Senbi, 18 Mamyr 2024
46 - sóz 3543 0 pikir 12 Jeltoqsan, 2023 saghat 15:28

139-shy diviziya qalay joyyldy?

1939 jyly, 12-jeltoqsanda Kenes sarbazdary Finlyandiya jerindegi joryghyn jalghastyrdy. KSRO Finlyandiyagha resmy týrde 39-dyng 30-qarashasynda soghys jariyalaghan bolatyn. Fin әskeri artqa shegine otyryp, úrys saldy. Qalyng qarda shanghymen jýitkip, partizandyq soghys jýrgizdi. Jol boyyna qaraghay, shyrsha jәne emen aghashtaryn qúlatyp, jau tehnikasyn bógeuge tyrysty. Betpe-bet úrystan qashqaqtady, sebebi KSRO-nyng sarbaz sany da, tehnika sany da finderden әldeqayda kóp bolatyn.

Alayda 12-jeltoqsanda KSRO men Finlyandiya әskeri betpe-bet soghysty. Mәskeu Finlyandiyanyng Tolvayarvy kólining boyyndaghy kishi eldi-mekenderdi basyp alyp, shepti búzyp, bliskrig jasaudy oilady. Sol maqsatta 139-shy diviziyany attandyrdy. Onda 22 myngha juyq sarbaz bolatyn. Áskerdi (keyingi sheni general-mayor) Nikolay Belyaev basqardy.
Fin әskerine Paavo Talvela basshylyq etti. Onda bar bolghany 4 myngha juyq sarbaz boldy.

Alghashqy shayqastar 6-jeltoqsanda bastalyp ketken edi. Búl barlau jәne qarsy barlau jýiesining sarbazdary bolatyn. Al naghyz shayqas eki әsker arasynda 12-jeltoqsanda boldy. Finder sanynyng azdyghyna baylanysty kishi toptargha bólinip, kól manyna qorghanys shebin qúrdy. Shayqas Tolvayarvy manyndaghy auylda jәne auyl túsyndaghy biyiktikte ótti. Orman men qalyng qar úrys qimyldaryn qiyndatty. Fin jauyngerleri ormandaghy kishi jolayryq manynda qarsylasty qorshaugha alyp, birneshe mәrte qyryp saldy. Sol kýngi shayqasta Kenesting 139-shy diviziyasy 2000-4000 myng sarbazynan aiyryldy. Taghy 5 myngha juyghy jaraqat aldy. Jýzdegen tehnikany úrys dalasyna tastap ketti, al jýzdegeni joyyldy. Fin әskeri Resey tarihshylarynyng baghalauynsha 150-ge juyq sarbazyn joghaltqan, 300-ge juyghy jaraqat alghan. Kenes sarbazdary sheginip ketti.

Aragha on kýn salyp, fin sarbazdary 139-shy diviziyagha Yaglyayarvy kólining manynda taghy bir mәrte soqqy jasap, myngha juyq sarbazyn qyryp tastady. Jalpy búl 139-shy diviziya jenilisten kóz ashpaghan kórinedi. Ózi 1939-dyng kýzinde qúrylghan. Fin soghysynda talay jenilis tapty. 1941-jyly Kenes-German soghysy bastalghanda birneshe mәrte týrli basqaru shtabtarynyng qúramyna ótip, aqyry Kiyevti qorghau ýshin jiberilgen. Sóitip 1941 jyly Kiyevti qorghau operasiyalaryna qatysyp, Germaniya әskerining qorshauyna týsip, týbegeyli joyylghan.

Surette Tolvayarvy shayqasynan keyin olja bolghan kenestik tehnikalar. 1939 jyl, 13-jeltoqsan.

Ashat Qasenghaliy

Abai.kz

0 pikir

Ýzdik materialdar

Qúiylsyn kóshing

Bas gazet oralmandargha nege shýilikti?

Álimjan Áshimúly 2139
Ádebiyet

«Solay emes pe?»

Ghabbas Qabyshúly 2546
Qogham

Dos kóp pe, dúshpan kóp pe?

Ábdirashit Bәkirúly 2316
El ishi...

Últtyq biregeylenu: Qandastardyng róli qanday?

Omarәli Ádilbekúly 1651