Dýisenbi, 13 Mamyr 2024
Sudyng da súrauy bar... 6612 0 pikir 7 Mamyr, 2015 saghat 10:16

QYTAY BIYLIGINE AZAMATTYQ ÝNDEU

Qytay halyq Respublikasynyng Memlekettik Kenesining Tóraghasy,                                             Qytay halyq Respublikasynyng Kommunistik partiyasynyng Ortalyq komiytetinin

 Bas sekretary SY SZINPIN myrzagha

Shynjan-Úighyr avtonomiyalyq ólkesinde

 qazaq halqynyng ókilderine jasalghan shabuyl turaly habargha baylanysty azamattyq Ýndeu

 

                                                        Qúrmetti Sy Szinipin myrza!

 «Týrik Halyqtarynyng Dýniyejýzilik Assambleyasy» – әlem týrikterining halyqaralyq qoghamdyq úiymy qytaydyn Shynjan-Úighyr avtonomiyalyq ólkesinde týrik superetnosynyng aldynghy qatardaghy bóligining biri qazaq halqynyng ókilderine jaqynda jasalghan shabuyl turaly habardy esitip, qayran qaluda. Qytaylar, óz jerinde әdil talabyn algha tartqan qazaqtardyn, tipti, әielderine deyin soqqygha jyghyp, jaraqatty etipti[1].

Búl halyqtyng arasynda ýrey tughyza bastaghan kórinedi. Atalghan oqighagha jer jýzining qazaqtary, jalpy týrik әlemi narazylyq bildirude. Jәne de búl memleketaralyq qatynastargha da kirbeng salyp, týrik әlemining qaysysynda bolsyn, әsirese, Qazaqstanda jýrgen qytaylar men jergilikti halyqtyng arasynda ashu-araz tudyruy әbden mýmkin.

Úly týrik, úly qytay halyqtary jaratylysynan mәngi kórshi. Biz múny eki halyqqa berilgen tendesi joq silyq dep sanaymyz. Myndaghan jyldar boyy qoyan-qoltyq aralasyp, bir-birimizding damuymyzgha yqpal etip kelemiz. Biz qazaq, qyrghyz, ózbek halyqtary – jaularymyz 18-shi ghasyrda jonghar-qalmaqtardy Europalyq dengeyde qarulandyryp, aidap salyp, bәrimizdi qan josa etip, tipti halyq retinde joyylyp ketu qaupi tóngende qytaydyng soqqysy basqynshylardyng ózin joyyp, esimizdi jiigha jol ashqanyn úmytqan emespiz.

Biz, basqarushy sayasy kýsh – Qytay kommunistik partiyasynyng sany az halyqtardyng mýddesine týsinushilikpen qaraytynyna, kezinde olardyng arasynda júmys isteuge olardyng mәdeniyetin, tilin mengergen kadrlardy ghana jiberetinine sýisinetinbiz. Qytay elining qazirgi jetistikterine quana otyryp, ózimizge ýlgi etkimiz de keledi. Sondyqtanda 1998 jyly Almatyda eleusiz qalghan qytaydyng jer jýzin aralaugha shyqqan memlekettik keruenin qonaq etip, kezdesu ótkizip, dostyq qatynas ornatqanbyz:

Qazirding ózinde qazaqtardyng ata qonys aimaqtarynda erkin ómir sýrip, mәdeny damu ýstinde ekeni bizdi quantady. Qytayda bolghan kezimizde qazaq tilinde birneshe telekanal barlyghy, qazaqtardyng taza qazaq tilinde sóileytini, tilding tabighy negizde damu ýstinde ekeni, mysaly bankting krediytin “óspeli qaryz”, әlemdik rynokti “әlemdik bazar” dep atauy, jәne t.s.s., al, qytay halqy ókilderining beybit minezdi ekeni kónilimizden shyqqan edi.

        Aytarymyz qytay halqynyng úlylyghy onyng kóptiginde, basqalargha basymdylyghynda emes, mәdeniyetinde bolsa kerek. Negizgi baylyq qay halyqta bolsyn onyng órkeniyeti. Al, qytay halyq respublikasynyng mәdeniyet, órkeniyetine týrik halyqtarynyng tarihynda óshpes iz qaldyrghan, qazir Gansu provinsiyasynda ómir sýrip jatqan bayyrghy úighyr, shynjandaghy jana úighyr, qyrghyz, ózbek, tәjik, jәne de salar, dúnghan siyaqty basqa da halyqtardyng ózining az sanynan әldeqayda joghary ýles qosyp, qúndy ete týserine kýmәn joq.                                                                                   Olardyng óz mәdeniyetin saqtauyna jaghday jasap, bolashaqqa jetkizu, damyta týsu qytay halqynyng moralidy mindeti bolsa kerek. Óitkeni ol úzaq evolusiya jolynda jasalynyp, jinalghan adamzat órkeniyetining qaytalanbas ózindik bir qúramy.

Sondyqtan da, әsirese, bazar talaby búl ústanymdy taptamaghany jón. Sonda ghana qoghamda bәri ýilesimdi bolyp, tatu-tәtti ómir sýremiz. Demek, qytay respublikasynyng qolastynda ómir sýrip jatqan týrik halyqtarynyng da, onyng ishinde qazaq halqynyng da mýddesi saqtaluy tiyis, atap aitqanda sóz bolyp otyrghan dýrbelenge sebep bolghan qazaqtardyng jeri arqyly jol salu mәselesi jóninde de.

Sózimizding sonynda Qytay respublikasynyng ókiletti organdary bolghan oqighany anyqtap, taldap, jәbirlengender qay-jaghynan bolsyn qytaydyng teng qúqyqty azamattary ekenin sezinetindey sharalar qoldanyp, olargha tiyisti tólemder jasap, al shabuyldy úiymdastyrushylar men oghan qatysushylardy jauapqa tartyp, múnday oqighany bolashaqta qaytalanbastay eter degen ýmitpen,

akademik Ermentay SÚLTANMÚRAT,

"Týrik Halyqtarynyng Dýniyejýzilik  Assambleyasy"

halyqaralyq qoghamdyq                       

úiymynyng Tóraghasy                  

 


[1]Suret Abai.kz aqparattyq portalynyng múraghat qorynan alyndy, http://abai.kz/post/view?id=481

P.S.Qúrmetti, redaksiya újymy, Sizderding saytta shyqqan aqparatqa sýienip (býgin 06.05.2015 j), QHR basshysyna narazylyq hat joldadyq ol elding Qazaqstandaghy elshiligi arqyly. Jәne de ol hattyng Abai.kz aqparattyq portalynda jariyalanghany oryndy bolar dep, sizderge jiberip otyrmyz.

0 pikir

Ýzdik materialdar

Qúiylsyn kóshing

Bas gazet oralmandargha nege shýilikti?

Álimjan Áshimúly 1966
Ádebiyet

«Solay emes pe?»

Ghabbas Qabyshúly 2304
Qogham

Dos kóp pe, dúshpan kóp pe?

Ábdirashit Bәkirúly 1891
El ishi...

Últtyq biregeylenu: Qandastardyng róli qanday?

Omarәli Ádilbekúly 1557