Jeksenbi, 28 Sәuir 2024
46 - sóz 5557 9 pikir 28 Qazan, 2019 saghat 13:56

Qazaqstan - agrarly memleket bolsa, etti nege shet elden eksporttaydy?

Qazaqstan - agrarly memleket dep maqtanamyz. Sóite túra, shetelden et eksporttaymyz. Elimizde auyl sharuashylyghy salasyn ilgeriletu baghyty boyynsha qanshama júmystar atqarylyp jatyr. Janalyqtardan mal sharuashylyghyn damytudyng "Sybagha", "Qúlan", "Altyn asyq" baghdarlamalarynnyng jýrip jatqanyn estiymiz. Onyng ýstine shetelden mlrd-taghan aqshagha etti, sýtti maldardy әkelip jatyrmyz. Auylsharuashylyghy salasyna mol mýmkindikti bere otyryp, múhittyng arghy jaghyndaghy Paragvay men Urugvaydan et tasitynymyz qalay? Úyat-aq dýniye.

Qazekeng etsiz bir kýn otyra almaytyn halyq. Biz ýshin taghamnyng tóresi - et. Ata-babamyzdan tórt týlikti qolgha ósirip, etin, mayyn, terisin, sýtin qajettiligimizge paydalanyp kelemiz. Biraq songhy jyldary etting ózi qazekemning týsine kiretin jaghdaygha jetti. Oghan sebep elimizdegi et baghasynyng qymbatshylyghy. Bir ghana mysal, ózim túryp jatqan Astanada siyr eti 1800-den, qoy eti 1500-1600-den, jylqy eti 2000-nan bastalady. Búl Astanadaghy eng arzan degen et baghasy. Keybir sauda nýktelerinde jogharydaghy baghalardan da 300-500 tengege qymbat. Sondyqtan halyqtyng kópshiligi et satyp aludy azaytqan. Oghan sebep mardymsyz alatyn zeynetaqysy men ailyghy, jaldamaly pәteri. Etting ornyn basqan kókeniste arzandap túrghany shamaly. Oghan da keyin toqtalarmyz.

2019 jyldyng qantar-tamyz ailarynda Qazaqstan 42 mln-nan astam AQSh dollaryna iri qara maldyng etin satyp alghan. Ónimderding basym kópshiligi Belarusi, Ukraina, Resey jәne Paragvaydan jetkizilgen. 3,4 mln AQSh dollaryna jylqy etin Urugvay, Argentina, Bolgariya, Mongholiya, Islandiyadan satyp alyppyz. Tómendegi infografika mәlimeti boyynsha...

Biz syrt elderge et eksportyn shygharatyn el emespiz be? Júrttan satyp alghansha. Sonda qazaqtyng eti qayda? Auyldaghy fermer aghalarymyzdyng maldary qayda? Súraq kóp. Jauap joq... Shynymen de, etimiz syrtqy elderge tәueldi bolsa, auyl sharuashylyghy salasy mamandaryna ýlken syn.

Osy uaqytqa deyin elimizding et eksporty kórshiles Qytay men Reseyge shyghyp keledi. Ol elder songhy uaqytta qazaqstandyq kәsipkerlerding etine tosqauyl qoyyp, almaudyng әreketine basyp jýrgeni anyq. Óitkeni óz sharualarynyng etin satyp alghan oghan әldeqayda paydaly. Búl jaghdaydy 100 mln-gha juyq maly bar Mongholiya memleketi әli kýnge basynan ótkizip keledi. Mongholiya etining syrtqa shyqpauyna kedergi keltirip kele jatqan Resey tarapy. Bizdegi jaghday sol jaghday.

Ekinshiden auyldaghy mal ósiretin aghayynnyng malyn jylda veterinarlar kelip qyryp ketedi. Ony naqty tekserip jatqan pende joq. Veterinardyng bilimi men biliktiligin teksergen mamanda joq-au sirә! Naghyz "shash al dese bas alatyndar" osylar. Veterinariya aqsap túrghan sala. Aldymen veterinariya salasyn damytu qajet. Býgingi veterinar sharuagha maldy kóbeytuding әreketin emes, qyrudyng әreketin ghana týsindire alatyn jaghdayda. Veterinar mamanyn dúrys jolgha qoymasaq, mal sharuashylyghyn damyta almaytynymyz aqiqat. Qolyndaghy azdaghan malynan aiyrylghan sharua, qaytyp mal ósirsin. Oghan qyrylghan mal ýshin beriletin subsidiya tipten joq. Jogharydaghy mal sharuashylyghyna bólinetin qarajattar qarapayym sharualargha emes, auqatty fermerlerge ghana jetedi. Olargha jetu jolynda da ýlken kedergiler (Jemqorlyq, agha-kóke, biznes-plandar) bary anyq. Kedergilerdi joigha salghyrttyq jәne bar. Osydan keyin etti qalay syrttan tasymayyq, aghayyn! Oilanatyn-aq dýniye!

Altynbek Qúmyrzaqtyng facebook paraqshasynan

Abai.kz

9 pikir