Senbi, 27 Sәuir 2024
Alghys aitu kýni 1807 28 pikir 1 Nauryz, 2024 saghat 12:10

Alghys aitu kýni jәne onyng shyghu tarihy

Kórnekilik suret egemen.kz saytynan alyndy

Osymen 9-shy ret atalyp ótkeli túrghan Alghys aitu kýni – kýrdeli zamandy iyq tirese birge enserip, qysqa merzim ishinde zeynettegi preziydent Nazarbaevtyng basshylyghymen Tәuelsiz Qazaqstandy qúru jolynda ayanbay ter tókken elimizding barlyq azamatttarynyng bir-birine qúrmet bildiretin kýni dep sipattalady.

Basqasha týiindesek,

1 nauryz - Nazarbaevtyng pәrmenimen Qazaqstan Halyq Assambleyasy qúrylghan kýn.

Maqsaty - jyl sayyn Qazaqstanda túratyn barlyq etnostardyng bir-birine meyirbandyq tanytyp, taghdyrlary qazaq jerinde toghysqan adamdardyng qazaqtargha alghys aitu kýni retinde atap ótu.

Basqa elderde, atap aitsaq - 1620 jyldardan beri Amerika Shtattary men Kanadada Alghys bildiru kýni jyl sayyn qarasha aiynda jalpyhalyqtyq mereke, azamattyq jәne otbasylyq dәstýr retinde keninen atalyp keledi eken. Bir qyzyghy, úzaq jyldargha sozylghan aitys-tartys, әrtýrli diny kózqarastardan keyin, 1941 jyly AQSh Kongressi Alghys bildiru kýnin әr jyldyng qarasha aiynyng tórtinshi aptasynyng beysenbi kýni atalyp ótetin resmy mereke retinde bekitip bergen.

Salystyra saralasaq, amerikalyq Alghys bildiru kýni men bizdegi Alghys aitu kýnining mәni men manyzynda úqsastyq kóp.

Amerika tarihy bylay deydi:

Úlybritaniyadan shyqqan «Meyflauer» kemesi eki ay jýzip, múhittaghy doly tolqyndar men qaterli duyldardan aman ótip, 1620 jyldyng salqyn kýzinde Amerika qúrlyghynyng qazirgi Massachusets shtatynyng jaghalauyna túmsyq tireydi. Múhittaghy auyr sapardan keyin de jat jerde aghylshyndardy qúshaq jaya kýtip alghan eshkim joq edi, qarashanyng suyghy men qatal tabighaty qarsy alady.

Beytanys jer, beymәlim tabighy ortagha, beytarap klimatqa kelgen ýisiz-kýisiz jýzdegen kolonizatordyng birazy ash-jalanash qúrghaq ayazdan, belgisiz aurulardan qaytys bolady. Tiri qalghandary jergilikti ýndister taypasynyng kómegimen Plimut koloniyasyn qúrady.

Ýndister aghylshyndargha ómir sýru tәjiriybesin: bútalar men qamystan baspana saludy, ang aulaudy, jer óndeudi, topyraqqa qanday daqyldar sebudi, jabayy iyt-qústar men tabighy qaterlerden qalay qorghanudy ýiretedi.

Jergilikti aboriygenderding kenpeyildigi men meymandostyghyna riza bolghan aghylshyn qauymdastyghynyng ýlkenderi kelesi jyly 90-gha juyq ýndis taypalary kósemin jinap alyp, keng dastarhan jayyp, alghystaryn aitqan eken.

Demek, bizding eks-preziydent búl iydeyany Amerikadan "importtaghan".  Qalay desek te bәrinizge myng alghys, dostar!

Osynday úlan-ghayyr jerdi úrpaghyna amanatqa qaldyrghan ata-babamyzdyng aruaghyna rizalyghymyz sheksiz. Aman bolayyq, bar bolayyq!

Jomartbek Núrman,

ardager jurnalist, publisist

Abai.kz

28 pikir