Dýisenbi, 13 Mamyr 2024
Didar-ghayyp 3347 4 pikir 15 Shilde, 2021 saghat 12:24

Qazaq ruhaniyatynyng qazynasy edi...

Qazaqstan Músylmandary diny basqarmasyn úzaq jyldar basqarghan, belgili shyghystanushy, dintanushy, әdebiyet zertteushisi, filologiya ghylymdarynyng doktory Ábsattar qajy Derbisәli dýniyeden ótti. Búl turaly QMDB habarlady.

Ábsattar Baghysbayúly 1947 jyly 15 qyrkýiekte qazirgi Týrkistan oblysy Týlkibas audanynda tughan.

M.Áuezov atyndaghy Ontýstik Qazaqstan memlekettik uniyversiytetining filologiya fakulitetin ýzdik bitirgen. KSRO Ghylym akademiyasy Mәskeu Shyghystanu institutynda aspiranturany ayaqtap, Marokko Korolidigi, Tunis Arab Respublikasy uniyversiytetterinde arab tili men әdebiyeti boyynsha biliktilik arttyrudan ótken. 1986-1988 jyldary KSRO GhA Mәskeu Shyghystanu institutynyng doktoranty bolghan.

Ábsattar Derbisәli – respublikamyzdaghy jas arabtanu ghylymynyng negizin salushylardyng biri. Arabistika salasy boyynsha elimizding túnghysh ghylym doktory, túnghysh professory, túnghysh akademiygi. Qoja Ahmet Yasauy kesenesi men ondaghy qúlyptastardaghy jazulardy ana tilimizge audaryp, zerttedi.

Abai.kz újymy - marqúmnyng otbasy men jaqyn-tuystaryna qayghyryp kónil aitamyz.


Nauryzbay qajy Taghanúly, QMDB Tóraghasy, Bas mýftiy:

- Ábsattar qajy Derbisәli dýniyeden ozdy. Osynday qayghyly habar janymyzgha qatty batyp otyr. Ábsattar qajy Derbisәlining qazasy – barsha músylman qauymynyng ortaq qayghysy.

Ghalymnyng auyr hәlde jansaqtau bólimine týskenin estigen sәtte Diny basqarma qyzmetkerlerimen dúgha etken edik. Allanyng әmirine amal bar ma?! Jalghan dýniyemen qosh aitysatyn uaqyty jetken eken. Marqúmnyng otbasyna, tughan-tuystaryna, barsha músylman qauymyna qayghyra kónil aitamyn. Alla aldynan jarylqasyn. Imany salamat bolghay.

Ghúmyryn ghylym men bilimge, diny aghartu salasyna arnaghan Ábsattar qajy Baghysbayúly Qazaqstan músylmandary diny basqarmasyn basqarghan 10 jyldan astam uaqyt aralyghynda mýftiyattyng oqu-aghartu salasyn jana dengeyge kóterdi. Onyng qalamynan tughan ghylymy enbekter men ghibratty shygharmalar óz oqyrmandaryn izgilik pen izdeniske, imandylyq pen adamgershilikke ýndey beretini sózsiz.

Bas mýfty lauazymyna saylanghan sәtte batasyn berip, Diny basqarma júmysyn jandandyru boyynsha aqyl-kenesin aityp, janashyrlyq niyetin bildirip edi. Mýftiyattyng qúrylghanyna 30 jyl toluyna oray úiymdastyrylghan halyqaralyq konferensiyagha da kelip, mazmúndy bayandama jasady. Diny basqarmany әr jyldary basqarghan Bas mýftiylerding elorda tórinde basqosuy tarihy sәtterding birine ainaldy.

Ábsattar qajy Derbisәli Bas mýfty bolghan kezde qyzmetke degen úqyptylyghymen, is-qaghazdardy jýrgizu barysynda tiyanaqtylyghymen, basqaru isinde aqylgóy basshy qasiyetimen, adamdarmen til tabysuda ziyaly bolmysymen, ghylymy izdeniste tabandylyghymen, t.b. ýlgi bolar sipattarymen este qaldy.

Múndayda ol kisi turaly ótken shaqpen estelik jazu qanday auyr desenshi?! Alla Taghala qadirli aghamyzdy panasyna alghay. «Dostan – dúgha» degendey, endigi qoldan keler is – marqúmgha Alladan jarylqau tileu, Qúran baghyshtau. Janyng jәnnatta bolsyn, Haziret!

Múhan Isahan, dintanushy, Ph.D doktory, Ghúlamalar kenesining mýshesi:

- Ábsattar qajy Derbisәli haziretting baqilyqqa attanghanyn estip, kónilim qúlazyp otyr. Marqúmnyng qazaqqa bergeni mol edi. Qazaqstandaghy Shyghystanu ghylymyn qalyptastyrghan ghúlama bolatyn. Qanshama tarihy ghúlamalardy halqymen qayta qauyshtyrdy. Bozbala shaghymda Múhammed Haydar Dulatiyding izin quyp, Gimalay asyp, Kashmir barghandaghy jankeshti zertteulerin oqyp, «Ne degen janqiyarlyq?!» dep tәnti bolyp edim.

Haziretimiz mening 2009 jyly Imam Maturidy turaly jazghan maqalamdy oqyp, QMDB-gha júmysqa shaqyrghan edi. Bara almadym. Keyin 2010 jyly «Dinbasygha jat!» atty maqalam jariyalanghanda, taghy da qasyna shaqyrdy. Taghy da bas tarttym. Doktorlyq dissertasiyamdy qorghaghanda, Ghylymy kenesting tóraghasy boldy. Qolymdy qysyp, erekshe iltipat kórsetip, qúttyqtady. Marqúm, ishki mәdeniyeti óte joghary azamat edi. Tәnir-Taghala aldynan jarylqap, amal dәpteri onynan bolghay!

Serikbol Hasan, «Múnara» gazetining redaktory:

- Belgili shyghystanushy ghalym, Diny basqarmanyng búrynghy bas mýftii Ábsattar qajy Derbisәli aghamyzdyng dәm-túzy tausylghan eken. Ábsattar qajy naghyz ghalym edi. Qazaq ghylymyna, shyghystanu ghylymyna zor ýles qosty. Múhammed Haydar Dulatiydi qazaqqa tanystyryp, qabirin tapqan da osy kisi bolatyn.

Mýftiyatty basqarghan tústa Diny basqarmanyng ayaghynan tik túruy ýshin ter tókti. Meshitter sany úlghaydy. Diny kitaptar shygha bastady. Meshitterdin, jalpy mýftiyattyng qújattary retke keltirildi.

Din men bilim-ghylymdy qatar úshtastyrdy. Diny uniyversiytetting qazyghy qaghyldy, medreseler sany úlghaydy. Myndaghan shyghystanushy, dintanushy mamandar qalyptastyrdy. Imamdardyng biliktiligine basa mәn berdi. Býginde imamdar kiyip jýrgen birkelki aq shapan ýlgisin de jolgha qoyghan osy Ábsattar qajy bolatyn.

«Múnara» gazetining janashyry boldy. Gazette birneshe tyng maqalalary jariyalandy. Basylymgha baghyt-baghdar berip, aqyl-kenesin aityp otyratyn. Alla ol kisini panasyna alsyn! Ábsattar atamyzdyng aqyrettik jayy jәnnattan bolsyn!

Abai.kz

4 pikir

Ýzdik materialdar

Qúiylsyn kóshing

Bas gazet oralmandargha nege shýilikti?

Álimjan Áshimúly 1964
Ádebiyet

«Solay emes pe?»

Ghabbas Qabyshúly 2301
Qogham

Dos kóp pe, dúshpan kóp pe?

Ábdirashit Bәkirúly 1885
El ishi...

Últtyq biregeylenu: Qandastardyng róli qanday?

Omarәli Ádilbekúly 1555