Jeksenbi, 28 Sәuir 2024
Alang 1634 6 pikir 4 Qantar, 2024 saghat 13:57

Qostanaydaghy aqparat qauipsizdigining syiqy osy...

Suret: әleumettik jeliden alyndy

Jalpy Reseyge tym jaqyn, teristik jaqta túrghandyqtan әri halqynyng kópshiligin orys últy qúraytyn bolghandyqtan ba, Qostanay ónirining ózindik erekshelikteri bar.

Aldymen múnda myna jan-jaghyna zәr shasha qaraytyn, osy ólkeni «ózderiniki sanaytyn» kórshimizge degen peyil erekshe. Onyng ýstine múndaghy budjetten molynan qarjylandyrylatyn orys tildi basylymdardyng neni byqsytyp jatqandyghy eshkimdi de alandatapaydy. Beyne bir múnday basylymdar óz aldyna, al jergilikti biylik óz aldyna ómir sýrip jatqanday әser qaldyrady. Qazaqy tilmen aitqanda «sen tiymesen, men tiymen, badyrang kóz» degenning keri. Múnday sayasattyng aqyry jaqsylyqa әkelmeytinin týsindirip jatudyng ózi artyq. Búghan endi múndaghy ózge últ týgili, orystanyp ketken óz últymyzdyng basym bóligining Resey teledidarynan ruhany nәr alyp otyrghandyghyn qosynyz. Keybir qazaqtarymen sóilesip kórseniz, elimizdegi tirshilikterden maqúrym da, al Reseydegi «janalyqtardy» aitqanda auzy-auzyna júqpaydy. Búdan song búl ónirde separatistik pighyldyng sәl birdene bolsa, lap ete qalaryna tandanugha da bolmas.

Al bizdegi auzy dualy degen ziyaly qauym bayaghy sol «tek jýrseng toq jýresin, domalanyp, kóp jýresin» degendi myqty ústanym etken. Olardyng oilaghandary ne biylikti maqtap, ne kitaptaryn shygharyp alu nemese orden, medali sekildi marapatqa ie bolyp qalu. Keybireulerining «Oblystyng qúrmetti azamaty», tym bolmasa «Qalanyng qúrmetti azamaty» ataghyn aludan ýlken dәmesi bar. Múndayda elimizding bolashaghyn oilaugha uaqyttary qayda?

Al elimizding bolashaghy týptep kelgende, sol elding ishki jәne syrtqy sayasaty, yaghni, iydeologiyalyq júmystyng qanshalyqty pәrmendi jýrgizilip jatqandyghyna tikeley baylanysty. Búl orayda bizde birdene tyndyrylyp jatyr deuge auyz barmaydy. Múndaghy búrynghy «ishki sayasat» dep atalatyn, qazir eshbir maghynasy joq «qoghamdyq damu» dep atalatyn mýiizi qaraghayday ýlken basqarmanyng sol basylymdardyng budjetting mol qarjysynan qaghylyp qaluyn qatang qadaghalaudan basqagha uaqyty joq. Osylay etse, «qasqyr da toq, qoy da aman» bolyp, mamyrajay kýy kesheri sózsiz.  Al múnday jalpaqshesheylikting elimizge әkeler ziyanyn zerdelep jatqan taghy da eshkim bayqalmaydy.

Fakti ma, jeterlik. Ótken jyldyng ayaq kezinde osyndaghy ózderin eshkimge baghynbaytyn, jeke menshik sanaytyn, alayda budjet aqshasynan esh uaqytta tapshylyq kórmegen «Kostanayskie novovstiy» degen gazetting kórshiles Resey preziydenttin jer-kókke syighyzbay maqtap, onyng keleshek preziydent saylauynda kópshilik dauyspen jenetindigine shek keltirmeytin, Resey sayasatynyng soyylyn soqqan gazetting jarty betin alghan súhbaty jariyalaghandyghyn jazyp, dabyl qaqqanbyz. Alayda oghan mәu degen bireu bolmady. Qoghamdyq damu degen basqarma qúlyqsyz, osy salany basqaratyn әkimning orynbasary búdan mýldem habarsyz, al oblys әkimining búghan uaqyty bolmaghan. Ziyaly qauym degenimizding syiqy әlgindey. Demek, Qazaqstan degen elding óz sayasaty bolatyndyghyn mýldem eskermeytin, olardyng búl qylyqtaryna jýrdim-bardym qaraytyn jerde әlgindey basylymdar erkinsinbegende qaytedi?

Osy orayda «osy elde ómir sýrip, tәp-tәuir tirshilik etip jatyrmyz ghoy» dep, zanymyzdy syilamasang da, salt-dәstýrimiz ben ómir saltymyzdy qúrmetteyik degen qarapayym qaghidany da eskermeytin basylymdar da bar. Mәselen, osyndaghy «Alau» dep atalatyn teleradiokompaniya degen myqtynyz ózgeler Jana jyl ótisimen júmysyna kiriskende, búlar ózderin Reseyde ómir sýrip jatqanday Rojdestvo merekesin toylaudan qoldary tiymeydi. Ádettegi kýn sayyn shyghatyn, júrttyng kópshiligi qaraytyn janalyqtarynyng ornyna kóp seriyaly telefilimderdi qosyp qoyyp, merekelep jatady. Jalpy, búl olardyng jyl sayynghy esh uaqytta búzylmaytyn qasiyetti dәstýri. Olargha: «Ou, búlaryng qalay, qay jerde ómir sýrip jatyrysyndar?» deytin eshkim joq. Qalay aitady, eger Parlament Mәjilisi tóraghasynyng orynbasary Alibert Raudyng oblysymyzdaghy belgili oligarh balasynyng jeke menshigi bolsa. Onday súraq qoygha jýrekteri de daualamas. Qayta, olargha jyl sayyn budjetten bólinetin qarjyny kóbeytpese.

Qysqasy, Qostanaydaghy qalyptasqan aqparat qauipsizdigi, ishki sayasat degen ahualdyng syiqy osynday.

Jaybergen Bolatov

Abai.kz

6 pikir