Jeksenbi, 12 Mamyr 2024
Janalyqtar 2682 0 pikir 2 Mausym, 2011 saghat 06:44

Serik Júmabaev. Mektep múghalimderi sektagha kire bastady

Qazaq eli týrli diny aghymdardyng ordasyna ainalyp barady. Resmy derekterge sýiensek, Qazaqstanda 4 mynnan asa diny birlestik tirkelgen eken. Onyng ýstine esh jerde tirkelmegen 559-gha tarta dәstýrli emes diny aghym bar kórinedi. «IYegovo» kuәgerleri, «Blagodati» injildik hristian senim odaghy, Hristian ghylymy shirkeui, «Birigu» shirkeui sekildi jat dindi aghymdar jetip- artylady. Onymen qosa islam dinindegi «ýy ishinen ýy tikken» salafiyler, uahabtar, tablighy jamaghat, sopylyq, qúranitter, ahmadiyshiler syndy diny aghymdar da Qazaq elining tútastyghyna iritki saluda. Eng soraqysy, bir ghana Jambyl oblysynda 18 múghalim sektanyng jeteginde ketip, balalargha da sol dindi uaghyzdaghan jәne olaryn jasyrmay otyr.

Qazaq eli týrli diny aghymdardyng ordasyna ainalyp barady. Resmy derekterge sýiensek, Qazaqstanda 4 mynnan asa diny birlestik tirkelgen eken. Onyng ýstine esh jerde tirkelmegen 559-gha tarta dәstýrli emes diny aghym bar kórinedi. «IYegovo» kuәgerleri, «Blagodati» injildik hristian senim odaghy, Hristian ghylymy shirkeui, «Birigu» shirkeui sekildi jat dindi aghymdar jetip- artylady. Onymen qosa islam dinindegi «ýy ishinen ýy tikken» salafiyler, uahabtar, tablighy jamaghat, sopylyq, qúranitter, ahmadiyshiler syndy diny aghymdar da Qazaq elining tútastyghyna iritki saluda. Eng soraqysy, bir ghana Jambyl oblysynda 18 múghalim sektanyng jeteginde ketip, balalargha da sol dindi uaghyzdaghan jәne olaryn jasyrmay otyr.

«Qazaqstan qajylary» diny birles­tigining tóraghasy Baqtybay Aynabekov:

- Kezinde Keniyanyng túnghysh preziydenti Djumo Keniyata bylay dep aitqan: «Miys­sio­nerler Afrikagha kelgende, bizding jerimiz bar edi, al olarda «Injil» boldy. Olar bizdi kó­zimizdi júmyp qoyyp ta­by­nugha kóndirdi. Aqy­rynda kózimizdi ashqan kez­de bizding je­rimiz - olardyng iye­liginde, al «In­jil» bizde qaldy», - dep osy sózdi oryn­dy eske alypty.

Búdan neni angharugha bolady? Qazir osy jaghday bizding basymyzgha da tónip kele jatqan joq pa?! Mәjilis deputaty Ashat Be­kenovting «elimizdegi jastardyng 60 payyzy týrli diny aghymdardyng jeteginde jýr» dep dabyl qaghuy búl mәselening әb­den ushyghyp kele jatqandyghyn kórsetpey me?!

Astanada halal balabaqshalar ashylyp jatqanyn estidik. «Tәrbiyeshilerding bәri hidjab kiyedi eken» deydi biletinder. Ol balabaqshada jas sәbiylerge diny sabaqtar, diny uaghyzdar oqytylady eken. Árip tanyp ýlgermegen sәbiylerge diny uaghyzdar ai­tudaghy olardyng maqsaty ne ekeni bir Al­lagha ayan. Tipti olardyng balabaqsha re­tinde ashylyp, bala tәrbiyeleytindey arnayy memlekettik liysenziyasy da joq kórinedi. Sonda Qazaqstanda kim bolsa sol bala­baqsha ashyp, órimdey sәbiylerding sanasyn ulay berui kerek pe? Olar túrmaq, eresek adamdardyng ózi diny aghymdardyng jete­ginen shygha almay otyrghanda, әli buyny qatpaghan sәbiylerimizdi qalay arashalap qalmaqpyz? Eger biz osylay kete bersek, shamaly uaqyttan keyin halal mektepter men uniyversiytetter ashamyz deushilerding shyqpauyna kim kepil?!

Jambyl oblysynda 360 mektep oqu­shysy týrli diny aghymdardyng jeteginde ketken. Oblystyq bilim basqarmasy basty­ghynyng orynbasary Gýlziya Zәuirbekovanyng aituynsha, jasóspirimder arasynda әleu­mettik saualdargha jauap alu barysynda keybir jasóspirimderding salafizm, uaha­bizm, protestanttyng jana aghymdarynyng jeteginde ketkeni anyqtalghan eken. Búl - moyyndap otyrghandary ghana. Al saual­nama kezinde jasyryp, aitpay otyrghany qansha! Onymen qosa 18 oqytushy dәstýr­li emes dinge berilgendigin jәne balalargha da sol dindi uaghyzdaytynyn jasyrmapty. Al oblys әkimining orynbasary Meyrambek Tólepbergen bolsa Din isteri jónindegi de­par­tamentti qatang syngha alyp otyr. «Din is­teri jónindegi departament basshylyghy búl jaghdaygha nemqúraydy qarap otyr. Onyng qyzmetkerleri kelgen missionerler qan­day leksiya oqitynyn jәne meshitterde ne bolyp jatqanyn bilmeydi», - deydi ol.

Múnday әleumettik saualnamany basqa aimaqtardaghy mektep oqushylary arasyn­da jýrgizetin bolsaq, onda taghy da osynday faktilerding anyqtalaryna kýmәn joq.

Osydan biraz búryn ismailitter imam­­dyghy músylman sheyitterining 49-mú­rager imamy hanzada Kәrim Agha Han Al­maty oblysy Tekeli qalasynyng tau bók­te­r­inde Ortalyq Aziya uniyversiytetin ashty. Olar taudyng arasynda әli on-solyn tanyp ýl­germegen jastarymyzgha neni ýi­retip ja­tyr? Elimizding yghayy men sygha­yy jinalghan bas qala - Astananyng ózinde liy­senziyasyz ha­lal balabaqshalardy qada­gha­laugha ala al­may otyrghan qúzyretti organ­dar aida­la­daghy taudyng eteginde bolyp jatqan jaghdaydy baqylaugha alady degen­ge senu qiyn. Alandatarlyq basty mәsele, uaqyt óte kele baqylausyz bilim oshaqta­rynda tәrbie alghan jastarymyz ata-baba dәs­tý­ri­ne qarsy shyghyp, týrli aghym bas­shy­la­rynyng qolshoqparyna ainalyp, eldi­gimizge, últtyq qauipsizdigimizge núqsan kel­tirmey me?!

Elding ertengi tútqasyn ústar bolashaq jastarymyz osylay kete berse, onda, shyn mәninde, keleshekte diny aghymdardyng kitabyn biz ústap, jerimiz missionerlerding iyeligine ótip ketui ghajap emes. Sondyqtan Bilim jәne ghylym ministrligi baqylausyz bilim oshaqtaryn qadaghalaugha alyp, ony­men qosa әleumettik saualnamany elimizding barlyq mektep oqushylary arasynda jýrgizip, múghalimderding diny kózqarasyn saraptan ótkizetin uaqyt jetti. Sonday-aq keshegi qúrylghan Din isteri agenttigi de osy negizde júmys istep, zanymyzdy qatay­typ, teris jolgha týskenderdi jazalaumen emes, onyng aldyn aludyng joldaryn qaras­tyrghany dúrys shyghar...

Onghar qajy ÓMIRBEK, QMDB baspasóz hatshysy:

- Diny aghymdardyng endi balabaqsha, mektep, joghary oqu oryndaryna auyz sala bastauy jaqsylyqtyng nyshany emes. Kenes ókimeti kezinen osy uaqytqa deyin, Tәuelsizdik alyp, egemendi el bolsaq ta, diny senim bostandyghy tóniregindegi zanymyzgha ózgerister engize almay kelemiz. Din turaly zangha tolyqtyrular engizudi eki ret úsynsaq ta, tiyisti organdar qabyldamay tastady. Osyny tiyimdi paydalanghan týrli aghymdar halqymyzdyng sanasyn ulap, birligine núqsan keltirude. Ákesi - iyegovo, sheshesi - hristian, úly uahabist bolyp, otbasy oirandalyp jatyr. Tipti qazir memleketimizge de qauip tónu ýstinde. Elimizde halyqaralyq dengeyde qazaq-arab uniyversiyteti ashylyp, birneshe jyldan beri taza uahabtardy dayyndap jatyr. Tipti keybir aghymdar óz medrese­lerin ashuda. Olargha tyiym salynbaghannan keyin bilgenin istep jatyr. Onyng ýstine keybir aghymdar kishi qajylyq, ýlken qajylyq úiymdastyramyz dep qulyqqa salynyp, viza alyp, qazaq jastaryn arab elderinde bilim alugha iytermeleude. Múnyng barlyghy últtyq qauipsizdigimizge, tútasty­ghy­myzgha núqsan keltiretini sózsiz. Sondyq­tan olardyng tayrandauyna tyiym salatyn qatang zang kerek. Onsyz búl mәseleni týbe­gey­li sheshe almaymyz.

Beyresmy derek boyynsha, elimizde 1 250 000 qyz-kelinshek saltymyzda joq, halqymyzgha jat hidjab jamylyp jýr. Onyng ýstine 500 mynnan astam otandasymyz týrli sektalardyng shyrmauynan zardap shekken. 2010 jyly tiyisti organdargha sektadan jәbir kórgen 930 adam habarlassa, onyng 70 payyzy - hristian sektalarynan, 30 payyzy islam aghymdarynan japa shekken. Sonday-aq elimizde tirkelmegen 559 dәstýrli emes diny aghym (sekta) bar eken.

«Alash ainasy» gazeti

0 pikir

Ýzdik materialdar

Qúiylsyn kóshing

Bas gazet oralmandargha nege shýilikti?

Álimjan Áshimúly 1947
Ádebiyet

«Solay emes pe?»

Ghabbas Qabyshúly 2197
Qogham

Dos kóp pe, dúshpan kóp pe?

Ábdirashit Bәkirúly 1815
El ishi...

Últtyq biregeylenu: Qandastardyng róli qanday?

Omarәli Ádilbekúly 1540