دۇيسەنبى, 6 مامىر 2024
جاڭالىقتار 3014 0 پىكىر 6 قازان, 2011 ساعات 06:14

«سۆوبودا سلوۆانىڭ» سوزىندە شىندىق بار ما؟

كۇنى كەشە رەداكتسيامىزعا قاپشاعاي قالاسىنداعى №3 ورتا مەكتەپتىڭ ديرەكتورى سالتانات احمەتوۆا حابارلاسىپ، «سۆوبودا سلوۆا» گازەتىنىڭ №33 نومىرىندە جارىق كورگەن «كاپشاگايسكي ينتسيدەنت» اتتى ماقالادا ايتىلعان جايلار بىرجاقتى ءارى ەش نەگىزسىز ەكەنىن، سونىڭ كەسىرىنەن مەكتەپ ۇجىمى مەن وقۋشىلاردىڭ، اتا-انالاردىڭ ازاماتتىق ابىرويلارى مەن قىزمەتىنە نۇقسان كەلىپ وتىرعانىن ايتقان ەدى. تومەندە مەكتەپ ۇجىمىنىڭ اتىنان رەداكتسياعا جىبەرىلگەن مالىمدەمەنى نازارلارىڭىزعا ۇسىنىپ وتىرمىز. مالىمدەمە اتالعان گازەتتە ءسوز بولعان جاعداي ەگجەي-تەگجەيلى باياندالعان.

«اباي-اقپارات»

قاپشاعاي قالاسىنداعى  «№3 ورتا

مەكتەپ مەكتەپكە دەيىنگى شاعىن

ورتالىعىمەن» مم-ءنىڭ ۇجىمى اتىنان

مالىمدەمە

كۇنى كەشە رەداكتسيامىزعا قاپشاعاي قالاسىنداعى №3 ورتا مەكتەپتىڭ ديرەكتورى سالتانات احمەتوۆا حابارلاسىپ، «سۆوبودا سلوۆا» گازەتىنىڭ №33 نومىرىندە جارىق كورگەن «كاپشاگايسكي ينتسيدەنت» اتتى ماقالادا ايتىلعان جايلار بىرجاقتى ءارى ەش نەگىزسىز ەكەنىن، سونىڭ كەسىرىنەن مەكتەپ ۇجىمى مەن وقۋشىلاردىڭ، اتا-انالاردىڭ ازاماتتىق ابىرويلارى مەن قىزمەتىنە نۇقسان كەلىپ وتىرعانىن ايتقان ەدى. تومەندە مەكتەپ ۇجىمىنىڭ اتىنان رەداكتسياعا جىبەرىلگەن مالىمدەمەنى نازارلارىڭىزعا ۇسىنىپ وتىرمىز. مالىمدەمە اتالعان گازەتتە ءسوز بولعان جاعداي ەگجەي-تەگجەيلى باياندالعان.

«اباي-اقپارات»

قاپشاعاي قالاسىنداعى  «№3 ورتا

مەكتەپ مەكتەپكە دەيىنگى شاعىن

ورتالىعىمەن» مم-ءنىڭ ۇجىمى اتىنان

مالىمدەمە

ءبىزدىڭ سىزدەرگە مالىمدەمە جازۋىمىزعا 2011 جىلعى 22 قىركۇيەكتە رەسپۋبليكالىق «سۆوبودا سلوۆا» گازەتىنىڭ №33 نومىرىندە «كاپشاگايسكي ينتسيدەنت» اتتى ماقالانىڭ جاريالانۋى سەبەپ بولىپ وتىر.  ماقالا نەگىزسىز شاعىمنىڭ  نەگىزىندە بىرجاقتى باعىتتى ۇستانا وتىرىپ جاريالانۋىن بۇكىل مەكتەپ ۇجىمىنىڭ اتىنا جاعىلعان كۇيە دەپ ەسەپتەيمىز. سونىمەن بىرگە سالماعى اۋىر  ۇلتارالىق ماسەلە ءسوز بولعان مۇنداي ماقالانى جاۋاپسىزدىقپەن، جۋرناليستىك ساۋاتسىزدىقپەن بىرجاقتى پىكىردى تىڭداپ قانا ءباسپاسوز بەتىنە جاريالاعان ماقالا اۆتورى - ا.كۋبايجانوۆتى زاڭ الدىندا جاۋاپ بەرۋىن تالاپ ەتەمىز. ماقالادا ءبىزدىڭ مەكتەبىمىزدە وقىعان حودىكينا پولينانىڭ اناسى ۆ.ۆ.حودىكينا مەكتەپتە «ناتسيوناليستىك تاربيە» بەرىلىپ جاتىر، سونداي-اق پوليناعا مەكتەپتە قىسىم كورسەتىلدى. سول سەبەپتى باسقا مەكتەپكە اۋىستىرۋعا ءماجبۇر بولعانىن ايتادى.   ماسەلەدەن سىزدەردى حاباردار ەتۋ ءۇشىن سىزدەرگە بولعان جايدى باسىنان باستاپ بايان ەتەمىز.

حودىكينا پولينا 2006 جىلى №3 ورتا مەكتەبىنىڭ 1-سىنىبىنا  قابىلدانعان. 3-4-سىنىپتا جەتەكشىلىك ەتكەن  گ.راحيموۆا پولينانىڭ بەلسەندىلىگىنە  ەرەكشە كوڭىل ءبولىپ، وعان قوسىمشا قىزىقتى ماتەريالدارمەن جۇمىس ىستەۋگە تاپسىرمالار بەرىپ وتىرعان جانە ونى سىنىپتاعى وقۋشىلاردىڭ الدىندا كوتەرمەلەپ، سىنىپتا وتكىزىلگەن  ءىس-شارالارعا جۇرگىزۋشى ەتىپ وتىرعان.  ايتسە دە پولينانىڭ مەكتەپ قابىرعاسىندا تاربيە الىپ، ورتاعا بەيىمدەلۋىنە اناسى ۆ.ۆ.حودىكينانىڭ كەرى ىقپال جاسايتىندىعىن ەسكەرتتى. حودىكينا پولينانىڭ اناسى ۆيكتوريا ۆيكتوروۆنا 2009 جىلدىڭ 3 جەلتوقساندا قاپشاعاي قالالىق «نۇر وتان» حدپ -نىڭ فيليالىنا شاعىم حات تۇسىرەدى. شاعىمدا سىنىپتاستارى: ەرىمبەتوۆا ايسۇلۋ، ەلەۋبەكوۆا شىناردىڭ پولينانىڭ كوڭىلىنە تيەتىن ءسوز ايتقانى ءۇشىن  شارا قولدانۋىن تالاپ ەتكەن. وسى شاعىمعا بايلانىستى جاسالعان جينالىستا ۋشىققان ماسەلەنىڭ تاعى دا ناقتى سەبەبى  انىقتالدى.  ەرىمبەتوۆا ايسۇلۋ مەن ەلەۋبەكوۆا شىنارعا  پولينانىڭ ءوزى  بالاعات سوزدەر ايتقان. بۇل تۋرالى وسى ەكى وقۋشىنىڭ تۇسىنىكتەمەلەرىندە باياندالعان.  الايدا جاسالعان جينالىستا ارىز يەسى ۆ.ۆ.حودىكينا ەرىمبەتوۆا ايسۇلۋ مەن ەلەۋبەكوۆا شىناردىڭ اتا-انالارىنىڭ جانە وزدەرىنىڭ سۇراعان كەشىرىمدەرىن قابىل الىپ، كەشىرىمىن بەرگەن. كەشىرىم بەرەتىندىگى جايلى  ۆ.ۆ.حودىكينانىڭ جازعان تۇسىنىكتەمەسى دە بار.

2010 جىلدىڭ قىركۇيەك ايىندا 11-سىنىپ وقۋشىسى ابيكەنوۆا نازىمنىڭ بەرگەن تۇسىنىكتەمەسىنىڭ  نەگىزىندە 5 «ءا»  سىنىپ وقۋشىسى حودىكينا پولينا مەن ونىڭ اناسى ۆ.ۆيكتوروۆنا ەكەۋى ونىڭ سىنىپتاسى تۇرىسبەك راۋاندى جۇلقىلاپ تۇرعان ساتىندە اراشاعا تۇسكەن نازىمعا پولينانىڭ اناسى: «سەن بۇل جەرگە ارالاسپا، يا ەگو وتپراۆليۋ ۆ ستەپ، گدە جيلي ۆاشي ۆونيۋچيە پرەدكي»-دەگەن اۋىر سوزدەر ايتقان. سولاي بولا تۇرسا دا، ۆ.ۆيكتوروۆنا ءوزىنىڭ بۇل ءىس-ارەكەتىن ءوزى ايتقانداي ۇلتشىلدىق كوزقاراسقا بالاپ تۇرعان جوق.

مەكتەپ ۇجىمىنداعى ءپان مۇعالىمدەرى دە پولينانى قازاق تىلىنە باۋلىپ،  ءتىل ۇيرەنۋگە دەگەن قۇشتارلىعىن كەڭەيتىپ، مەكتەپ ىشىلىك، قالالىق «مەملەكەتتىك ءتىل - مەنىڭ ءتىلىم» اتتى مانەرلەپ وقۋ سايىستارىنا قاتىستىرىپ، جۇلدەلى ورىنداردى يەلەنۋىنە مۇمكىندىكتەر تۋعىزدى.  ەگەر پولينانىڭ اناسى ايتىپ وتىرعانداي، بالا شەتتەتىلىپ، ۇلتشىلدىق كوزقاراس تۋىنداسا، مەكتەپ باسقا بالالاردىڭ الدىندا ونىڭ مەرەيىن اسىرار ما ەدى؟ پولينا مەكتەپتەگى  باسقا ۇلت وكىلدەرىنىڭ  ىشىنەن كوپشىلىك ورتاعا بەيىمدەلىپ، مەملەكەتتىك تىلدە ءوز ويىن ەركىن جەتكىزۋگە داعدىلانسىن دەگەن  ماقساتپەن ءتۇرلى سايىستارعا قاتىستىرىلىپ وتىردى. ەگەر سايىستارعا قاتىستىرامىز دەسەك، دايىن تۇرعان وزگە دە ۇلت وكىلىنىڭ بالالارى دا بارشىلىق ەدى ۆ.ۆيكتوروۆنانىڭ ويىنداعىداي پوليناعا قارسى كوزقاراسىمىز بولعاندا قىزى پولينانى مۇنداي سايىستارعا قاتىستىرار ما ەدىك؟

مەتەپ ىشىلىك ءىس-شارالارعا سىنىپپەن قاتىسقاندا، بۇكىل سىنىپ اتا-انالارى بىرىڭعاي كيىنۋگە  نيەت ءبىلدىرىپ، ءوز بالالارىن بىردەي كيىندىرسە، ۆ.ۆيكتوروۆنا قىزى پولينانى باسقالاردان جوعارى بولۋ كەرەك دەپ ەسەپتەپ، مەكتەپىشىلىك ەرەجەگە باعىنباي وزگەشە كيىندىرەتىن. سىنىپتاعى قىزدار شاشتارىنا تۋ تۇستەس كوگىلدىر بانتيك تاعامىز دەپ ءبىر شەشىمگە كەلگەندە، پولينانىڭ اناسى تاعى قارسىلىق كورسەتىپ، الىنعان تۋ تۇستەس كوك بانتيكتى قىزىنىڭ شاشىنان شەشىپ، بۇكىل وقۋشىلاردىڭ كوزىنشە قوقىس كونتەينەرىنە لاقتىرىپ كەتكەن. سۇراق: كوكىرەگىندە پاتريوتتىق سەزىم بار ازامات تۋ تۇستەس بانتيكتى بۇكىل مەكتەپتى كەمسىتكەن تۇردە قوقىسقا تاستار مە ەدى؟... وقۋشىنى ەڭبەككە باۋلۋ، ولاردىڭ تۋعان جەرگە، تابيعاتتى ايالاۋعا دەگەن ىستىق سەزىمدەرىن وياتۋ ماقساتىندا جاسالاتىن ءىس-شارانىڭ ءبىرى سەنبىلىكتى: «بىرەۋدىڭ قوقىسىن تازالاۋ»-دەپ ەسەپتەيتىن  ول پولينانى سەنبىلىكتەرگە ەشقاشان قاتىستىرعان ەمەس. «قازاندا نە بولسا، شومىشكە سول ىلىنەدى» نەمەسە  «كوكەك ءوز اتىن ءوزى شاقىرادى» دەمەكشى ۆ.ۆيكتوروۆنانىڭ ءوزىنىڭ ويى جانە ءاربىر ارەكەتى ۇلتشىلدىققا سايىپ تۇرعان جوق پا؟..

2011 جىلعى 14 قاڭتاردا ۆ.ۆ.حودىكينانىڭ تاراپىنان «نۇر وتان» حدپ-نىڭ قالالىق فيليالى مەن قالالىق پروكۋراتۋراعا تۇسىرىلگەن شاعىمدا ۆ.ۆ.حودىكينا مەكتەبىمىزدە «ۇلتشىلدىق كوزقاراستار كورىنىس بەرۋدە»-دەپ جازادى. وسى شاعىم بويىنشا جاسالعان جينالىسقا ءپان مۇعالىمدەرى مەن سىنىپ اتا-انالارى، «نۇر وتان» حدپ-نىڭ قالالىق فيليالىنىڭ توراعاسى ە.ەشمۇحانبەتوۆ جانە مەكتەپ ديرەكتورى س.احمەتوۆا، ديرەكتوردىڭ تاربيە ءىسى جونىندەگى ورىنباسارلارى، مەكتەپ پسيحولوگتارى قاتىستى. وسى جينالىستا ۆ.ۆ حودىكينا پولينانى مازاقتاعان سىنىپتاستارىنىڭ ءىس-ارەكەتىن «ۇلتشىلدىقتىڭ باستاپقى كورىنىستەرى» - دەپ ايتتى. وسى سوزگە بايلانىستى اتا-انالار تاراپىنان قويىلعان: «پولينا  بالالارعا «سكوتينا، باران، مال»-دەپ ايتقان ءسوزىن قالاي تۇسىندىرەسىز دەگەن مازۇنداعى سۇراقتارىنا پولينانىڭ اناسى: «ەتو تولكو دەتسكيە شالوستي، مەجدۋ دەتمي ۆسياكوە بىۆاەت» - دەپ جاۋاپ بەردى. الايدا وسى بەرىلگەن جاۋاپقا كوڭىلدەرى تولماي:  «سوندا باسقا بالانىڭ ايتقان ءسوزى «ناتسيوناليزم» بولىپ تابىلادى دا، پولينانىڭ ايتقان سوزدەرى «دەتسكيە شالوستي» بولعانى ما؟» - دەگەن سۇراعىن ۆ.ۆيكتوروۆنانىڭ  جاۋاپسىز قالدىرۋى  باسقا  اتا-انالالاردىڭ اشۋ-ىزاسىن تۋدىردى. سول كەزدە اتا-انالار بۇل ماسەلەنى اياقسىز قالدىرماي، ۆ.ۆيكتوروۆنانىڭ وسى سوزىنە جاۋاپ بەرۋىن تالاپ ەتكەن كەزدە،  مەكتەپ اكىمشىلىگى اتا-انالاردى سابىرلىلىققا شاقىرعان. وسى شاعىم بويىنشا 2011 جىلعى  21 قاڭتاردا 2-جينالىس بولىپ ءوتتى. بۇل جينالىستىڭ بارىسى حاتتامادا تولىق كورسەتىلگەن.  جينالىس سوڭىندا پولينانىڭ اناسى - ۆ.ۆ.حودىكينا ءوز ارىزىندا كورسەتىلگەن ماسەلەگە  كەشىرىم بەرگەنىن ايتتى.

بۇل ماسەلەنىڭ بايىبىنا ءۇڭىلىپ قاراساق، حودىكينا پولينانىڭ اناسى بالالاردىڭ اراسىنداعى بولعان بۇگىن رەنجىسىپ، ەرتەڭ تاتۋلاساتىن جاعدايلاردى ۇدەتىپ، ۋشىقتىرىپ «جاساندى شيەلەنىس» تۋدىرىپ وتىر. مۇنداي جاعدايلار پولينانىڭ بولاشاقتا مىنەز-قۇلقىنا پايداسىنان گورى زيانىن تيگىزەدى دەپ جاناشىر اناسى ويلاماس پا ەكەن؟..

2010-2011 وقۋ جىلىندا ازاماتتاردىڭ زاڭ الدىنداعى قۇقىقتارىن وقۋشىلارىمىزدىڭ ساناسىنا ءسىڭىرۋ ماقساتىندا مەكتەبىمىزدە «قازاقستان رەسپۋبليكاسى ازاماتتارىنىڭ قۇقىقتارى مەن مىندەتتەرى» اتتى تاقىرىپتا ديسپۋت ءوتتى. وعان قاپشاعاي قالاسى پروكۋرورىنىڭ اعا كومەكشىسى ءا.ادىلبەكوۆ، ارداگەر ۇستاز راحات قابىلتايۇلى قاتىستى. وندا 5-11-سىنىپ وقۋشىلارى  ءوز قۇقىقتارى  مەن  مىندەتتەرىن جانە  تابيعات  تازالىعىن قورعاۋ، سونىمەن بىرگە دوستىقتىڭ جاسقا، ۇلتقا، جىنىسقا بولىنبەيتىنى جايلى ءسوز بولدى. وندا مەكتەبىمىزدىڭ ارداگەر ۇستازى ر.قابىلتايۇلى: «ەلىمىزدەگى بەيبىتشىلىكتىڭ ورنى قوعام دامۋىندا ۇلكەن ءرول اتقاراتىنىن ايتا كەلە،  قازاقتىڭ كەڭ پەيىلى ۇلتارالىق ارازدىقتارعا جول بەرمەيدى» - دەدى. كەزدەسۋ بارىسى وتە قىزىقتى بولىپ ءوتتى.  مەكتەبىمىزدە ۇلتارالىق تاتۋلىقتى ناسيحاتتايتىن  بىرنەشە شارا بولىپ ءوتتى. ايتار بولساق، ء5ا سىنىبىندا «ءبىزدىڭ وتانىمىز - قازاقستان»، پ.حودىكينا جۇرگىزۋشى بولعان «ءححى عاسىر وقۋشىسى» تاقىرىبىندا ينتەللەكتۋالدى ويىن وتكىزىلدى. بۇعان پولينانىڭ اناسى دا قاتىسىپ، ريزاشىلىعىن ايتتى. سونىمەن قوسا، مەكتەبىمىزدىڭ وزگە ۇلت وكىلى وقۋشىلارىن قاتىستىرا وتىرىپ،  «دوستىق ۇلتقا بولىنبەيدى!» تاقىرىبىندا كونفەرەنتسيا بولىپ ءوتتى.  مەكتەبىمىزدىڭ ۇستازدارى تاراپىنان وقۋشىلارىمىزعا ەلىمىزدەگى بەيبىتشىلىكتىڭ ەل دامۋىندا الار ورنىنىڭ زور ەكەندىگىن ارقاشان ناسيحاتتاپ وتىرادى.

جۋرناليست اسقار كۋبايجانوۆ مەكتەپ ديرەكتورىمەن تەلەفون ارقىلى حابارلاسقاندا، مەكتەپ ديرەكتورى س.احمەتوۆا: «ءسىز تەك بىرجاقتى كوزقاراستا قالماۋ ءۇشىن مەكتەپكە كەلىڭىز دە، باسقالاردىڭ دا پىكىرىن تىڭداپ، ماسەلەنىڭ اقيقاتىنا كوز جەتكىزىڭىز» دەگەن. بىراق جۋرناليست كەلگەن جوق. ول پولينامەن بىرگە وقىعان سىنىپتاستارىنىڭ، ولاردىڭ اتا-انالارىنىڭ، وعان ساباق بەرگەن ءپان مۇعالىمدەرىنىڭ پىكىرلەرىن تىڭداپ،  ەكى جاقتى كوزقاراستى ساراپتاپ، اسىقپاي شەشىم قابىلداۋى كەرەك ەدى.

تەك ۆ.ۆيكتوروۆنانىڭ پىكىرىمەن عانا ساناسىپ تۇرعان سىڭارجاق ءجۋرناليستىڭ قانشاما تۇلەك ۇشىرىپ وتىرعان ءبىر ەلدى-مەكەننىڭ قاراشاڭىراعىنا قارا كۇيە جاعۋعا قۇشتارلىعىن قالاي باعالاۋعا بولادى؟ قىرىق جىلدىق تاريحى بار قارا شاڭىراقتا قانشا ۇستاز قىزمەت ەتىپ جاتىر، قانشا ۇستاز زەينەتكەرلىكتە وتىر، قانشا ۇستاز قالا، وبلىس كولەمىنە كوتەرىلىپ ەڭبەك ەتىپ جاتقاندارى بار، ۇشقان تۇلەكتەر ەلىمىزدىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىندە قوعامىمىزدىڭ دامۋىنا ءوز ۇلەسىن قوسىپ جاتىر.

قارشاداي قىز پولينانانىڭ وسىنداي ۇلكەن ۇجىمعا ايىپ تاعۋعا ۇرىنارلىقتاي،  جاس جۇرەگىن سونشالىق قارايتاتىنداي سەبەپتەر جوق.  ۆ.ۆيكتوروۆنانىڭ ايتقانىنداي «دەتسكيە شالوستي» «بالالىق تەنتەكتىكتىڭ» سالدارىن ۇلتتىق ماسەلەگە ساياتىنداي بالانىڭ ورەسى جەتە قويماس دەپ ويلايمىز.  بۇل ۆ.ۆيكتوروۆنانىڭ باسقا ويمەن باسقاداي پايداسىن ىسكە اسىرۋ ماقساتىندا پولينانىڭ سىنىپتاستارىمەن ۋاقىتشا بالالىق قاقتىعىسىن پايدالانىپ وتىر-اۋ دەگەن ويدامىز...

مەكتەپ ديرەكتورى

س.احمەتوۆا

"اباي-اقپارات"


اسكار كۋبايجانوۆ. كاپشاگايسكي ينتسيدەنت

پولينا حوچەت گوۆوريت نا كازاحسكوم. كوگو ەتو رازدراجاەت؟

پريزناتسيا، مى بىلي ۋديۆلەنى، كوگدا دۆەنادتساتيلەتنيايا دەۆوچكا ۆسترەتيلا ناس فرازوي: «پوچەمۋ ۆى نە گوۆوريتە نا كازاحسكوم يازىكە؟ مى ۆەد نە پود ريازانيۋ جيۆەم. مى جيۆەم ۆ رەسپۋبليكە كازاحستان». ۋەزجات يز سترانى حودىكينى نيكوگدا نە سوبيراليس. زدەس ناشا رودينا ي باستا، گوۆوريات وني. جەنا، دوچ ي ۆنۋچكا ۆوەننوگو يسكرەننە نە پونيمايۋت، پوچەمۋ وني دولجنى بىت نا وسوبوم پولوجەني - زا دۆادتسات لەت نەزاۆيسيموستي رۋسسكويازىچنومۋ ناسەلەنيۋ رەسپۋبليكي پورا وپرەدەليتسيا. ليبو تى پرينيماەش نوۆىە پراۆيلا يگرى ي سچيتاەش كازاحستان سۆويم وتەچەستۆوم، ليبو - چەمودان، ۆوكزال...

«ۆينوۆنيتسا» كولونيزاتسي

وسەنني ناتسيونال-پاتريوتيچەسكي مارافون زاستاۆيل منوگيح ۆزگليانۋت نا «يگرى پاتريوتوۆ» پو-درۋگومۋ. ودني پاكۋيۋت چەمودانى، درۋگيە وتنوسياتسيا ك پودوبنىم دەمارشام س يۋموروم، ترەتي سترويات كونسپيرولوگيچەسكيە تەوري ي ۋچات كازاحسكي يازىك.

ۆ 65 كيلومەتراح وت الماتى - ۆ كاپشاگاە سەميا حودىكينىح گوتوۆا پودپيساتسيا پود كاجدوي بۋكۆوي «پيسما 138»، وت كوتوروگو ۋجە وتكرەستيليس منوگيە «تۆورچەسكيە ينتەلليگەنتى». راز پو كونستيتۋتسي گوسۋدارستۆەننىي يازىك - كازاحسكي، نادو يم ۆلادەت. سكازانو - سدەلانو: ۆ تري گودا پولينۋ حودىكينۋ وتدالي ۆ دەتسكي ساد س كازاحسكيم يازىكوم وبۋچەنيا «گۋلدەر». پوناچالۋ، پريزناەتسيا مات دەۆوچكي ۆيكتوريا حودىكينا، بىلو ترۋدنو - رەبەنوك وبششالسيا نا نەپونياتنوم يازىكوۆوم «ۆينەگرەتە». بۋكۆالنو چەرەز پولگودا پولوجەنيە يزمەنيلوس: دوچكا زاگوۆوريلا نا يازىكە ابايا. ۆوسپيتاتەلي دەتسكوگو سادا ناۋچيلي پولينۋ نە تولكو رازگوۆورنوي رەچي، نو ي چيتات ي پيسات.

س پريحودوم رەبەنكا ۆ شكولۋ № 3 گورودا كاپشاگايا، ودنو يز ستارەيشيح ۋچەبنىح زاۆەدەني، سيتۋاتسيا كاردينالنو يزمەنيلاس. دليا ناچالا رودستۆەننيكي ستولكنۋليس س نەجەلانيەم شكولنوي ادمينيستراتسي پرينيمات پولينۋ ۆ پەرۆىي كلاسس. ليش بلاگوداريا پروتەكتسي ۆوسپيتاتەلەي دەتسادا «گۋلدەر» ۋچيتەليا پوشلي نا ۋستۋپكي. نو ي زدەس، ۆيديمو، دو كونتسا نە پونيمايا - زاچەم رۋسسكوي ۋچيتسيا ۆ كازاحسكوي شكولە - ۋسترويلي ەي دۆۋحچاسوۆوي ەكزامەن. فورمالنوگو پوۆودا دليا وتكازا نە ناشلوس. دو چەتۆەرتوگو كلاسسا ۆسە شلو گلادكو - پوچەتنىە گراموتى، ۆ تابەلە ودني پياتەركي. س ناچالوم نوۆوگو ۋچەبنوگو گودا ناچاليس نوۆىە پروبلەمى. ۆيكتوريا حودىكينا ۋۆەرەنا، چتو تراۆليا ەە رەبەنكا ناچالاس س پوپۋستيتەلستۆا رۋكوۆودستۆا ي ليچنو كلاسسنوگو رۋكوۆوديتەليا:

- ۆ تەچەنيە دولگوگو ۆرەمەني رەبەنوك پودۆەرگالسيا ناپادكام پو ناتسيونالنومۋ پريزناكۋ. ودنوكلاسسنيكي گوۆوريلي ەي - تى رۋسسكايا ي دەلات تەبە زدەس نەچەگو. ەجەدنەۆنىە وسكوربلەنيا ي دراكي. پولينۋ زاپروستو موگلي سپۋستيت س لەستنيتسى يلي ۋداريت. يا نەودنوكراتنو وبراششالاس ك ديرەكتورۋ شكولى، زاۆۋچام. يح وتۆەتى نا موي پروسبى ۆزيات سيتۋاتسيۋ پود كونترول پوراجالي سۆويم بەزرازليچيەم: «وي، نۋ داۆايتە نە بۋدەم وب ەتوم»، «نە نۋجنو ەتو نيكۋدا ۆىنوسيت»، «چتو مى سدەلاەم، ەتو جە دەتي» ي ت. د.

منە پريحوديلوس پوستوياننو ناپومينات يم، چتو ديسكريميناتسيا پو ناتسپريزناكۋ ۋگولوۆنو-ناكازۋەموە دەلو. وبۋچەنيە ۆ كازاحسكوي شكولە نە بلاج، ا ەلەمەنتارنوە جەلانيە ينتەگريروۆاتسيا ۆ سوۆرەمەننوە كازاحستانسكوە وبششەستۆو.

ۆسە سيلى پەداگوگيچەسكوگو كوللەكتيۆا بىلي بروشەنى نە نا ۋسترانەنيە پريچين كونفليكتا، ا نا تو، چتوبى نە ۆىنوسيت «سور يز يزبى». نا مويۋ دوچ وكازىۆالي پسيحولوگيچەسكوە داۆلەنيە: «نە گوۆوري مامە، ا تو ونا پوسەدەەت، ۋ نەە ۆىپادۋت ۆولوسى، ونا زابولەەت ي ۋمرەت». ك ۋچەنيكام، كوتورىە ۋسترويلي پرەسسينگ، مەر پرينياتو نە بىلو. دوشلو دو توگو، چتو ۆ ودنوم يز رازگوۆوروۆ س زاۆۋچەم منە پريامو زاياۆيلي: «ا چتو ۆى حوتەلي، گودى كولونيزاتسي نە پروشلي داروم، مى تەرپەلي ي ۆى تەرپيتە. موجەت بىت، ۆام زابرات رەبەنكا ي ۋەحات؟» ي ەتو سلوۆا پەداگوگا! پولينا، پو منەنيۋ ۋچيتەلەي، دولجنا ستات «كوزلوم وتپۋششەنيا» زا تو، چتو كازاحستان ۆحوديل ۆ سوستاۆ سوۆەتسكوگو سويۋزا. يمەننو ونا ياۆلياەتسيا ۆينوۆنيتسەي كولونيزاتسي سترانى.

نە ۆسترەتيۆ پونيمانيا ۆ شكولە، ۆيكتوريا وبراتيلاس ۆ كاپشاگايسكي فيليال پارتي «نۋر وتان». پوسلە گنەۆنوگو تەلەفوننوگو زۆونكا ي تسەننىح ۋكازاني، روزداننىح نا ۆنەوچەرەدنوم سوبراني، ستراستي ۆوكرۋگ دەۆوچكي ۋلەگليس. رۋكوۆوديتەل فيليالا پارتي ۆلاستي ليچنو پووبەششال دەرجات سيتۋاتسيۋ پود كونترولەم. سلوۆوم، منوگوناتسيونالنايا سترانا، مەجناتسيونالنوە سوگلاسيە ي پروچەە.

زاپاسا تولەرانتنوستي حۆاتيلو نەنادولگو. سۆەرستنيكي حودىكينوي-ملادشەي س نوۆوي سيلوي پرودولجيلي سۆوي دەتسكيە «شالوستي». مات نەۋدوبنوي ۋچەنيتسى بىلا ۆىنۋجدەنا وبراتيتسيا ۆ گورودسكۋيۋ پروكۋراتۋرۋ. ودناكو پو پروشەستۆي نەكوتوروگو ۆرەمەني ونا پولۋچيلا فورمالنۋيۋ وتپيسكۋ زا پودپيسيۋ زامەستيتەليا پروكۋرورا كاپشاگايا ۋسكەمباەۆا: «ۆاشە وبراششەنيە و پريتيازانياح ۆ وتنوشەني ۆاشەگو رەبەنكا ۋچەنيكامي سرەدنەي شكولى № 3 گ. كاپشاگاي پروكۋراتۋروي گورودا س پروۆەدەنيەم پروۆەركي راسسموترەنو. ۆ حودە پروۆەركي پو دوۆودام، ۋكازاننىم ۆ ۆاشەم وبراششەني، پودتۆەرديت فاكت پريتيازاني ۆىشەۋكازاننوي شكولى پو وتنوشەنيۋ ك ۆاشەي دوچەري نە پرەدستاۆلياەتسيا ۆوزموجنىم. ۆ ەتوي سۆيازي، وسنوۆاني دليا پرينياتيا مەر پروكۋرورسكوگو رەاگيروۆانيا نە يمەەتسيا (ۆىدەلەنو اۆتوروم)».

پاتريوتيچەسكوە وچكوۆتيراتەلستۆو

ۆ رەزۋلتاتە پسيحوەموتسيونالنوگو ناپرياجەنيا پولينا ك 11 گودام زامكنۋلاس ۆ سەبە، سۆەلا دو مينيمۋما وبششەنيە س ودنوكلاسسنيكامي، ناوترەز وتكازىۆالاس ۋچاستۆوۆات ۆ ليۋبىح شكولنىح مەروپرياتياح. داجە زا پارتوي ونا پرەدپوچيتالا سيدەت ودنا. پياتىي كلاسس دليا كاپشاگايسكوگو لينگۆيستيچەسكوگو فەنومەنا - دەۆوچكا وتليچنو زناەت انگليسكي، يزۋچاەت ارابسكي، ا كازاحسكي دليا نەە رودنوي - ستال وپرەدەليايۋششيم. س پريحودوم نوۆوگو ديرەكتورا پولوجەنيە نە يزمەنيلوس، نو يزمەنيلوس وتنوشەنيە ك «نە پاتريوتۋ» سۆوەي سترانى حودىكينوي - ەە ناچالي «پروراباتىۆات». پولينا حودىكينا وتكازالاس ۋچاستۆوۆات ۆ وچەرەدنوم سۋببوتنيكە، وبياسنيۆ ەتو تەم، چتو ۋ نەە ۆ ەتو ۆرەميا دوروگوستوياششيە كۋرسى ارابسكوگو يازىكا. ودناكو، پو منەنيۋ ادمينيستراتسي، ەتو نە پوۆود دليا پروپۋسكا «جيزنەننو ۆاجنوگو» سوبىتيا. نوشەنيە گولۋبوگو بانتا ي ۋبوركا تەرريتوري - ۆوت ۆىسشەە مەريلو پروياۆلەنيا پاتريوتيزما ي ليۋبۆي ك رودينە، ا زلوستنايا نارۋشيتەلنيتسا ونىح ۋستوەۆ دولجنا بىت ناكازانا.

بىلو پروۆەدەنو وبششەشكولنوە سوبرانيە، گدە وتليچيلسيا پرەدستاۆيتەل پروكۋراتۋرى. ون، ۆيديمو دليا بولشەي ناگليادنوستي، ۆىچەرتيل دياگراممۋ، پەرۆىم پۋنكتوم كوتوروي بىلو نەپوسلۋشانيە، ا پوسلەدنيم - پوپادانيە نەسلۋحا ۆ تيۋرمۋ.

- نا سوبراني ونا زاياۆيلا، چتو ەە زنانيە ارابسكوگو يازىكا پرينەسەت سترانە بولشە پولزى، چەم سوبيرانيە يسپولزوۆاننىح شپريتسەۆ پود وكنامي شكولى. رەبەنوك، س ترەح لەت گوۆورياششي نا گوسۋدارستۆەننوم يازىكە، ۆىروسشي سرەدي كازاحوۆ، ۆوسپيتاننىي ۆ ۋۆاجەني ك كۋلتۋرە ي يستوري، پولۋچيل گلۋبوكۋيۋ پسيحولوگيچەسكۋيۋ تراۆمۋ. كومۋ ەتو نۋجنو؟ - نە پونيماەت مات دەۆوچكي.

يتوگ ناتسيونالنو-پاتريوتيچەسكوگو ەكسپەريمەنتا ناد دوچەريۋ بىۆشەگو ۆوەننوسلۋجاششەگو ۆوورۋجەننىح سيل رەسپۋبليكي كازاحستان ۆيكتوري حودىكينوي پەچالەن. پولينۋ پريشلوس پەرەۆەستي ۆ درۋگۋيۋ شكولۋ: س رۋسسكيم يازىكوم وبۋچەنيا. گدە ونا ستولكنۋلاس س نەوجيداننوي دليا سەبيا پروبلەموي - نەزنانيەم يازىكا. تەپەر سەمە پريحوديتسيا نانيمات رەپەتيتوروۆ، چتوبى حوت كاك-تو «پودتيانۋت» ۆنەزاپنو «پروۆاليۆشيسيا» پرەدمەت:

- پو-رۋسسكي پوليا وبششالاس تولكو دوما - سو منوي ي بابۋشكوي. تەپەر مى وچەن بويمسيا، چتو ونا «پوتەرياەت» كازاحسكي يازىك. مى پوكۋپاەم ەي كازاحويازىچنۋيۋ پرەسسۋ، سموتريم پەرەداچي نا كازاحسكوم يازىكە، نو ەتوگو ودنوزناچنو مالو.

ۆيكتوريا حودىكينا زاداەتسيا ۆوپروسوم: دليا چەگو سۋششەستۆۋەت گوسۋدارستۆەننايا پروگرامما پو پوددەرجكە ي رازۆيتيۋ گوسۋدارستۆەننوگو يازىكا؟ دليا چەگو، ا گلاۆنوە - دليا كوگو «بولشيە ديادەنكي» ەجەدنەۆنو سو سترانيتس گازەت ي ەكرانوۆ تەلەۆيزوروۆ گوۆوريات و يازىكوۆىح پروبلەماح؟ ك كومۋ وبراششايۋتسيا ناتسيونال-پاتريوتى ۆسەح ماستەي س ترەبوۆانيەم يزۋچات كازاحسكي؟ ەسلي پود زۆۋكي دومبرى ي كونەي، نەسۋششيحسيا پو ستەپي ك زاكاتۋ، دەتيام بۋدۋت «ۆتيرات وچكي»، تو دالەكو مى نە ۋيدەم، ۋۆەرەنا ونا.

- كوگدا «اگاشكي» سو سترانيتس گازەت ترەبۋيۋت دەنەگ نا رازۆيتيە گوسۋدارستۆەننوگو يازىكا، مى ۋديۆلياەمسيا. ۆەد ترەبۋەتسيا تولكو جەلانيە ي تەرپەنيە. يا ۆووبششە سچيتايۋ، چتو وشيبوچنو رازدەليات شكولى نا كازاحسكيە ي رۋسسكيە. س دەتستۆا نۋجنو وبۋچات دەتەي ۆمەستە، توگدا گلياديش، ناشا دۆادتساتيلەتنيايا مولودەج ي گوۆوريلا بى نورمالنو نا ۆسەح يازىكاح. ۆوپروس وتپال بى سام سوبوي، - سچيتاەت گلاۆا سەمي تامارا حودىكينا، بابۋشكا پولينى.

نيچەگو نە بىلو، نو ۆينوۆنىە ناكازانى

مى سۆيازاليس س ديرەكتوروم سرەدنەي شكولى № 3 سالتانات احمەتوۆوي، چتوبى ونا پروليلا سۆەت نا كونفليكتنۋيۋ سيتۋاتسيۋ. ۋزناۆ پريچينۋ ينتەرەسا ك ەە پەرسونە، احمەتوۆا سرازۋ زاياۆيلا، چتو نا دولجنوستي ونا چۋت بولشە گودا، ا پروبلەمى س حودىكينوي ناچاليس زادولگو دو نەە. پري ەتوم ونا دوباۆيلا - ۆ شكولە پوميمو ۆوزمۋتيتەليا سپوكويستۆيا وبۋچاليس ي وبۋچايۋتسيا پرەدستاۆيتەلي درۋگيح ناتسيونالنوستەي ي س نيمي سيتۋاتسيا نورمالنايا. پوەتومۋ پريداۆات ناتسيونالنىي وكراس ۋحودۋ رەبەنكا يز شكولى نە ستويت. ەتو، ۋۆەرەنا ديرەكتور، ۆىبور روديتەلەي. زاحوتەلي - پەرەۆەلي، نە زاحوتەلي - وستاۆيلي. كرومە توگو، پولينا حودىكينا - دەۆوچكا بولشايا، س دەتستۆا زانيماەتسيا كاراتە. موگلا ي ساما كوگو حوچەش ۋداريت. نۋ ا ەسلي چتو ي بىلو، تاك ەتو دەتي، چتو س نيح ۆزيات.

نا پرياموي ۆوپروس، چتو جە ۆسە-تاكي پرويسحوديت ۆ ستەناح شكولى، گ-جا احمەتوۆا وتۆەتيلا دوۆولنو-تاكي راسپلىۆچاتو. ناچالا ونا س توگو، چتو رۋكوۆودستۆو ۋچەبنوگو زاۆەدەنيا پولنوستيۋ پوددەرجيۆاەت پوليتيكۋ پرەزيدەنتا. ا چتو دو وستالنوگو، تو پو رەزۋلتاتام پروكۋرورسكوي پروۆەركي بىلي پروۆەدەنى سوبرانيا، ۆينوۆنىە «راسسترەليانى»، شكولنيكام ي پەداگوگام وبياسنيلي نەدوپۋستيموست پودوبنىح دەيستۆي.

ستراننىي وتۆەت - ەسلي نيچەگو نە بىلو، زا چتو ناكازان كلاسسنىي رۋكوۆوديتەل؟ ۆمەستو وبياسنەنيا سالتانات احمەتوۆا ليۋبەزنو پرەدلوجيلا ۆسترەتيتسيا س گورودسكيم اكتيۆوم ي وبسۋديت نەۋدوبنۋيۋ «تەمۋ» سووبششا.

ۆپروچەم، مەجدۋ ستروك ديرەكتور دالا پونيات، چتو سەميا حودىكينىح ۆينوۆاتا ساما. دەسكات، ۆ سلوجيۆشيحسيا ۋسلوۆياح كازاحسكي يازىك نادو نە ۋچيت، ا ليۋبيت ەگو ي يم ۆوسحيششاتسيا. جەلاتەلنو نا راسستوياني...

سكولزكايا تەما

كاپشاگايسكي ۆاريانت «فيلولوگيچەسكوي» تراگەدي موجەت ستات پرەتسەدەنتوم ۆ ماسشتاباح ۆسەي سترانى. پو ۋجە سلوجيۆشەيسيا تراديتسي پروتسەسس وۆلادەنيا كازاحسكيم يازىكوم رۋسسكويازىچنىمي سووتەچەستۆەننيكامي پروتەكاەت پو وپرەدەلەننىم ستسەناريام. پەرۆىي: روديتەلي رەبەنكا، «ناكاچەننىە» پاتريوتيچەسكوي ريتوريكوي، وتدايۋت ەگو ۆ كازاحسكيە ياسلي ي پولۋچايۋت سۆوە چادو چەرەز پولگودا وبراتنو - ون پورتيت پوكازاتەلي ي نارۋشاەت ۋچەبنو-ۆوسپيتاتەلنىي پروتسەسس. ي ۆتوروي - كازاحو¬يازىچنوگو رۋسسكوگو پرەپودنوسيات ۆ كاچەستۆە نەكوگو چۋدا، گوردياتسيا يم ي ۆىستاۆليايۋت ەگو كاك وبرازەتس گراموتنوي ناتسيونالنوي پوليتيكي. مايە ۆەرونسكوي، ۆەدۋششەي پروگراممى «تانشولپان» نا كازاحسكوم يازىكە، ۆ وتليچيە وت پولينى حودىكينوي پوۆەزلو:

- يا ساما وكونچيلا كازاحسكۋيۋ شكولۋ-گيمنازيۋ № 12 ۆ الماتى ي موگۋ سكازات، چتو كو منە بىلو وسوبوە وتنوشەنيە. منە پوپاليس زامەچاتەلنىە ۋچيتەليا، كوتورىە مەنيا ليۋبيلي، ي ۆووبششە ۆ شكولە مەنيا ۆسە چۋت لي نە نا رۋكاح نوسيلي. سكاجۋ بولشە: زاچاستۋيۋ يا ستالكيۆالاس س تەم، چتو ۋچيتەليا پىتاليس سدەلات منە كاكيە-تو پوبلاجكي، پوموچ، دات بولشە، نەجەلي درۋگيم ۋچەنيكام. ي يا ۆسەگدا گوۆوريلا: يا تاكايا جە ۋچەنيتسا، كاك ي ۆسە، ي نە حوچۋ ك سەبە وسوبوگو وتنوشەنيا. و شكولنىح ۆرەمەناح يا ۆسپومينايۋ س وسوبەننوي تەپلوتوي. موجەت بىت، پوەتومۋ منە كاجەتسيا، چتو سيتۋاتسيا، كوتورايا پرويزوشلا ۆ كاپشاگاە، پروستو نە موگلا يمەت مەستو.

يزۆەستنىي كازاحويازىچنىي پۋبليتسيست گەرولد بەلگەر، ك كوتورومۋ ۆ ۆوپروساح يازىكا اپەلليرۋيۋت كاك ك يستينە پوسلەدنەي ينستانتسي، ۋديۆلەن ي ۆوزمۋششەن راۆنودۋشيەم كاپشاگايسكوگو شكولنوگو ناچالستۆا:

- يا سام ۆىروس ۆ اۋلە ي پلوحو گوۆوريل نا رۋسسكوم دو ۆتوروگو كۋرسا ينستيتۋتا، سيتۋاتسيا پولينى منە زناكوما نە پوناسلىشكە. نو يا نيكوگدا نە ستالكيۆالسيا س «كوسىمي» ۆزگليادامي كازاحوۆ ۆ مويۋ ستورونۋ، يا بىل گوردوستيۋ كازاحسكوي شكولى، مەنيا پودبادريۆالي ي گورديليس منوي. ەسلي رۋسسكۋيۋ دەۆچونكۋ، كوتورايا س ۋدوۆولستۆيەم ۋچيت يازىك، ۆ چەم-تو وبۆينيايۋت، تو ەتو كراينە پەچالنوە ياۆلەنيە. زدەس ترەبۋەتسيا رەشيتەلنوە وسۋجدەنيە ۆسەح ۆينوۆنىح. ۆ كونتسە كونتسوۆ، ۆسە مى گراجدانە بىۆشەگو سوۆەتسكوگو سويۋزا.

پرەدسەداتەل دۆيجەنيا «ۋلت تاگدىرى» دوس كۋشيم ۋۆەرەن، چتو ۆ پەرۆۋيۋ وچەرەد ۆينوۆات پەداگوگيچەسكي كوللەكتيۆ شكولى. سيتۋاتسيا ۆوكرۋگ پولينى حودىكينوي تراگيچنا، نو دەلات يز نەە دالەكو يدۋششيح ۆىۆودوۆ نە ستويت:

- يا زنايۋ سوتني دەتەي نە كازاحوۆ، كوتورىە وبۋچايۋتسيا ۆ كازاحسكيح شكولاح، زنايۋ تىسياچي رۋسسكويازىچنىح ستۋدەنتوۆ، وبۋچايۋششيحسيا نا فاكۋلتەتاح كازاحسكوي فيلولوگي - ي ني ودين يز نيح نە ستالكيۆالسيا س پروبلەمامي ۋششەملەنيا يح پراۆ. منە كاجەتسيا، چتو كاپشاگايسكي ينتسيدەنت - ەدينيچنىي سلۋچاي.

وبششەستۆەننىي دەياتەل پولاگاەت، چتو پريچينوي كونفليكتا ستال نە ناتسيونالنىي ۆوپروس، ا ەلەمەنتارنايا پودروستكوۆايا اگرەسسيا ي پروسچەتى ۆزروسلىح ۆ ۆوسپيتاني دەتەي. ليۋبوە نەسووتۆەتستۆيە وبششەپرينياتىم ستاندارتام موجەت ستات ميشەنيۋ دليا سوۆرەمەننوي مولودەجي. نو گوۆوريت و پودوبنىح «سكولزكيح» تەماح ستويت. ك سوجالەنيۋ، رۋسسكويازىچنايا پرەسسا ستاراەتسيا وبويتي ناتسۆوپروس ستورونوي، سچيتاەت دوس كۋشيم. جۋرناليستى پرەدپوچيتايۋت ليبو وتسيدەتسيا ۆ ستورونكە، ليبو سوچينيايۋت دەكلاراتيۆنو-پومپەزنىە ستاتي و ۆەليچي يازىكا. ي پريچينا، پو منەنيۋ د. كۋشيما، زدەس سلەدۋيۋششايا:

- مەجەتنيچەسكايا تەماتيكا ترەبۋەت وت چەلوۆەكا وپرەدەلەننوي پوزيتسي. كاك پراۆيلو، پريحوديتسيا ۆىبيرات تۋ يلي ينۋيۋ ستورونۋ - ليبو تى زا، ليبو تى پروتيۆ. دليا منوگيح يز پيشۋششەي براتي پريامايا پوددەرجكا گوسۋدارستۆەننوگو يازىكا سۆيازانا س پسيحولوگيچەسكيم ۆىبوروم - پويمۋت يلي نەت ەتۋ پوزيتسيۋ چيتاتەلي. ەتو بولەزن سوۆەتسكوگو پەريودا، كوگدا كازاحسكي بىل ۆتوروسورتنىم يازىكوم. ستاندارتنايا رەپليكا زۆۋچيت پريبليزيتەلنو تاك - مى ۆسە زا رازۆيتيە، نو پوستەپەننوە، كوگدا-نيبۋد سامو ۋستاكانيتسيا. نو، يزۆينيتە مەنيا، پروشلو ۋجە دۆادتسات لەت س مومەنتا وبرەتەنيا نەزاۆيسيموستي - پورا بى ي وپرەدەليتسيا. دليا رەشەنيا يازىكوۆىح پروبلەم دوستاتوچنو سدەلات پەرۆىي شاگ - پونيمانيە سيتۋاتسي، ا نە كيۆات نا وتسۋتستۆيە مەتوديك يزۋچەنيا، سلوۆارەي ي ت. د.

 

«سۆوبودا سلوۆا», №33 (328)

 


 

0 پىكىر

ۇزدىك ماتەريالدار

قۇيىلسىن كوشىڭ

باس گازەت ورالماندارعا نەگە شۇيلىكتى؟

ءالىمجان ءاشىمۇلى 1497
ادەبيەت

«سولاي ەمەس پە؟»

عابباس قابىشۇلى 1349
قوعام

دوس كوپ پە، دۇشپان كوپ پە؟

ءابدىراشيت باكىرۇلى 1096
ەل ءىشى...

ۇلتتىق بىرەگەيلەنۋ: قانداستاردىڭ ءرولى قانداي؟

ءومارالى ادىلبەكۇلى 1138