كوتورىە ترۋبيلي و گەرويزمە، نەسگيباەموستي، دولگە، چەستي...»

كتو تۋت گلاۆنىي ترۋس؟

ۆ ۋچرەجدەنياح وتدەلى كادروۆ جگلي ارحيۆى، ۋنيچتوجالي دوكۋمەنتى ي تەلەفوننىە سپراۆوچنيكي. زاتو بروسيلي دەيستۆيتەلنو سەكرەتنىە دوكۋمەنتى، كوتورىە نە دولجنى بىلي پوپاست ۆ رۋكي ۆراگا. سوترۋدنيكي وبكوما ي گوركوما پارتي پەرۆىمي بلاگوپولۋچنو سمىليس يز ستوليتسى. 17 وكتيابريا ۆەچەروم وني بىلي ۋجە ۆ پولنوي بەزوپاسنوستي، ۆ گوركوم. ليچنىي باگاج پريحۆاتيلي، ا كازەننىي پوتەريالي.

18 وكتيابريا زامەستيتەل ناركوما ۆنۋترەننيح دەل سەروۆ دولوجيل بەري:

«سەگودنيا، ۆ 15 چاسوۆ، پري وبحودە توننەليا كۋرسكوگو ۆوكزالا رابوتنيكامي جەلەزنودوروجنوگو وتدەلا ميليتسي بىلو وبنارۋجەنو ترينادتسات مەست بەسحوزيايستۆەننوگو باگاجا. پري ۆسكرىتي باگاجا وكازالوس، چتو تام ناحودياتسيا سەكرەتنىە پاكەتى مك ۆكپ (ب), پارتينىە دوكۋمەنتى: پارتبيلەتى ي ۋچەتنىە كارتوچكي، ليچنىە كارتوچكي نا رۋكوۆودياششيح رابوتنيكوۆ مك، مگك، وبليسپولكوما ي وبلاستنوگو ۋپراۆلەنيا نكۆد، ا تاكجە نا سەكرەتارەي رايكوموۆ گورودا موسكۆى ي موسكوۆسكوي وبلاستي».

پەرەپۋگاننىە سوترۋدنيكي موسكوۆسكوگو پارتاپپاراتا بروسيلي نا كۋرسكوم ۆوكزالە سامىە سەكرەتنىە ماتەريالى. ەسلي بى نەمتسى ۆوشلي ۆ گورود ي ەتي ياششيكي پوپالي ۆ رۋكي گەستاپو، ۆسە وستاۆشيەسيا ۆ گورودە ۆيدنىە چلەنى پارتي بىلي بى وبرەچەنى نا ۋنيچتوجەنيە.

ۆ توت جە دەن، 18 وكتيابريا، ناچالنيك موسكوۆسكوي ميليتسي رومانچەنكو دولوجيل زامەستيتەليۋ ناركوما سەروۆۋ:

«راسپورياجەنيەم موسكوۆسكوگو كوميتەتا ۆكپ (ب) ي موسكوۆسكوگو سوۆەتا و راسچەتە رابوچيح پرەدپرياتي، كوي پودلەجات ۋنيچتوجەنيۋ، ي وب ەۆاكۋاتسي پارتينوگو اكتيۆا جيزن گورودا موسكۆى ۆ ناستوياششەە ۆرەميا دەزورگانيزوۆانا... رايوننىە كوميتەتى پارتي ي رايسوۆەتى راستەرياليس ي فاكتيچەسكي ساموۋسترانيليس وت ۋپراۆلەنيا رايونوم... سچيتايۋ نەوبحوديمىم پرەدلوجيت گوركومۋ پارتي ۆرەمەننو پرەكراتيت ەۆاكۋاتسيۋ پارتينوگو اكتيۆا».

چەكيستى نە بەز زلورادستۆا سووبششالي، چتو پارتينىە چينوۆنيكي دراپانۋلي ي بروسيلي گورود نا پرويزۆول سۋدبى. اپپاراتچيكي جە سچيتالي، چتو چەكيستى ك نيم نەسپراۆەدليۆى. موسكوۆسكيە رۋكوۆوديتەلي ۆاليلي ۆينۋ درۋگ نا درۋگا.

ۆتوروي سەكرەتار گوركوما پارتي گەورگي پوپوۆ ۆوزلوجيل ۆينۋ نا سۆوەگو پرياموگو رۋكوۆوديتەليا - پەرۆوگو سەكرەتاريا موسكوۆسكوگو وبكوما ي گوركوما الەكساندرا ششەرباكوۆا:

«يا پوەحال ۆ موسكوۆسكي كوميتەت پارتي. تام بىلو بەزليۋدنو. ناۆسترەچۋ منە شلا ۆ سلەزاح بۋفەتچيتسا وليا. يا سپروسيل ەە، گدە ليۋدي. ونا وتۆەتيلا، چتو ۆسە ۋەحالي. يا ۆوشەل ۆ كابينەت ششەرباكوۆا ي زادال ەمۋ ۆوپروس، پوچەمۋ نەت رابوتنيكوۆ نا سۆويح مەستاح. ون وتۆەتيل، چتو نادو بىلو سپاسات اكتيۆ. ليۋدەي وتۆەزلي ۆ گوركي. يا پورازيلسيا تاكومۋ وتۆەتۋ ي سپروسيل: ا كتو جە بۋدەت زاششيششات موسكۆۋ؟

مى ستويالي درۋگ پروتيۆ درۋگا - رازنىە ليۋدي، س رازنىمي ۆزگليادامي. ۆ توت مومەنت يا پونيال، چتو ششەرباكوۆ بىل ترۋسليۆىم پو حاراكتەرۋ».

يز سەكرەتنوي سپراۆكي گوركوما پارتي:

«يز 438 پرەدپرياتي، ۋچرەجدەني ي ورگانيزاتسي سبەجالو 779 رۋكوۆودياششيح رابوتنيكوۆ. بەگستۆو وتدەلنىح رۋكوۆوديتەلەي پرەدپرياتي ي ۋچرەجدەني سوپروۆوجدالوس كرۋپنىم حيششەنيەم ماتەريالنىح تسەننوستەي ي رازبازاريۆانيەم يمۋششەستۆا. بىلو پوحيششەنو ناليچنىمي دەنگامي زا ەتي دني 1 484 000 رۋبلەي، ا تسەننوستەي ي يمۋششەستۆا نا سۋممۋ 1 051 000 رۋبلەي. ۋگنانو سوتني لەگكوۆىح ي گرۋزوۆىح اۆتوموبيلەي».

زاۆەدۋيۋششي ورگانيزاتسيوننو-ينسترۋكتورسكيم وتدەلوم گوركوما پارتي سەرگەي ناگولكين پرەدستاۆيل ششەرباكوۆۋ زاپيسكۋ: «و فاكتاح ۋنيچتوجەنيا پارتينىح بيلەتوۆ 16-17 وكتيابريا 1941 گودا ۆ موسكۆە»: «ۆىياۆلەن 1551 سلۋچاي ۋنيچتوجەنيا كوممۋنيستامي سۆويح پارتينىح دوكۋمەنتوۆ. بولشينستۆو كوممۋنيستوۆ ۋنيچتوجيلي پارتدوكۋمەنتى ۆسلەدستۆيە ترۋسوستي ۆ سۆيازي س پريبليجەنيەم فرونتا».

ستراح وحۆاتيل داجە اپپارات تسك پارتي، كوتورىي ترەبوۆال وت ۆسەي سترانى ي وت ارمي ساموپوجەرتۆوۆانيا: ني شاگۋ نازاد! ۋمەرەت، نو نە وتستۋپيت!.. تاك دولجنى بىلي پوستۋپيت ۆسە وستالنىە. تولكو نە وني سامي.

زامەستيتەل ناچالنيكا 1-گو وتدەلا نكۆد (وحرانا رۋكوۆوديتەلەي پارتي ي پراۆيتەلستۆا) ستارشي مايور گوسبەزوپاسنوستي شادرين دولوجيل زامەستيتەليۋ ناركوما ۆنۋترەننيح دەل مەركۋلوۆۋ:

«پوسلە ەۆاكۋاتسي اپپاراتا تسك ۆكپ (ب) وحرانا 1-گو وتدەلا نكۆد پرويزۆەلا وسموتر ۆسەگو زدانيا تسك. ۆ رەزۋلتاتە وسموترا پومەششەني وبنارۋجەنو:

1. ني ودنوگو رابوتنيكا تسك ۆكپ (ب), كوتورىي موگ بى پريۆەستي ۆسە پومەششەنيە ۆ پوريادوك ي سجەچ يمەيۋششۋيۋسيا سەكرەتنۋيۋ پەرەپيسكۋ، وستاۆلەنو نە بىلو.

2. ۆسە حوزيايستۆو: وتوپيتەلنايا سيستەما، تەلەفوننايا ستانتسيا، حولوديلنىە ۋستانوۆكي، ەلەكترووبورۋدوۆانيە ي ت.پ. وستاۆلەنو بەز ۆسياكوگو پريسموترا.

3. پوجارنايا كوماندا تاكجە پولنوستيۋ ۆىۆەزەنا. ۆسە پروتيۆوپوجارنوە وبورۋدوۆانيە بىلو رازبروسانو.

4. ۆسە پروتيۆوحيميچەسكوە يمۋششەستۆو، ۆ توم چيسلە بولشە سوتني پروتيۆوگازوۆ «بس»، ۆاليالوس نا پولۋ ۆ كومناتاح.

5. ۆ كابينەتاح اپپاراتا تسك تساريل پولنىي حاوس. منوگيە زامكي ستولوۆ ي سامي ستولى ۆزلومانى، رازبروسانى بلانكي ي ۆسەۆوزموجنايا پەرەپيسكا، ۆ توم چيسلە ي سەكرەتنايا، ديرەكتيۆى تسك ۆكپ (ب) ي درۋگيە دوكۋمەنتى.

6. ۆىنەسەننىي سوۆەرشەننو سەكرەتنىي ماتەريال ۆ كوتەلنۋيۋ دليا سجيگانيا وستاۆلەن كۋچامي، نە سوججەن.

7. وستاۆلەنو بولشە سوتني پيشۋششيح ماشينوك رازنىح سيستەم، 128 پار ۆالەنوك، تۋلۋپى، 22 مەشكا س وبۋۆيۋ ي نوسيلنىمي ۆەششامي، نەسكولكو تونن مياسا، كارتوفەليا، نەسكولكو بوچەك سەلدەي ي درۋگيح پرودۋكتوۆ.

8. ۆ كابينەتە توۆاريششا جدانوۆا وبنارۋجەنى پيات سوۆەرشەننو سەكرەتنىح پاكەتوۆ...»

ناچالنيكي بەز وگليادكي بەجالي يز موسكۆى، سچيتايا، چتو ۆوينا پرويگرانا. پورازيتەلنو، كاكيمي ترۋسليۆىمي وني ۆسە وكازاليس. بەجالي، داجە نە ۆيديا ۆراگا، تە سامىە ليۋدي، كوتورىە درۋگيح وتپراۆليالي ۋميرات نا پولە بويا! زاپرەششالي سداۆاتسيا ۆ پلەن داجە ۆ بەزۆىحودنوي سيتۋاتسي - ترەبوۆالي زاسترەليتسيا!

ۆ وجيداني گيتلەرا؟

ۋ منوگيح موسكۆيچەي بىلو وششۋششەنيە كونتسا سۆەتا. وجيدالي كراحا ي راسپادا روسسي. يلي، ۆو ۆسياكوم سلۋچاە، پادەنيا سوۆەتسكوي ۆلاستي. پو سۋششەستۆۋ، گورود بىل بروشەن نا پرويزۆول سۋدبى.

«كوگدا پانيكا بىلا، ۆو دۆورە سجيگالي كنيگي لەنينا، ستالينا، - راسسكازىۆالا انتونينا كوتلياروۆا. ۆ سوروك پەرۆوم ونا وكونچيلا ۆوسەم كلاسسوۆ ي پوستۋپيلا توكارەم نا ستانكوسترويتەلنىي زاۆود يمەني سەرگو وردجونيكيدزە. - پانيكا بىلا ۋجاسنوي. ۆيدەلا، كاك پو موستۋ ۆەزۋت نا سانكاح مەشكامي ساحار، كونفەتى. ۆسيۋ فابريكۋ «كراسنىي وكتيابر» وبوكرالي. مى حوديلي نا كالۋجسكۋيۋ زاستاۆۋ، كيداليس كامنيامي ۆ ماشينى، نا كوتورىح ناچالنيكي ۋەزجالي...»

ۆەچەروم 16-گو ي ۆەس دەن 17 وكتيابريا رۆالي ي جگلي ترۋدى لەنينا، ماركسا ي ستالينا، ۆىبراسىۆالي پورترەتى ي بيۋستى ۆوجديا ۆ مۋسور.

ۆوت ەتي راسسكازى - ساموە پورازيتەلنوە سۆيدەتەلستۆو رەالنىح چۋۆستۆ ي ناستروەني منوگيح ليۋدەي. ۆ سترانە پوبەديۆشەگو سوتسياليزما، گدە تولپى حوديلي پود كراسنىمي زنامەنامي ي ۆوستورجەننو پريۆەتستۆوۆالي ۆوجدەي، ۆ ودنوچاسە - ي س نەۆەروياتنوي لەگكوستيۋ! - راسستاۆاليس س سوۆەتسكوي جيزنيۋ.

ستالين سلوۆنو راستۆوريلسيا. ا س نيم - پارتينىي اپپارات. كۋدا-تو پروپالي چەكيستى، پوپرياتاليس ميليتسيونەرى. رەجيم رازۆاليۆالسيا نا گلازاح. ون پرەدستاۆليالسيا جەستكيم، ا وكازالسيا پروستو جەستوكيم. ۆىياسنيلوس، چتو سيستەما دەرجيتسيا نا ستراحە. يسچەز ستراح، ا س نيم - ي سوۆەتسكايا ۆلاست.

كارتينۋ دوپولنياەت يستوريك ليتەراتۋرى ەمما گەرشتەين:

«كرۋگوم لەتالي، رازنوسيمىە ۆەتروم، كلوچيا رۆانىح دوكۋمەنتوۆ ي ماركسيستسكيح پوليتيچەسكيح بروشيۋر. ۆ جەنسكيح پاريكماحەرسكيح نە حۆاتالو مەستا دليا كليەنتوك، «دامى» ۆىسترايۆالي وچەرەد نا تروتۋاراح. نەمتسى يدۋت - نادو پريچەسكي دەلات».

دالەكو نە ۆسە موسكۆيچي بوياليس پريحودا نەمتسەۆ. ەمما گەرشتەين ۆسپوميناەت، كاك سوسەدي ۆ دومە وبسۋجدالي ۆوپروس:  ۋەزجات يز موسكۆى يلي وستاۆاتسيا؟ سوبراليس درۋزيا ي سوسەدي ي ۋگوۆاريۆالي درۋگ درۋگا نيكۋدا نە بەجات:

«يازىكي رازۆيازاليس، سوسەدكا سچيتالا، چتو پوسلە ۋجاسوۆ 1937-گو ۋجە نيچەگو حۋجە بىت نە موجەت. اكتريسا مالوگو تەاترا، رودوم س ۆولگي، كراساۆيتسا س پرەكراسنوي رۋسسكوي رەچيۋ، ەە پوددەرجالا.

- ا كاكوۆو بۋدەت ۋنيجەنيە، كوگدا ۆ موسكۆە بۋدۋت حوزياينيچات نەمتسى؟ - سومنەۆايۋس يا.

- نۋ تاك چتو؟ بۋدەم ۋنيجاتسيا ۆمەستە سو ۆسەي ەۆروپوي، - نەۆوزمۋتيمو وتۆەتيلا ۆولجانكا».

منوگوە، چتو سۆيازانو س ەتيم دنەم، پو-پرەجنەمۋ دەرجيتسيا ۆ سەكرەتە. بولشينستۆو دوكۋمەنتوۆ، داجە پروتوكولى زاسەداني بيۋرو گوركوما ي وبكوما پارتي، ۆ موسكوۆسكوم پارتينوم ارحيۆە ۆسە ەششە نەراسكرىتو. زا ترۋسوست، پرەستۋپنۋيۋ ۆ ۆوەننوە ۆرەميا، ناكازالي وچەن نەمنوگيح. ي نە تەح، كتو ەدۆا نە سدال گورود. ستالين، كوتورىي نيكومۋ ي نيچەگو نە پروششال، پو سۋششەستۆۋ، پوۆەلەل زابىت وكتيابرسكي پوزور. يناچە پريشلوس بى پريزنات، چتو زنامەنيتىح ستالينسكيح ناركوموۆ كاك ۆەتروم سدۋلو يز گورودا، چتو پارتينىە سەكرەتاري پرازدنوۆالي ترۋسا، چتو ۆوزنەسەننىە يم نا ۆەرشينۋ ۆلاستي چينوۆنيكي وكازاليس ني نا چتو نە گودنىمي، چتو ۆسيا سوزداننايا يم پوليتيچەسكايا سيستەما ەدۆا نە پوگۋبيلا روسسيۋ...

«نابروسايتە پلان وتحودا»

ۆ دني، كوگدا وچەن منوگيح وحۆاتىۆالي وتچايانيە ي ستراح، كوگدا ليۋدي كاك نيكوگدا نۋجداليس ۆ پوددەرجكە، مىسلي موسكۆيچەي توچنو وبراششاليس ك ستالينۋ: گدە ون، پوچەمۋ مولچيت؟

16 وكتيابريا، كولەبلياس، رەشايا دليا سەبيا، چتو دەلات، ستالين پوترەبوۆال وتۆەتا نا گلاۆنىي ۆوپروس ۋ كوماندۋيۋششەگو زاپادنىم فرونتوم جۋكوۆا: سموگۋت لي ۆويسكا ۋدەرجات موسكۆۋ؟ گەورگي كونستانتينوۆيچ وتۆەتيل، چتو ون ۆ ەتوم نە سومنەۆاەتسيا.

- ەتو نەپلوحو، چتو ۋ ۆاس تاكايا ۋۆەرەننوست، - سكازال دوۆولنىي ستالين.

ون بويالسيا ۋەزجات يز موسكۆى. پونيمال، كاكوە ەتو پرويزۆەدەت ۆپەچاتلەنيە: منوگيە ي ۆ سترانە، ي زا گرانيتسەي رەشات، چتو سوۆەتسكي سويۋز ۆوينۋ پرويگرال. پوكينۋۆ موسكۆۋ، ستالين ۆووبششە موگ ۋتراتيت ۆلاست ناد سترانوي. پوكا ون ۆ كرەملە، ون - ۆوجد ۆەليكوي سترانى. كاك تولكو سيادەت ۆ پوەزد - پرەۆراتيتسيا ۆ يزگناننيكا. تەم نە مەنەە ستالين پريكازال جۋكوۆۋ:

- ۆسە جە نابروسايتە پلان وتحودا ۆويسك فرونتا زا موسكۆۋ، نو تولكو چتوبى كرومە ۆاس، بۋلگانينا ي سوكولوۆسكوگو نيكتو نە زنال و تاكوم پلانە، يناچە موگۋت پونيات، چتو زا موسكۆۋ موجنو ي نە دراتسيا. چەرەز پارۋ دنەي پريۆەزيتە رازرابوتاننىي پلان.

زامەستيتەل گلاۆى پراۆيتەلستۆا نيكولاي بۋلگانين بىل ۋ جۋكوۆا چلەنوم ۆوەننوگو سوۆەتا فرونتا، گەنەرال-لەيتەنانت ۆاسيلي سوكولوۆسكي - ناچالنيكوم شتابا. سوستاۆلەننىي يمي پلان ستالين ۋتۆەرديل بەز پوپراۆوك.

گوتوۆى ۋمەرەت ۆ بويۋ

كوگدا بەزدارنىە ي نەۋداچليۆىە گەنەرالى پوتەريالي سۆوي ۆويسكا، كوگدا بولشيە ناچالنيكي پوزورنو بەجالي يز ستوليتسى، كوگدا ودني گوتوۆيليس ۆسترەتيت نەمتسەۆ، ا نەكوتورىە دامى ۋسترەميليس ۆ پاريكماحەرسكيە - دەلات پريچەسكي، درۋگيە سكازالي سەبە: «ەتو موي گورود، نەمتسى ۆويدۋت ۆ نەگو تولكو چەرەز موي ترۋپ». وني زانيمالي بوەۆىە پوزيتسي پو ۆسەي موسكۆە. موسكۆيچي نە يسپۋگاليس، نە سترۋسيلي، نە وتدالي سەبيا نا ميلوست گيتلەرا. وني سوبيراليس سراجاتسيا زا كاجدىي كۆارتال، زا كاجدۋيۋ ۋليتسۋ ي دوم.

تو، چتو سدەلالا توگدا ستوليچنايا مولودەج، سچيتاۆشاياسيا يزنەجەننوي ي نە گوتوۆوي ك سۋروۆىم يسپىتانيام، زاسلۋجيۆاەت ۆىسوچايشەگو ۋۆاجەنيا. موسكوۆسكايا مولودەج ستالا جيۆىم ششيتوم، زاسلونيۆشيم گورود. سكولكو سلاۆنىح، تالانتليۆىح، نە ۋسپەۆشيح راسكرىتسيا مولودىح ليۋدەي پوگيبلو توگدا ۆ بوياح.

ۋچيۆشيەسيا نا يستوريچەسكوم فاكۋلتەتە يفلي الەكساندر زەۆەلەۆ ي ەگو درۋزيا ۆستۋپيلي ۆ وتدەلنۋيۋ موتوسترەلكوۆۋيۋ بريگادۋ وسوبوگو نازناچەنيا. ۆ تە وكتيابرسكيە دني بريگادا زانيالا پوزيتسي ۆ تسەنترە موسكۆى.

«ستروەم، س پەسنەي يدەم پو ۋليتسە گوركوگو - سەكتورۋ وبورونى، پورۋچەننومۋ ناشەمۋ ۆزۆودۋ، - ۆسپومينال الەكساندر يزرايلەۆيچ. - ۆ نەدوستروەننوم زداني - ناپروتيۆ رەداكتسي گازەتى «يزۆەستيا» - مى س فەليكسوم كۋرلاتوم وبورۋدۋەم پۋلەمەتنوە گنەزدو. ۆ راسچەتە يا - نومەر ودين، فەليكس - نومەر دۆا».

سرەدي بويتسوۆ بريگادى وسوبوگو نازناچەنيا بىل بۋدۋششي اكادەميك الەكساندر ەفيموۆيچ شەيندلين:

«مى پولۋچيلي ۆينتوۆكي ستاروگو وبرازتسا. نەكوتورىم يز ناس ۆىدالي ماۋزەرى ۆ دەرەۆياننىح كوبۋراح ياۆنو دورەۆوليۋتسيوننوگو ۆرەمەني. ناشە وتدەلەنيە سوستويالو ۆ وسنوۆنوم يز ستارشەكۋرسنيكوۆ ينستيتۋتا يستوري، فيلوسوفي ي ليتەراتۋرى. مويمي توۆاريششامي وكازاليس بۋدۋششيە پوەتى سەمەن گۋدزەنكو ي يۋري لەۆيتانسكي.

ناس رازبيلي نا گرۋپپى دليا وحرانى رازليچنىح رايونوۆ موسكۆى. دو پريحودا ناشەي چاستي داجە موستى چەرەز موسكۆۋ-رەكۋ نە وحرانياليس. ناشا گرۋپپا پاترۋليروۆالا نىنەشنيۋيۋ تۆەرسكۋيۋ ۋليتسۋ».

يا پرەدستاۆليايۋ سەبە، و چەم دۋمالي ي چتو وششۋششالي يۋنوشي، كوتورىە زانيالي سۆوي پەرۆىي بوەۆوي رۋبەج ۆ ساموم تسەنترە ناشەگو گورودا. ۆ موسكۆە ناشلوس منوگو ليۋدەي، كوتورىە سكازالي سەبە: نەمتسى نە پرويدۋت. وني ي نە پروشلي...

http://www.novayagazeta.ru/society/48918.html

0 پىكىر

ۇزدىك ماتەريالدار

قۇيىلسىن كوشىڭ

باس گازەت ورالماندارعا نەگە شۇيلىكتى؟

ءالىمجان ءاشىمۇلى 2075
ادەبيەت

«سولاي ەمەس پە؟»

عابباس قابىشۇلى 2500
قوعام

دوس كوپ پە، دۇشپان كوپ پە؟

ءابدىراشيت باكىرۇلى 2121
ەل ءىشى...

ۇلتتىق بىرەگەيلەنۋ: قانداستاردىڭ ءرولى قانداي؟

ءومارالى ادىلبەكۇلى 1611