Senbi, 27 Sәuir 2024
Janalyqtar 3112 0 pikir 9 Nauryz, 2011 saghat 07:30

Kenjebay Bayshaltegi. Saqaldylar. Olar kimder?

Qazirgi kezde qalalarda, audan ortalyqtarynda tipti auyldarda kóshelerde saqal jibergen, úzyn kóilek kiygen adamdardy jii kóruge bolady. Olar turaly bilmeytin adamdar jaman oilauy mýmkin. Tipti keybir qúdaydan qoryqpaytyn bauyrlarymyz olardy ziyandy aghymdardyng qataryna qosyp ózderinshe pәtue shygharyp jatady. Tipti keybir týsinigi tómen bauyryrlarymyz jergilikti әkim-qaralardyng pәtuesine sýienedi. Keybireuler tipti qaydaghy bir Aleks degen Islamnyng jauynyng pәtuesin algha tartady. Biraq Qazaqstan músylmandary diny basqarmasy tarapynan búlar turaly eshqanday «ziyandy» degen pәtue shygharylmaghan. Zang jýzinde de olardyng júmystaryna tyiym salynbaghan. Resey barlau qyzmetining mәlimdeui boyynsha búlardyng tarihynda eshqanday soghysqa, janjalgha, sheruge tipti beybit sheruge de qatyspaghany anyqtalghan.

Qazirgi kezde qalalarda, audan ortalyqtarynda tipti auyldarda kóshelerde saqal jibergen, úzyn kóilek kiygen adamdardy jii kóruge bolady. Olar turaly bilmeytin adamdar jaman oilauy mýmkin. Tipti keybir qúdaydan qoryqpaytyn bauyrlarymyz olardy ziyandy aghymdardyng qataryna qosyp ózderinshe pәtue shygharyp jatady. Tipti keybir týsinigi tómen bauyryrlarymyz jergilikti әkim-qaralardyng pәtuesine sýienedi. Keybireuler tipti qaydaghy bir Aleks degen Islamnyng jauynyng pәtuesin algha tartady. Biraq Qazaqstan músylmandary diny basqarmasy tarapynan búlar turaly eshqanday «ziyandy» degen pәtue shygharylmaghan. Zang jýzinde de olardyng júmystaryna tyiym salynbaghan. Resey barlau qyzmetining mәlimdeui boyynsha búlardyng tarihynda eshqanday soghysqa, janjalgha, sheruge tipti beybit sheruge de qatyspaghany anyqtalghan.

Sonda ol saqaldylar kimder? Olar  halyq arasynda «Tabligh jamaghat» degen ataumen belgili toptyng daughatshylary. «Tabligh jamaghaty» degen diny úiym esh qanday elde tirkelmegen, óitkeni  olar jay ghana yntaly top .«Daughat» sózi «shaqyru» degen maghyna beredi. Daughat,nasihat, degen birdey maghynaly sózder. Bizding Qazaqstandaghy Imam Aghzam mazhaby boyynsha islam dinin nasihattap jýrgen jýrgen jalghyz top osylar. Olar eshqanday diny aghymgha jatpaydy. Ózderining jeke ústanymdary joq. Imam Aghzam mazhabymen jýredi.. Top bolghan song olardyng ózderi belgilegen sharighatqa say tәrtipteri bar. Ol tәrtipterining barlyghy tek nәpsige qarsy baghyttalghan. Daughatshylar myna tórt nәrsege aralaspaydy 1. Sayasatqa, 2. Mazhabtardyng mәselesine, 3.Halyqtyng salt-dәstýrine , Meshitting ishki-syrtqy  isterine.

Daughatshylar daughatty әueli ózderinen bastaydy, sonan song otbasyn shaqyrady. Odan keyin jaqyndaryn shaqyrady. Daughatqa 10 shaqty adam bolyp shyghady. Osy 10 shaqty adamnyng arasynda 2-3 adamnyng diny bilimi boluy shart, qalghandary dindi ýirenushiler. Mýshelik jәne mýshelik  jarna degen joq. Kez-kelgen  dindi ýirengisi kelgen yntaly adam shygha alady. Tipti olardyng arasynan bilimdi meshit imamdaryn kezdestiruge bolady. Daughatqa shyghudyng ózindik sharttary bar. Onyng sharttary qajylyqqa barudyng sharttarynday. Daughatqa tek halal aqshamen, halal uaqytta, yaghni  eshkim izdemeytin uaqytta shyghady. Jәne de otbasynyng kelisimimen shyghady. Otbasynyz materialdyq tarshylyqta qalmauy kerek. 3 kýnge, 40 kýnge, 4 aigha shyghu eshqanday maqsat emes. Jәne de qatyp qalghan qaghida emes. Maqsat ózinizding nәpsinizdi tәrbiyeleu, ózindi, adamdardy haqqa shaqyru, dindi ýirenu, ilim ýirenu. Úzyn kóilek kii de shart emes, ol tek sýnnet. Payghambarymyzdyng ( s.a.u.) sýiikti kiyimi kóilek bolghan eken.

Olar sharighat mәselesimen ailanyspaydy, tek adamdargha  kәlimany jetkizedi, Allahtyng nyghymetteri turaly aitady, dining paydasy turaly aitady jәne meshitke shaqyrady. Qalghan júmys meshit imamdarynyng sharuasy. Osyny týsingen keybir sauattyda, parasatty meshit  imamdary olarmen birlesip júmys isteude. Keybir kózi ashyq, kókiregi oyau auyl әkimderi de olardyng júmysyna qoldau kórsetude. Daughatshylar halyq arasynda ýlken bedelge iye, әsirese auyldyq jerlerde.Olar auylgha barghanda auyldaghylar ata- babalary tirilip kelgendey quanady.

Din nasihatpen taraydy. Asyl dinimizdi nasihattaugha osy bauyrlarymyzdyng qosyp jýrgen ýlesi zor. Meshitterding jamaghatqa toluy da osy bauyrlarymyzdyng qúrbandyqtarynyng arqasy desekte artyq emes. Keybireuler olardyng kemshilikterin jariyalaugha jantalasyp jýredi. Bireuding kemshiligin kóruden búryn әueli óz basyna qara deydi. Bir Alla ghana kemshilik ataulydan pәk emespe.

Endi sol daughattyng bizge berer qanday paydasy bar desek. Eng әueli imanynyz týzeledi, otbasynyzgha din keledi. Ózining әke - sheshesine, әieline, tughan balasyna namaz oqyta almay jýrgen qanshama bauyrlarymyz bar, Daughatta qyisyq ghibadattarynyz týzeledi, jýreginiz júmsarady, iliminiz artady, dinning aqiqatyn týsinesiz, kórekem minez qalyptasady, naghyz músylmandyq syipat qalyptasady. Ruhynyz tazarady, jәne barsha adamzatqa degen meyirim- mahabbatynyz oyanady.

Ahmet Iassauy babamyz aitqanday « Iman týzelse, orta týzeledi, orta týzelse qogham týzeledi» Ózimizdi, otbasymyzdy jәne qoghamdy týzetuge barshamyz atsalysayyq. Ózimiz istemesekte búl júmysty istep jýrgen bauyrlargha qoldau kórseteyik.

0 pikir