Senbi, 27 Sәuir 2024
Bú ne mazaq? 4923 5 pikir 31 Mamyr, 2022 saghat 15:40

Qughyn-sýrgin qúrbandaryn eske alu: Ákimder ne istedi?

31 mamyr – sayasy qughyn-sýrgin qúrbandaryn eske alu kýni. Ótken ghasyrdyng basynan bastap eluinshi jyldaryna deyin sozylghan týrli sayasy nauqandar, zúlmat-sýrginderding ashy zardabyn barsha kenes halqy tatty degenimizben, dәl qazaq halqy siyaqty ruhani, demografiyalyq apatqa, orny tolmas qasiretke úshyraghan birde bir últ joghy jәne ras. On altynshy, jiyrma birinshi, otyz ekinshi jylghy sýrginder men ashtyqta últymyzdyng ýshten eki bóligi opat boldy. Jiyrmasynshy, otyzynshy, qyrqynshy jyldardaghy jazyqsyz jazagha úshyrap qyrshyn ketken myndaghan últ qaymaqtarynyng taghdyryn oilaghanda jan týrshigedi.

Sovet ókimetinen kelgen qanqúily qasiretti jyldardy aittyq. Al, sol jyldardyng ótemi, jauapkershiligin kim moynyna almaq? Yushenkonyng túsynda Ukraina «Golodomordy» halyqaralyq dengeyde kóterip, Reseyding ukrain halqynan keshirim súrauyn talap etkeni bar. Bizding biylik әriyne, onday batyrlyqqa barghan joq.

Býgin sayasy qughyn-sýrgin jәne asharshylyq qúrbandaryn eske alu kýni. Biz qandy jýienin, qaskóy jýienin, orys biyliginin, Sovet biyligining qazaqqa jasaghan qastyghyn eshqashan úmytpaymyz! Kýlli әlem júrty búl zúlmatty «genosiyd» dep tanityn uaqyt jetti!

Al, býgin Qazaqstannyng ónir-ónirlerinde qanday sharalar atqaryldy? 9 mamyr men 31 jeltoqsangha ay búryn dayyndalatyn oblys, qala basshylary býgin ne istedi? Biz sholyp shyqtyq...

Preziydent ne istedi?

Memleket basshysy Haziret Súltan meshitine baryp, qughyn-sýrgin jәne asharshylyq qúrbandarynyng ruhyna arnap qúran oqytty. Sosyn Elordadaghy «1932-1933 jyldardaghy asharshylyq qúrbandaryna taghzym» monumentine gýl shoghyn qoydy.

Almaty

«Býgin Almaty qalasynda Sayasy qughyn-sýrgin qúrbandaryn eske alu kýnine arnalghan is-shara ótti. Is-sharagha sayasy qughyn-sýrgin jәne asharshylyq qúrbandarynyng tuystary men jaqyndary, mәdeniyet qayratkerleri, qogham ókilderi qatysty. Nóser janbyrgha qaramastan, eske alu kýni rәsimine qalanyng 100-den astam túrghyny jinaldy. Olar qaza bolghandardy bir minut ýnsizdikpen eske alyp, eskertkishke gýl shoqtaryn qoydy», - dep jazdy qala әkimdigining sayty.

Qala basshysy Erbolat Dosaev 1931-1933 jyldardaghy asharshylyq qúrbandaryna arnalghan eskertkishke gýl shoqtaryn qoy rәsimine qatysqan. Dosaev kelip qatysqan sharada jazushy Smaghúl Elubay, QR Últtyq Ghylym akademiyasynyng akademiygi, sayasy qughyn-sýrgin qúrbandaryn tolyq onaltu jónindegi memlekettik komissiyanyng mýshesi Hangeldi Ábjanov, kinorejisser Gennadiy Zemeli sóz sóilegen.

Atyrau

Atyrauda oblys әkimi Serik Shәpkenov «Jenis» sayabaghynda ornalasqan Sayasy qughyn-sýrgin qúrbandaryna arnalghan memorialgha gýl shoqtaryn qoi rәsimine qatysqan. Búl turaly oblys sayty habarlaghan.

Jiyngha qatysushylar eskertkishke gýl shoghyn qoyyp, nәubet jyldary qúrban bolghandardyng ruhyna taghzym etip, qúran baghyshtady. Sonday-aq, sharagha azapty jyldary zardap shekken atyraulyqtardyng jaqyndary men tuystary qatysty.

Batys Qazaqstan oblysy

«Batys Qazaqstan oblysynyng әkimi Ghaly Esqaliyev qala túrghyndarymen birge sayasy qúrbandargha arnalghan eskertkish basyna baryp, qughyn-sýrgin jәne asharshylyq qúrbandarynyng ruhyna taghzym etti», - dep jazady Batys Qazaqstan oblysynyng «Ruhany janghyru» Facebook paraqshasy.

Qaraghandy

Sayasy qughyn-sýrgin jәne asharshylyq qúrbandaryn eske alu kýni Qaraghandyda miting-rekviyem úiymdastyryldy. Dәstýr boyynsha is-shara Spassk memorialdyq kesheninde ótti.

Mitingke Qaraghandy oblysynyng әkimi Jenis Qasymbek qatysty. Sonday-aq, zardap shekkenderge qúrmet kórsetu ýshin elshilikter men diplomatiyalyq missiyalardyng ókilderi keldi.

Múnda týrli memleketter qughyn-sýrginge úshyraghan halyqtargha 28 eskertkish belgi ornatqan. Mitingke qatysushylar olargha gýl shoqtaryn qoydy.

Aqtóbe

Al, Aqtóbe qalasynyng túrghyndary jinalghan «Arayly Aqtóbe» Facebook paraqshasynda Sayasy qughyn-sýrgin jәne asharshylyq qúrbandaryn eske alu kýnine oray úiymdastyrylghan is-sharagha shaqyrtu jariyalanypty.

«Qúrmetti Aqtóbe qalasynyng túrghyndary men qonaqtary! Sayasy qughyn-sýrgin jәne asharshylyq qúrbandaryn eske alu kýnine oray 31 mamyr saghat 10.00-de «Týietóbe» eskertkishine gýl shoqtaryn qoi rәsimi ótedi.

Atalghan sharagha sayasy qughyn-sýrgin jәne asharshylyq qúrbandarynyng úrpaqtaryn, tuma-tuysqandary men qala túrghyndaryn shaqyramyz!

Eske alu sharasyna qatysushylar ýshin 31 mamyr saghat 7.30-dan bastap túryp, 8.15 -te «Ayna» sauda ýiining (Ábilqayyr han 42) janynan 3 avtobus, T.Ahtanov atyndaghy Aqtóbe oblystyq drama (Tahauy Ahtanov kóshesi 52) teatry aldynan 2 avtobus «Týietóbe» eskertkishining baghytyna qaray jýredi.

Eske alu jәne babalar ruhyna taghzym jasaghysy keletin azamattardy eske alu sharasyna qatysugha shaqyramyz», - delingen shaqyrtuda.

Qyzylorda

Qyzylorda oblysynda sayasy qughyn-sýrgin qúrbandaryn eske alu kýnine arnalyp Qyzylorda oblystyq arhivteri mekemesining mәjilis zalynda «Últ tarihyndaghy zúlmat jyldar janghyryghy» taqyrybynda dóngelek ýstel ótken. Búl turaly aimaqtyng Mәdeniyet basqarmasy Facebook paraqshasynda jazyldy.

Manghystau oblysy

Manghystau oblysynda 31 mamyrda Sayasy qughyn-sýrgin qúrbandaryn eske alu kýnin atap ótuge qala túrghyndary jinalghan. Búl turaly Manghystau oblystyq assambleyasynyng әleumettik jeli paraqshasynda jazyldy.

«Býgin enbek sinirgen qayratkerler, oblys basshylyghy, ónir belsendileri, etnomәdeny birlestikterding ókilderi memleket qayratkeri Jalau Mynbaev eskertkishining janynda jyl sayynghy dәstýrli aksiya ótkizdi.

Eskertkishke gýl qoyylyp, jazyqsyz qaza tapqan milliondaghan adamdardy eske alu qúrmetine ie boldy», - dep jazdy aimaq assambleyasynyng Facebook paraqshasynda.

Jambyl oblysy

Jambyl oblysynyng әkimi Núrjan Núrjigitov sayasy qughyn-sýrgin jәne asharshylyq qúrbandarynyng eskertkishine gýl shoqtaryn qong rәsimine qatysqan. Búl turaly oblys әkimdigining resmy saytynda jazylghan.

«Sharagha qatysushylardyng qatarynda oblystyq jәne qalalyq mәslihattardyn, Ardagerler kenesterinin, Qoghamdyq kenesterdin, «Amanat» partiyasy oblystyq filialynyn, etnomәdeny birlestikterdin, memlekettik jәne qúqyq qorghau organdarynyng ókilderi, qayghyly kezende qaza tapqan marqúmdardyng tuystary men jaqyndary da boldy», - delingen.

Almaty oblysy

Taldyqorghanda 31 mamyr – sayasy qughyn-sýrgin qúrbandaryn eske alu kýnine arnalghan miting ótti. Shara I.Jansýgirov atyndaghy Jetisu uniyversiytetining janyndaghy Jansýgirov eskertkishining aldynda úiymdastyryldy. Búl turaly oblys әkimdigi Facebook jelisinde jazdy.

«Oblys әkimi Qanat Bozymbaev, I.Jansýgirovting nemere qaryndasy Núrpan Jansýgirova bastaghan resmy qonaqtar eskertkishke gýl shoqtaryn qoyyp, qughyn-sýrgin qúrbandarynyng ruhyna taghzym etti.

Múnan song professor, «Iliyastanu» ghylymiy-zertteu ortalyghynyng mengerushisi Múratbek Imanghazinov tarihy derekterdi mysalgha keltire otyryp, qughyn-sýrgin zobalanyna qysqasha toqtaldy.

Atap ótsek, býgin osynday is-shara Talghar audanyndaghy Janalyq auylynda da ótude. Oghan oblys әkimining birinshi orynbasary Lazzat Túrlashov qatysty.

Jyl sayyn osy kýni zúlmat jyldardyng qúrbany bolghan azamattardy eske alu sharalary túraqty úiymdastyrylady», - delingen resmy aqparatta.

Pavlodar oblysy

Biz maqalamyzdy jariyalap bolghannan keyin, Pavlodar oblysy әkimdigining baspasóz hatshysy habarlasyp, Pavlodar oblysynda Sayasy qughyn-sýrgin qúrbandaryn eske alu kýnine arnalghan is-shara ótkenin habarlady. Oblys әkimi Ábilqayyr Sqaqov jinalghan kópshilikpen birge  1927-1933 jyldardaghy asharshylyq qúrbandaryna arnalghan memorialgha gýl shoqtaryn qoyyp, eske alu rәsimin ótkizdi.

Úiyqtap jatqan әkimder...

Býgin, 31 mamyr Sayasy qughyn-sýrgin qúrbandaryn eske alu kýni. Týs audy. Saghat tili 15:30-dan ozdy. Biz birqatar oblys әkimdikterining resmy sayttarynan 31 mamyr – Sayasy qughyn-sýrgin men asharshylyq qúrbandaryn eske alu kýnine qatysty aqparat izdep taba almadyq.

Shyghys Qazaqstan oblysy

Danial Ahmetov tizginin ústaghan Shyghys Qazaqstan oblysy әkimdigining resmy saytynda býgingi kýnge qatysty birde-bir aqparat jariyalanbapty.

Núr-Súltan qalasy

Elorda әkimdigining resmy saytynda janalyqtar anonsy jariyalanypty. Onda 31 mamyr kýni ótetin is-sharalar reti bayandalghan.

«31 mamyr – Sayasy qughyn-sýrgin jәne totalitarizm qúrbandaryn eske alu kýni «Jastar» sarayy әleumettik jelidegi akkaunttarynda arnayy beynerolik jariyalaydy. Kýndiz saghat 10:00-de qalalyq Amfiyteatr sahnasynda «BALAPAN ÁLEMI» atty konserttik baghdarlama-festivali ótedi. 3 mausym saghat 11:00-de saraydyng konsert zalynda M. Gorikiy atyndaghy Memlekettik akademiyalyq orys drama teatrynyng әrtisteri «Brates Lis y brates Kroliyk» ertegisin qoyady. Sol kýni saghat 19:00-de Amfiyteatrda Qazaq últtyq óner uniyversiyteti «ShABYT ShATTYGhY» konserttik baghdarlamasyn úsynady», - dep jazylghan.

Shymkent

Shymkent qalalyq әkimdigining resmy saytynda da eshbir aqparat jariyalanbaghan.

Aqmola oblysy

Aqmola oblysy әkimdigining resmy saytynda songhy janalyq 18 mamyr kýni jariyalanghan eken.

 

Qostanay oblysy

Arhiymed Múhambetov tizginin ústaghan Qostanay oblystyq әkimdigining resmy sayty da ýnsiz. 27 mamyrdan keyin býgin bir material jariyalanghan. Onda oblys әkimining «Núrly jer» baghdarlamasyn talqylaghany jazylghan.

 

Soltýstik Qazaqstan oblysy

Qúmar Aqsaqalov basqaratyn Soltýstik Qazaqstan oblysy әkimdigining resmy saytynda songhy ret 30 mamyr kýni bir material jariyalanghan. Al, Sayasy qughyn-sýrgin qúrbandaryn eske alu kýnine qatysty birde-bir janalyq joq.

Týrkistan oblysy

Ómirzaq Shókeev tizgindep otyrghan Týrkistan oblysy da býgin ýnsiz jatyr eken. Ákimdikting resmy sayty býgin birde-bir material jariyalamaghan.

 

 

Týiin:

Oblys әkimdikterining resmy sayty – aimaqtaghy el tizginin ústaghan әkim myrzalardyng basty media alany ekenin eskersek, Aqorda amanatyn arqalaghan aq jaghalylardyng ne istep, ne qoyghanyn da júrt әueli osy alandardan izdeytini sózsiz.

Býgin HH ghasyrdyng basynda talaydy sarsangha salyp, qasiret shektirgen sayasy qughyn-sýrgin qúrbandaryn eske alu kýni ótti. Dәl osy kýndi keybir әkim-qaralar mýldem esten shygharyp alghan sekildi. Ákimderding ózderi de, aqparshylary da (resmy sayttary) qalyng úiqygha ketken be dersiz. Dese de, kýn әli ayaqtalghan joq. Ár iste keshigip jýretin әkimdikterding resmy sayttaryn erteng de bir sholyp shygharmyz...

Ayjan Temirhan

Abai.kz

 

5 pikir