Jeksenbi, 28 Sәuir 2024
Oy týrtki 4002 0 pikir 12 Tamyz, 2018 saghat 22:34

Tasqyn sudan ýndistandyq tәsilmen qútylugha bolady

Elimizding әr aimaghynda kóktemgi qar eru mausymyn qorqynyshpen kýtetin boldyq. Alapat sudyng astynda qalghan egistik alqaptardan, su shayyp ketken joldar men kópirlerden, qiraghan túrghyn ýilerden keletin milliardtaghan tengelik materialdyq zalaldy aitpaghanda, jyl sayyn memleket qazynasynan tasqyn su saldaryn joygha, baspanasyz qalghandargha kómek retinde bólinetin qisapsyz qarjynyng ózi bizdey baryn jarata almay otyrghan ekonomikasy shet júrtqa tәueldi elge jenil jýk emes.

Eng soraqysy, tasqyn sumen úrandatqan kýres barysynda qúrdymgha qúiylatyn milliardtaghan qarjydan esh nәtiyje joq. Al zardap shegetin baspanasyz qalghan, bau-baqshasyn su  basqan halyq. Endeshe jergilikti túrghyndar ýkimetten kómek kýtpey tasqyn su mәselesin sheshudi óz qolyna aluy kerek.

Búl orayda ózgelerding tәjiriybesinen sabaq alghan artyq bolmas. Ýndistannyng aumaghy ne bary 196 000 sharshy shaqyrymdy qúraytyn Gudjarat uәlayatynda 67 millionnan asa adam túrady. Onsyz da quang taqyr jerge salghany ónbeytin sharualar búghan deyin jyl sayynghy nóser jauyn mausymynda sel astynda qalyp zardap shegetin. Alayda songhy jyldary jergilikti eldi meken túrghyndary osy quang jerdi mol ónim beretin egistik alqabyna ainaldyryp otyr. Bhangru dep atalatyn jer asty su qoymalaryn saludyng arqasynda olar tasqyn sudan qútylyp qana qoymay, búryn alapat shyghyn әkeletin sudy qúrghaqshylyq kezderde egistikti suarugha paydalanady.

Bhangrudyng qúrylysy qarapayym, kóp shyghyndy da qajet etpeydi. Ol ýshin jer jaghdayyna qaray 30-100 metr terendikke ketetin, jan jaghynda su aghatyn tesigi bar qúbyr búrghylanyp ornatylady. Qúbyrdyng jogharghy bóligi eni 1-2,5 metr, terendigi 0,5-1 metr sementtelgen qúdyqshadan shyghyp túrady. Múnday jer asty su qoymalary topan su jinalatyn enis jerlerge ornatylady. Aghyn su qúbyr arqyly jer astyna ketedi..    

Su qoymasynyng astynghy qabatynda  qúm men qiyrshyq tas bolghany abzal.

Múnday qondyrghylardy ornatu ýshin auyldyq әkimdikter tarapynan tehnikalyq kómek qajet pe, joq pa, bilmeymin. Eng bastysy, jyl sayynghy aghyn sudan mezi bolghan túrghyndardyng úiymshyldyghy, belsendiligi qajet. Qazaqtyng asar dәstýrin qayta tiriltetin kez de osy.

Qarap otyrsaq, jyl sayyn «jasyl el» baghdarlamasymen jastardy aghash otyrghyzu nauqanyna tartyp, ýlken dabyra qyludyng da jóni joq siyaqty. Tipti jeri taqyr Niygeriyanyng ózinde osy manyzdy mәselening onay sheshimi tabylghan siyaqty. Onda orman sharuashylyghy qyzmetkerleri ishinde aghash túqymy bar keptirilgen saz balshyq týiirshikterin qaghaz qorapqa salyp balalargha taratyp beredi de, qoldaryna rezinke serpilti ústatyp aghash otyrghyzu josparlanghan jerge alyp kelip, serpiltiden alysqa atudan jarys úiymdastyrady eken. Búl jarysqa eresekter de qatysady. Serpiltimen jan-jaqqa atylghan túqym týiirshikteri bes-alty jylda sol jerdi jelekti ormangha ainaldyrady.

Eger Abai.kz oqyrmandarynda arzan elektr quatyn óndiru jóninde nemese basqa da tyng oilary bolsa bóliskeni dúrys bolar edi.

Marat Ermúqanov, Qyzyljar qalasy

Abai.kz

0 pikir