Júma, 26 Sәuir 2024
Anyq-qanyghy 5429 16 pikir 3 Qazan, 2018 saghat 09:40

Abay.kz portalynyng pikir jazghysh "shataq oqyrmandary"...

Abay.kz portaly Alash aqparat әleminde atoy salyp kele jatqanyna on jylgha juyq uaqyt boldy. Osy aralyqta atqarylghan ister men jetken jetistik jayly oqyrman qauym bagha berer. Al biz portalymyzdy ýnemi oqyp, pikir jazyp otyratyn belsendi , "shataq oqyrmandarymyz" jayly sóz qozghamaqshymyz.

Biraq, sayttyng sansyz kóp oqyrmany turaly tolyq jaza almaytynymyz sózsiz. Biz tek portalgha túraqty týrde pikir jazyp, oy bólisip túratyn belsendi oqyrmandardy ghana atap ótemiz. Osy jerde saytta pikir jazushylardyng kóbi ózining shyn esimin emes, býrkenshik attar paydalanatynyn aita keteyik. Biz de shyn esimin jasyrghandardyng izinen maysham alyp týsudi maqsat etpeymiz.

Ár materialdyng sonyndaghy pikir alanynda erkin oy bólisken oqyrmannyng jazghanynan onyng kózgharasyn, bilim dengeyin, tarihy tanymyn angharugha bolady. Bizding saytta jariyalanghan maqalalargha baylanysty pikir jazushylardyng kóbi óz aitary bar, óz uәjin dәleldey alatyn adamdar. Keybir pikirler tipti jariyalanghan maqalanyng ózinen kólemdi bolatyny tanqaldyrady. Áriyne, teris pikir jazatyn tentekter de tabylady. Buynsyz jerden pyshaq salyp, búrys oilaryn bәrine tanyp otyratyndar joq dey almaymyz. Biraq, portalda bylapyt sóz aityp, berekeni búzatyndargha oryn joq ekenin eskertemiz.

Óz elinin, últynyng bolashaghyna bey-jay qaramaytyn kóptegen adam ózining oryndy oilaryn ortagha salyp, naqty úsynystar aitudan qashpaydy. Ózining tolyq aty-jónin jazyp sózding jónin aitatyn belgili azamattar da bar. Olardyng oiy - jazylghan maqalagha ýn qosyp, el ómirindegi jaqsylyqtar men kemshilikterdi shynayy kórsetip beru.

Bir ókinishtisi, pikir jazghan oqyrmandardyng kóbi dau-damaygha ýiir ekeni bayqalady. Maqala taqyrybyna say naqty oilaryn aityp, kóterilgen mәselening basy ashyluyna at salysqannyng ornyna kishigirim dauly túsyna jarmasyp alyp, jerine jetkenshe týrtpekteydi de otyrady. Mәselen, jerge, rugha bólinip jeke adamnyng basyna tisu qazaq qoghamynyng jazylmaytyn jarasyna ainalyp otyr. Búghan basynan dauy arylmaytyn diny taqyryptardy qosynyz. Osylargha qarap el azamattarynyng ghylym men bilimge qaraghanda qysyr keneske beyim ekenin bayqaugha bolady.

Biraq, búl bizding portalda ghana emes býkil qazaq qoghamynda qalyptasqan jaghday. Kez-kelgen әleumettik jelini ashyp qalsanyz elge, jerge, diny sektalargha bólinip qyryq pyshaq qyrqysyp otyrghan qazaqtardy kóresiz. Últtyq birlik, últtyq sana jayynda qalghan. Árkimning aitqanyna senip, aitaghyna erip óz qandasyn atargha oq tappay jýrgen qazaqty kórseng jan shoshidy. Qazaq qoghamynyng búlay býlinuine el biyligining ústanghan sayasaty sebep bolyp otyr. Últtyq iydeologiya tuyn biyik ústap, Qazaqstannyng damuyn qazaqtyng bolashaghymen baylanystyrghannyng ornyna, «yntymaghy jarasqan kóp últty elmiz» dep әrkimge bir jaltaqtap jýrmiz.

Sýzgiden ótpegen sansyz aqparatqa ulanghan qazaq býginde kimge senerin bilmeydi. Osydan baryp kózi qarayghan tam sýzedi bolyp, әrkimning jeteginde ketude. Jaqynda mәslihat sessiyasyna qatysqan Aqtóbe oblysy Ishki ister departamentining basshysy Mahambet Abisatov poliyseylerge shabuyl jasaudy josparlaghan 147 radikaldyng ústalghanyn mәlimdedi. Bir ónirden osynsha adam basqa-basqa diny ústanymgha bola óz elining polisiyasyna shabuyl jasaugha úrynyp otyr. Sonda da selk etpeydin el biyligi eldegi ushyqqan diny mәselelerdi sheshuge asyghar emes. Dәl osy biz sóz etip otyrghan Mahambet Abisatov 147 radikaldy ústaghanyn jaqsylyqqa joryp otyr:

- Jaqsylyq jariya bolmauy kerek. Biz múny eshqanday piarsyz, typ-tynysh jasadyq, - dep esep berdi Abisatov sol mәslihat sessiyasynda. Bizdi tanqaldyrghany bildey bir ónirding Ishki ister departamentinin basshysy el biyligine oq atugha úrynghan 150 adam ústalghanyn maqtan etip otyr. Olar ýshin osynsha adamdy ústap, esep beru manyzdy. Al múnsha kóp adamnyng óz eline ózi jau bolyp, polisiyagha shabuyl jasaugha niyettenuine kim kinәli. Osyny oilap, búnday bassyzdyqtyng aldyn alugha úmtylghan kim bar?

Qay jerde de qyzu talqygha týsetin diny taqyryp bizding saytta da keninen talqylanyp jatady. Din jayly jazylghan kez-kelgen maqalanyng songhy óz kózqarasyn tyqpalaghan pikirlerge tolady. Áriyne, sauatty týrde aitylghan salihaly pikirler biz ýshin de, oqyrman ýshin de qol jetpes baylyq ekeni shyn. Alayda, diny taqyrypta bir kitap oqymaghan, әrkimnen estigen uaghyz-nәsihattaryna sýienip jýrgen keybir oqyrmandarymyz ózining shala sauat oilaryn aqtaryp, pikir alanyn diny sektalar soghysynyng shanyna kómedi. Din jayly pikir jazghandardyng bәri sauatsyz demeymiz, arasynda oily oqyrmandarymyzdyng aitaryna qol soghyp qoyatynymyz bar. Osy jerde saytta jariyalanghan maqalalargha ózderining diny kózqarasyn jazudan jalyqpaytyn «Jebe», «DANA QAZAQ» qatarly oqyrmandarymyz bar ekenin aita keteyik.

Pikir jazghysh oqyrmandardyng kóbi qazaq jazuynyng orfografiyalyq zandylyqtaryn saqtay bermeytini qynjyltady. Qazaqtyng janashyry keypinde kóp sózin kóldey sapyryp otyrghan keybir jazarman qazaqtyng tól әripterin belden basyp, saqau sóilegene әues. Búdan bólek, bizding oqyrmandar arasynda «Kalbiyt» degen kertartpa bireu bar. Eldi jamandau, jerdi jamandaudan aldyna jan salmaytyn osy «azamat» әr maqalanyng sonyna qazaqsha men orysshany aralastyryp әrneni jazyp ketedi. Bizding oiymyzsha, búl adam ne ómirden onbay tayaq jep taghdyrynan týnilgen bireu, ne eshtene oilamaytyn aqylsyz adam. Aqyry aitqan ekenbiz, oryndy pikir jazyp túratyn «Fiydeli», «Bekjan», «Oqyrman», «Marat Omar», «Dastan», «QAZAQ», «Shindik» qatarly belsendi oqyrmandarymyzdyng atyn ataudy úmyt qaldyrmayyq.

Bizdi taghy bir tanqaldyratyny, portalda jariyalanyp túratyn Elbasy turaly, ne basqa da memlekettik baghdarlamalar, jiyndar jayly habar-maqalalardyng pikir alany mazdauy jetken qazanday qaynaydy. Atalghan baghdarlamagha, jinalysqa degen alghysqa toly pikirler jarysa jazylyp jatady. 10, 20, 30 tipti 50-70 adam bir auyzdan maqtau-madaqtaugha toly oilaryn jazady. Osynsha kóp otansýigish, ómirge razy adamdar shynymen bar ma, әlde maqalada aty atalghan memlekettik túlghalardyng tapsyrysymen jazyla ma ol jaghy bizge qaranghy. Ári osynsha kóp birauyzdy pikir jazudan sayt qyzmetkerlerining «qoly taza» ekenin aita ketkenimiz jón.

Sayt oqyrmandarynyng pikirin oqyp otyryp arasynda ózge últ ókilderining de bar ekenin bayqaymyz. Ásirese ótkende Kóshpendiler oiyny kezinde shyqqan kókpar dauy jayly jazylghan qos birdey maqalagha kórshiles qyrghyz aghayyndar tarapynan kóp pikir jazyldy. Ózbekten jeniluimiz qyrghyzgha kórsetken qyrymyz ba, Bekbolat Qanayúly! jәne Qyrghyz kókparshysyna Bekbolat Qanayúly jauap bersin! degen maqalalargha qatysty «qyrghyz baykeler» belsendilik tanytyp baqty.

Sóz sonynda barsha oqyrmangha elde bolyp jatqan manyzdy oqighalargha bey-jay qaramay, óz oilaryn aityp pikir jazyp jýrgeni ýshin alghys bildiremiz. Ári at basynday altyngha aiyrbastamaytyn asyl sózderinizdi bizding portal arqyly kópshilikke úsynudan jalyqpanyzdar deymiz.

Quanysh Qappas

Abai.kz

16 pikir