Jeksenbi, 28 Sәuir 2024
Janalyqtar 2941 0 pikir 8 Tamyz, 2012 saghat 11:40

Sәken Aldashbaev. Til mengerudi sportshylardan ýirenu kerek

Tәuelsizdik alghanymyzgha 20 jyldan asa uaqyt ótse de elimizding qazaqsha tili әli  dúrys shyqpay keledi. Búl ýshin qansha qarjy bólinse de, týrli baghdarlamalar jasalyp, sharalar ótkizilse de shyrayy kirmey qoydy. Til janashyrlary shyryldap ta, mysqyldap ta, ashynyp ta júlqynghamen júlyp alarlyq is bitire almay keledi. Tipti til janashyrlary osy túrghyda esh oilanbastan maqala jaza beretindey jattap aldy.

«Úra berse shaytan da óledi» deushi edi, biraq úrghan sayyn semirip bara jatqan osy mәseleni keyingi kezderi «qaytsek onaldyrady ekenbiz» degen oy tolghandyra bastaghan edi. Múnyng jauabyn keshe bildik. Bilgende de sportshylarymyz qolgha ústaghanday etip kórsetip berdi.

Túmandy Alibion eline ýkilep shygharyp salghan sportshylarymyzdyng alghashqysy bolyp qorjynymyzgha altyn salghan Aleksandr Vinokurov qúrmet túghyrynda әuelengen әnúranymyzgha erkin ilesip, әndetip túrdy.

Tәuelsizdik alghanymyzgha 20 jyldan asa uaqyt ótse de elimizding qazaqsha tili әli  dúrys shyqpay keledi. Búl ýshin qansha qarjy bólinse de, týrli baghdarlamalar jasalyp, sharalar ótkizilse de shyrayy kirmey qoydy. Til janashyrlary shyryldap ta, mysqyldap ta, ashynyp ta júlqynghamen júlyp alarlyq is bitire almay keledi. Tipti til janashyrlary osy túrghyda esh oilanbastan maqala jaza beretindey jattap aldy.

«Úra berse shaytan da óledi» deushi edi, biraq úrghan sayyn semirip bara jatqan osy mәseleni keyingi kezderi «qaytsek onaldyrady ekenbiz» degen oy tolghandyra bastaghan edi. Múnyng jauabyn keshe bildik. Bilgende de sportshylarymyz qolgha ústaghanday etip kórsetip berdi.

Túmandy Alibion eline ýkilep shygharyp salghan sportshylarymyzdyng alghashqysy bolyp qorjynymyzgha altyn salghan Aleksandr Vinokurov qúrmet túghyrynda әuelengen әnúranymyzgha erkin ilesip, әndetip túrdy.

Odan keyin altyn alghan altyn qyzdarymyz Mayya Maneza, Zulifiya Chinshanlo, Svetlana Podobedova, jenil atletshi Oliga men ziltemirshi Iliiya Iliinder de әnúranymyzdy egile aitqanda altyn alghandaryna bir, qazaqsha úrandatatqandaryna eki quanyp, tóbemiz kókke jetti. Tipti Zulifiya Chinshanlonyng әnúranymyzdy әuensiz-aq  aityp túrghanyn kórgende shattanghannan shapalaq úra berippiz. Endi qaytemiz, Qytaydan kelgenine 6 jyl ghana bolghan, odan búryn qazaq atyn kórmegen ony búlaysha qazaq tilinde sóileydi dep ýsh úiyqtasaq ta týsimizge enbepeti.

Degenmen, búl quanyshymyzdyng astarynda bir syr jatqan siyaqty. Olay deytinim osynyng aldyndaghy dýbirli bәsekelerde sportshylarymyz qazaq eli әnúranynyng ornyna Borattyng bylyqpay әueni shyrqalyp ketkende miz baqpay túrghan bolatyn. Odan búryn da osy әnúrangha baylanysty sәtsizdikter oryn alghan-dy. Mine, sodan keyin elimizde shu shyghyp, aqyry olimpiadagha әnúrandy bilmeytin sportshy barmaytyn bolsyn degen talap qoyylypty. Osy shart sportshylarymyzdyng shymbayyna batqan-au dep oiladyq. Meyli, qayta búl quanyshty ózgeris boldy. Demek «jylan qysylsa týime kózinen ótedi» demekshi, talap tegeurindi qoyylsa, shala qazaqtyng bәri taza qazaq bolyp shygha keledi eken. Endeshe nege osy jýieni memlekettik qyzmet pen halyqqa qyzmet etetin barlyq mekemelerge engizbeske? Sonda qazaq tili ýshin sharalar ótkizip, qarjy bólip, mәsele kótermegen bolar edik.

Aytpaqshy, aita keteyik, Iliiya Iliin keshe tilshilermen kezdesken kezdesuinde aldaghy jarty jylda qazaq jәne aghylshyn tilin ýirenetinin aitty. Onyng búl talabyna qarap qazaq tili «әlemdegi eng qiyn til me?» degen oiymyzdan qaytyp qaldyq.

Endeshe, ne túrys, til mәselesinde sportshylargha qoyghan talapty qoya otyryp júmys jasau kerek. Bolmasa, qazaq tilin ýirenudi sportshylardan ýireneyik, aghayyn.

«Abay-aqparat»

0 pikir