Jeksenbi, 19 Mamyr 2024
46 - sóz 3500 3 pikir 25 Jeltoqsan, 2020 saghat 13:34

Oryspen odaqtasu damuymyzdy tejep otyr

Reseymen songhy uaqytta kiykiljinder sany artty. Al búl elmen biz әskery jәne ekonomikalyq odaqtamyz. ODKB men EAES bizding damuymyzgha aitarlyqtay kedergi jasauda. Janama túrghydan sәl-pәl paydasy bar shyghar, mysaly birlesken әskery jattyghu jasau arqyly sarbazdar tәjiriybe jinaydy degen siyaqty, al tútastay alsaq keri әseri kóbirek. Jalpy men kóptegen odaqqa kiru memleketti ayaqtan tartushy faktordy arttyrady dep oilaymyn. Óitkeni әr odaqtyng aldynda qújat týrinde qol qoyyp, iske asyrugha tiyis mindettemelering bolady. Olardy únasa da, únamasa da jasaugha tiyissin.

Mәselenky ODKB-da bolghanymyz ýshin, Qarabaq soghysynda әzerbayjan bauyrymyzgha qaratyp bir jyly sóz aita almadyq. Sebep sol bir odaqta bolghanymyz. Al EAES-te bolghanymyz bizding ekonomikamyzgha keri әserin berude. Reseylik naryq Qazaqstangha entelep kirip jatyr. Ekonomika rubliding qúnyna tәueldene týsti. Batys sanksiya salghan sayyn, rubli qúlap, artynsha tenge tentirep ketetin jaghdaygha jettik. Ekonomist emespin, biraq shamamen osylay.

Paydasy joq, ziyany kóp búl odaqtardan shyghyp, aqyryndap ózimizding ekonomikamyzgha paydaly jobalarmen ainalysayyq. Eshqanday odaqqa kirmesten, memleketaralyq ekeuara kelisimder arqyly da eldi damytugha bolady. Únasa jalghastyrasyn, únamasa kelisimdi toqtatasyn. Kiru onay, shyghu qiyn odaqtar siyaqty emes, kelisimdi ýzu onayyraq.

Álemning damyghan ekinshi ekonomikasy Qytay janymyzda jatyr. Súmdyq ekonomika men kýsh. Elimizde sinofobiya basym, onyng basym bóligin reseylik tarap órshitip qoyady. Qytay kórshi, onymen ekonomikalyq baylanys arqyly payda tabu bizge tiyimdi. Qytaymen ekonomikalyq baylanys Reseymen qatynas jasauda balans saqtaugha kómektesedi. 2019 jyly Qytay ekonomikasy pandemiya kesirinen oryn alghan әlemdik daghdarysta ósuin toqtatpaghan elderding biri. Al Resey kerisinshe daghdarystyng kýsheng sheginde qaldy. Soghan qaramastan Resey yqpaly bizding ekonomikamyzda artyp keledi. Resey Qazaqstannyng basty sauda qatynasyndaghy seriktesi sanalady. Búl qauipti, sebebi sauda qatynasy Reseymen tek eki el arasyndaghy kelisim boyynsha emes, odaqtastyq prinsiypi boyynsha da bekitilgen. Onyng ýstine Resey Qazaqstan siyaqty shiykizat satushy el, jana ónim men naryqqa shygharatyn tauar aluandyghy az. Al Qytay әlemdik fabrika, tauar óndiru boyynsha kýlli әlemdi qamtamasyz etedi. Alty qúrlyqta tolyqtay. Qazaqstan Qytay ekonomikasynda tym az ról oinaydy. Beyjing Qazaqstandy kóbine tranzittik baghytta qoldanudy oilastyrghan, Europagha tauar tasidy, al joldan Qazaqstan salyq, aqyly jol arqyly payda tabady. Jospar osy. Eshqanday odaqsyz, ekijaqty paydagha negizdelgen. Bastysy iske asuy men payda tabudy qadaghalap otyrsa bolghany. Osyny kórgen sayyn, Reseylik tarap Qazaqstannyng ekonomikalyq baghyty Qytaygha ótip kete ma dep, baryn salyp, ishke enudi oilaydy. Keyde sayasy eskertu symaqtar jasap qoyady.

Qoryta aitqanda Qytaymen ekonomikalyq baylanystan qashqaqtaudyng qajeti joq. Bastysy eshqanday odaqsyz, sayasilanyp ketpeytin qújattarsyz, payda tabugha negizdelgen tauar satu qatynasyn týzep alu kerek. Boldy. Búl bir jaghynan Reseydi de auyzdyqtap otyrugha sep bolady.

Ashat Qasenghaliyding jazbasy

Abai.kz

3 pikir

Ýzdik materialdar

Qúiylsyn kóshing

Bas gazet oralmandargha nege shýilikti?

Álimjan Áshimúly 2143
Ádebiyet

«Solay emes pe?»

Ghabbas Qabyshúly 2549
Qogham

Dos kóp pe, dúshpan kóp pe?

Ábdirashit Bәkirúly 2349
El ishi...

Últtyq biregeylenu: Qandastardyng róli qanday?

Omarәli Ádilbekúly 1656