Jeksenbi, 19 Mamyr 2024
46 - sóz 3259 7 pikir 10 Qarasha, 2023 saghat 15:06

Ýsh ónirding jyluynyng sheshimi tabyldy

Dana «halqymyz alystan arbalaghansha, jaqynnan dorbala» deydi ghoy, dәl osy Jylu elektr stansiyalaryn (JES) Resey salatynyn qúp kórdim. Shoshityn eshtenesi joq.

Birinshiden, Resey әlemning eng soltýstik aimaghynda ómir sýrip jatqan, anau Sahadan bastyp Kamchatkagha deyin 40-50S suyq temperaturada ýidi úyaday etip jylu beretin JES-terdi kózderin júmyp túryp salatyn mamandar eli.

Ekinshiden, JES-ti bizding ýsh ónirde Kókshetau, Semey, Óskemende salmaq, al ol jaqtaghy JES-ter kómir otynymen jaghylyp elektr toghyn shygharatyn tehnologiyada túr. Búl jaghynan, tek reseylik kompaniyalarynyng kómirmen jaghatyn JES-terdi salugha tәjiriybesi mol. Múnda bir qyzyghy, bizdegi 66 payyzgha tozyghy jetken JES-terdi byltyrdan beri jóndeu men qayta salugha jariyalaghan konkurstargha birde-bir sheteldik kompaniya týsugi qúlyqsyz bolghan. Óitkeni, búl tehnologiyany tek reseylikter ghana búrynghy kenestik JES-terding ýlgisinde, biraq zamanauy standartpen salady eken. Mine, gәp osynda.

Jaqsy JES-ter salyndy delik, onyng energiya shygharu quaty qanday bolmaq? Resmy aqparat kózderinen, Kókshetauda 1,1 GVt-tyq, Semeyde 240 MVt-tyq, Óskemende 560 MVt-q energiyany kómir jaghu óniminen shygharatyn bolady. Áriyne, búl sol ónirdi jylumen hәm energiyamen qamtamasyz etuge tolyq jetedi.

Kýni keshe Resey preziydenti V.Putinmen osy jayynda Memorandumgha qol qoyyldy. Qazir reseylikter Qyrghyzstanda, Mongoliyada, Aughanystanda JES-terdi salyp jatyr.

Qazaqpyz ghoy, endi búl JES-ter kimning esebinen salynady degen qisyq súraqtardyng boluy zandy. Ýkimet taraby, búl jobalargha investorlar men halyqaralyq qarjy úiymdaryn tartugha niyetti. Aytpaqshy, eger Resey kompaniyalary investisiyalaugha tartylsa, núr-ýstine núr.

Negizi JES-ti salu mәselesi qashannan beri ózekti. Byltyrdyng ózinde, el biyligi atalghan JES-terding tozyghy shyghyp, apatty oqighalargha tap bolghaly (esterinizde bolsa Ekibastúzdaghy JES-ting isten shyghuy) kýndiz uayymnan, týnde úiqydan qaldy. Aldymyzda qaqaghan qys qylyshyn sýirep kele jatyr, aimaq túrghyndarynyng әleumettik kýizelisi men komfortty ómir sýru dengeyi osy JES-terding qalypty júmysyna baylanysty. Sondyqtan, eki jaqty kelisimning qazaqstandyq JES-terding salynuymen ortaq sheshimning qabyldanuy, eng әueli halyqtyng әl-auqatynyng basty prioriyteti ekenin kórsetti.

Jalpy reseylikter elimizde JES-terdi qoljetimdi kómir otynynan energiya shygharugha atsalyssa, fransuzdar jelding kýshimen 1GVt-q energiya quatyn shygharugha kirisetin boldy ghoy. Búl sózsiz, elimizding energetikalyq qauipsizdigin qalyptastyrugha, jasyl energiya kózderining tehnologiyalaryn mengeruge bir taban jaqyndatady. Elimizding syrtqy sayasatynyng keshegi bir jenisi dep qabyldayyq…

Maqsat Jaqau

Abai.kz

7 pikir

Ýzdik materialdar

Qúiylsyn kóshing

Bas gazet oralmandargha nege shýilikti?

Álimjan Áshimúly 2145
Ádebiyet

«Solay emes pe?»

Ghabbas Qabyshúly 2549
Qogham

Dos kóp pe, dúshpan kóp pe?

Ábdirashit Bәkirúly 2355
El ishi...

Últtyq biregeylenu: Qandastardyng róli qanday?

Omarәli Ádilbekúly 1659