Jeksenbi, 12 Mamyr 2024
Mәiekti 5989 0 pikir 23 Qyrkýiek, 2016 saghat 12:02

QAZAQSTAN SÓZ BOSTANDYGhY JÓNINEN SOMALIYMEN DÁREJELES

Jaqynda Halyqaralyq «Freedom House» úiymy әlem elderindegi adam qúqyghy әm sóz bostandyghynyng kórsetkishteri turaly tizimdi týzip shyghypty.

Ol tizimde Qazaqstan azamattardyng  bostandyghy, baspasóz bostandyghy men adam qúqyghy shektelgen elder tizimine engen eken.

Halyqaralyq úiymnyng hattamasyna kóz jýgirtsek, әlgi qújatta «sayasy qúqyq» ólshemi boyynsha Qazaqstangha 6 ball berilgen. Hattamanyng rettik tizimine sәikes shektik 7 ball adam erkindiginin, sóz bostandyghynyng eng tómengi kórsetkishi bolyp tabylady. Al tiyisinshe 1 ball atalghan elde demokratiyalyq erkindikting eng jogharghy kórsetkishin bildiredi eken.

Sonymen qatar, Halyqaralyq «Freedom House» úiymynyng derekterinde «Azamattar bostandyghy» kriyteriyi boyynsha elimiz әlgi jetilikten 5 ball enshilegen.

Sonday-aq, Qazaqstan búqaralyq aqparat qúraldary jәne internettegi sóz bostandyghy shektelgen elder sapyna syrghyghan.

Búl qatarda Qazaqstanmen birge Ázirbayjan, Belarusiya, Resey, Tәjikstan, Týrkimenstan jәne Ózbekstan da bar.

Al sóz bostandyghy, adam erkindigi әm qúqyqtary az saqtalatyn elder qatarynda Armeniya, Gruziya, Moldova jәne Ukraina túr.

Postkenestik elder ishinde jogharydaghy atalymdar boyynsha azamattardyng qúqyqtaryn esh  shektemegen elder – Baltyq elderi eken (Estoniya, Latviya jәne Litva).


Atalghan úiymnyng biylghy jylghy bayandamasynda 195 memleket jәne memlekettik statusqa ie emes territoriyalardy qamtyghan. 1973 jyldan beri qaray jyl sayyn jýrgizilip otyratyn zertteu boyynsha, elderding óz azamattaryna kórsetip otyrghan sayasi-azamattyq bostandyqtaryna sәikes ýsh topqa bólgen. Búl zertteude «azamattar bostandyghy qamtamasyz etilgen», «az qamtamasyz etilgen» jәne «bostandyq shektelgen» degen kategoriyalargha sәikes, 7 den 1 ballgha deyingi shkalamen baghalanghan.

Sóitip Egemendik alghan shiyrek ghasyr sheginde Qazaqstan adam qúqyqtaryn shektelgen elder qatarynan shygha almapty. AQSh-taghy «Freedom House» halyqaralyq qúqyq qorghau úiymyny­ng zertteui osyny kórsetip otyr. Ilanbasanyz, әlemning damyghan otyz elining otyz birinshisi bolghan elimiz әlgi tizimde Laos, Somaly elderimen iyq tiresip túr. Demek, bizde jaghday sol elderdegidey. Al sóz bostandyghy boyynsha әlem elderi­ning reytingisinde Qazaqstan KSRO-nyng jórgeginen shyqqan Resey,  Belarusi, Ózbekstan, Týrkimenstanmen dengeyles.

Núrzat Toghjan

Abai.kz

0 pikir

Ýzdik materialdar

Qúiylsyn kóshing

Bas gazet oralmandargha nege shýilikti?

Álimjan Áshimúly 1947
Ádebiyet

«Solay emes pe?»

Ghabbas Qabyshúly 2205
Qogham

Dos kóp pe, dúshpan kóp pe?

Ábdirashit Bәkirúly 1818
El ishi...

Últtyq biregeylenu: Qandastardyng róli qanday?

Omarәli Ádilbekúly 1541