سارسەنبى, 15 مامىر 2024
جاڭالىقتار 3386 0 پىكىر 4 قازان, 2011 ساعات 09:51

گەورگە داميان . رۋسسكي يازىك - ورۋجيە ماسسوۆوگو پوراجەنيا ("Timpul", مولداۆيا)

پوسول رف ۆ كيشينەۆە چيتاەت گازەتۋ Timpul. يا گوۆوريۋ ەتو، پوتومۋ چتو نەداۆنو پوسول ۆالەري كۋزمين وسۋديل «كسەنوفوبسكيە زاياۆلەنيا نەكوتورىح پوليتيكوۆ»، بۋدۋچي وبيجەننىم نا دەپۋتاتا يز لپ اننۋ گۋتسۋ، كوتورايا سكازالا، چتو «پرەزيدەنتوم رەسپۋبليكي مولدوۆى نە موجەت ستات چەلوۆەك، رودنىم يازىكوم كوتوروگو ياۆلياەتسيا رۋسسكي يازىك».

پوسول كۋزمين زاياۆيل: «ەتو پروستو كامەننىي ۆەك! ەتي ليۋدي گوۆوريات، چتو رۋسسكي يازىك - ەتو ورۋجيە ماسسوۆوگو ۋنيچتوجەنيا. ودناكو كوگدا ناشي نارودى جيلي ۆ ودنوي سترانە، ۆ مولداۆي بىلي پوستروەنى ۆىسشيە ۋچەبنىە زاۆەدەنيا، تەاترى ي كينوتەاترى، كونتسەرتنىە پلوششادكي، سوزدانا اكادەميا ناۋك، ۆوسپيتانى تىسياچي ۋچەنىح، ينجەنەروۆ، ۆراچەي، دەياتەلەي يسكۋسستۆا، ۆكليۋچايا ي مولداۆسكيح پيساتەلەي، پوەتوۆ، حۋدوجنيكوۆ، وپەرنىح پەۆتسوۆ ي ت.د.».

يا بەرۋ نا سەبيا وتۆەتستۆەننوست زا ۆىراجەنيە «رۋسسكي يازىك كاك ورۋجيە ماسسوۆوگو ۋنيچتوجەنيا»، كوتوروە يا ۋپوترەبيل ۆ ودنوم يز كوممەنتاريەۆ ۆ Timpul, وتپراۆنوي توچكوي پوسلۋجيلا كونستاتاتسيا امەريكانسكيح ديپلوماتوۆ، وبەسپوكوەننىح تەم، كاك موسكۆا يسپولزۋەت رۋسسكي يازىك دليا راسشيرەنيا پوليتيچەسكوگو ۆليانيا. ي، ۋۆيدەۆ رەاكتسيۋ پوسلا كۋزمينا نا داننوە ۆىراجەنيە، يا حوچۋ پرەدوستاۆيت نەكوتورىە دوپولنيتەلنىە پوياسنەنيا.

پوسول رف ۆ كيشينەۆە چيتاەت گازەتۋ Timpul. يا گوۆوريۋ ەتو، پوتومۋ چتو نەداۆنو پوسول ۆالەري كۋزمين وسۋديل «كسەنوفوبسكيە زاياۆلەنيا نەكوتورىح پوليتيكوۆ»، بۋدۋچي وبيجەننىم نا دەپۋتاتا يز لپ اننۋ گۋتسۋ، كوتورايا سكازالا، چتو «پرەزيدەنتوم رەسپۋبليكي مولدوۆى نە موجەت ستات چەلوۆەك، رودنىم يازىكوم كوتوروگو ياۆلياەتسيا رۋسسكي يازىك».

پوسول كۋزمين زاياۆيل: «ەتو پروستو كامەننىي ۆەك! ەتي ليۋدي گوۆوريات، چتو رۋسسكي يازىك - ەتو ورۋجيە ماسسوۆوگو ۋنيچتوجەنيا. ودناكو كوگدا ناشي نارودى جيلي ۆ ودنوي سترانە، ۆ مولداۆي بىلي پوستروەنى ۆىسشيە ۋچەبنىە زاۆەدەنيا، تەاترى ي كينوتەاترى، كونتسەرتنىە پلوششادكي، سوزدانا اكادەميا ناۋك، ۆوسپيتانى تىسياچي ۋچەنىح، ينجەنەروۆ، ۆراچەي، دەياتەلەي يسكۋسستۆا، ۆكليۋچايا ي مولداۆسكيح پيساتەلەي، پوەتوۆ، حۋدوجنيكوۆ، وپەرنىح پەۆتسوۆ ي ت.د.».

يا بەرۋ نا سەبيا وتۆەتستۆەننوست زا ۆىراجەنيە «رۋسسكي يازىك كاك ورۋجيە ماسسوۆوگو ۋنيچتوجەنيا»، كوتوروە يا ۋپوترەبيل ۆ ودنوم يز كوممەنتاريەۆ ۆ Timpul, وتپراۆنوي توچكوي پوسلۋجيلا كونستاتاتسيا امەريكانسكيح ديپلوماتوۆ، وبەسپوكوەننىح تەم، كاك موسكۆا يسپولزۋەت رۋسسكي يازىك دليا راسشيرەنيا پوليتيچەسكوگو ۆليانيا. ي، ۋۆيدەۆ رەاكتسيۋ پوسلا كۋزمينا نا داننوە ۆىراجەنيە، يا حوچۋ پرەدوستاۆيت نەكوتورىە دوپولنيتەلنىە پوياسنەنيا.

نە تولكو رۋسسكي يازىك بىل يسپولزوۆان ۆ كاچەستۆە ورۋجيا ماسسوۆوگو ۋنيچتوجەنيا نا پروتياجەني يستوري. ريمسكايا يمپەريا ۋنيچتوجيلا منوگيە تسيۆيليزاتسي پري پوموششي سۆويح ۆويسك، ا پوتوم لاتىني. يسچەزلي كونتينەنتالنىە كەلتى، داكي، ەترۋسكي ي ت.د. انگليچانە ۆ سۆويۋ وچەرەد يسترەبيلي گاللوۆ س لينگۆيستيچەسكوي توچكي زرەنيا. ليتەراتۋرنىي فرانتسۋزسكي يازىك ي ۆ ناستوياششەە ۆرەميا ۆەدەت بوربۋ س رەگيونالنىمي ديالەكتامي. يسپانتسى ستەرلي س ليتسا زەملي منوجەستۆو يۋجنوامەريكانسكيح تسيۆيليزاتسي ي يازىكوۆ. امەريكانتسى ۋنيچتوجيلي يندەيسكيە يازىكي ي تسيۆيليزاتسي. روسسيسكايا يمپەريا ۋنيچتوجيلا منوگوچيسلەننىە ازياتسكيە تسيۆيليزاتسي س پوموششيۋ توگو جە مەحانيزما.

پەرۆىي ەتاپ - ەتو ۆوەننوە پوكورەنيە ي ۋنيچتوجەنيا ۆسياكوي ۆوزموجنوستي سوپروتيۆلەنيا. ۆتورىم ەتاپوم ياۆلياەتسيا فيزيچەسكوە ۋسترانەنيە حرانيتەلەي پورابوششيوننوي كۋلتۋرى (سۆياششەننيكي، شامانى، زنات ي ت.د.، ا ۆ سوۆرەمەننوي ەپوحە ۋچيتەليا، سۆياششەننيكي، چينوۆنيكي، ينتەلليگەنتسيا). تولكو پوسلە ەتوگو سلەدۋەت پەرەداچا يازىكا-زاۆوەۆاتەليا ي ۋنيچتوجەنيە مەستنوي كۋلتۋرى: پود زاششيتوي وسترىح شتىكوۆ يمپەرسكي يازىك پرەۆراششاەتسيا ۆ ەدينستۆەننىي يازىك، كوتورىي موجەت بىت يسپولزوۆان ۆ وبششەستۆە. توت، كتو حوچەت پوستۋپيت نا گوسۋدارستۆەننۋيۋ سلۋجبۋ دولجەن زنات يازىك زاۆوەۆاتەلەي. يمپەرسكايا يدەولوگيا ناۆيازىۆاەتسيا سيلوي: بۋد تو نوۆايا رەليگيا يلي نوۆايا سوتسيالنو-پوليتيچەسكايا سيستەما.

كۋلتۋرا كورەننىح جيتەلەي راسسماتريۆاەتسيا كاك نەچتو دەگراديرۋيۋششەە، نەرازۆيتوە - ۋروجەنتسى ەتوگو كرايا سچيتايۋتسيا پريميتيۆنىمي، وتستالىمي، پريبليجەننىم ك تسيۆيليزوۆاننوستي تولكو چەرەز يازىك ي يدەولوگيۋ زاۆوەۆاتەلەي. ۆ سۋششنوستي، رەچ يدەت وب وتنوشەني س توچكي زرەنيا راسوۆوگو پرەۆوسحودستۆا: ۋ ۆاس، پوكوريوننىح تۋزەمتسەۆ، نەت تسيۆيليزاتسي، ا مى، زاۆوەۆاتەلي - يمپەرياليستى، ششەدرى ي پوەتومۋ پروسۆەتيم ۆاس. پوچتي نيكتو نە پرينيماەت ۆو ۆنيمانيە توت فاكت، چتو ەتو «پروسۆەتلەنيە» ۋنيچتوجاەت كۋلتۋرۋ، كوتورايا پرەكراسنو «سپراۆليالاس» ي دو پوياۆلەنيا يمپەرياليستوۆ - زاۆوەۆاتەلەي. دوبروجەلاتەلنىە يمپەرياليستى - زاۆوەۆاتەلي وبراششايۋتسيا س كۋلتۋروي پورابوششەننىح نارودوۆ، كاك س چەم-تو ەكزوتيچەسكيم ي ستراننىم، چتو زاسلۋجيۆاەت حرانيتسيا ۆ مۋزەياح. ۆەروياتنوست ۆىجيۆانيا كۋلتۋرى، ك كوتوروي پريمەنياەتسيا پودوبنوە وتنوشەنيە، زاۆيسيت وت چيسلا پورابوششەننىح، سپوسوبنوستي يح يازىكا ك كونسەرۆاتسي ي اداپتاتسي ك نوۆىم ۋسلوۆيام، نۋ، ي نە ۆ پوسلەدنيۋيۋ وچەرەد دليتەلنوستي پەريودا زاۆوەۆانيا.

وتنوشەنيە پوسلا كۋزمينا پرەكراسنو ۆپيسىۆاەتسيا ۆ ۆىشەيزلوجەننىي مەحانيزم: ۋپومينايۋتسيا دوبرودەتەلنوست رۋسسكوگو يازىكا ۆ پروشلوم، تەم سامىم داۆايا پونيات، چتو ەسلي بى نە يمپەريا ي رۋسسكي يازىك، تو ۆ كيشينەۆە نە بىلو بى «ۋچەنىح، ينجەنەروۆ، ۆراچەي، دەياتەلەي يسكۋسستۆا، پيساتەلەي، پوەتوۆ، حۋدوجنيكوۆ، وپەرنىح پەۆتسوۆ». كاك راز ناپروتيۆ، وني بىلي دو پريحودا يمپەري - تولكو بىلي ۋبيتى، دەپورتيروۆانى، بەجالي يلي بىلي مارگيناليزوۆاننى، چتوبى وسۆوبوديت مەستو دليا تەح، كتو بىل پودگوتوۆلەن يمپەريەي، ۆ ەە سوبستۆەننىح ينتەرەساح. دليا مەنيا، رۋسسكي يازىك وستاەتسيا يازىكوم ۆسەميرنوي تسيۆيليزاتسي، ناراۆنە س لاتىنيۋ، يسپانسكيم، انگليسكيم يلي فرانتسۋزسكيم يازىكوم - يازىكوم، بەز كوتوروگو چەلوۆەچەستۆو بىلو بى نامنوگو بەدنەە. نو، مى نە دولجنى زابىۆات و توم، كاك ەتي يازىكي بىلي يسپولزوۆانى ۆ كاچەستۆە ينسترۋمەنتوۆ دليا ۋنيچتوجەنيا درۋگيح كۋلتۋر ي تسيۆيليزاتسي.

پەرەۆود: MoldovaNova

وريگينال پۋبليكاتسي: Timpul

وپۋبليكوۆانو: 28/09/2011 19:52

0 پىكىر

ۇزدىك ماتەريالدار

قۇيىلسىن كوشىڭ

باس گازەت ورالماندارعا نەگە شۇيلىكتى؟

ءالىمجان ءاشىمۇلى 2057
ادەبيەت

«سولاي ەمەس پە؟»

عابباس قابىشۇلى 2486
قوعام

دوس كوپ پە، دۇشپان كوپ پە؟

ءابدىراشيت باكىرۇلى 2078
ەل ءىشى...

ۇلتتىق بىرەگەيلەنۋ: قانداستاردىڭ ءرولى قانداي؟

ءومارالى ادىلبەكۇلى 1600