Euraziyalyq ekonomikalyq odaqta qazir daghdarys. Oghan mýshe memleketter narazy. Ásirese, Qazaqstan men Belorussiya. Belgili bir dengeyde Belorussiyagha  ymyragha kelu ýshin Reseyden aqsha men preferensiya alu jetkilikti bolsa, bizge qarjylay kómek pәlendey kerek emes. Shyndyghynda, qazir Euraziyalyq ekonomikalyq odaqtyng ekonomikalyq paydasynan góri ziyany basym bolyp túr.

Áriyne, Reseyge salynghan Batys sanksiyalarynyng kesiri bizge de tiyetini sózsiz. Al búnday shyghyny kóp úiymnan bólinetin kýn qashan tuary da belgisiz. Onda da qauip bar. Ol qauip – Resey bizge gidridtik soghys jýrgize me? - degen qauip.  Túp-tura Ukrainadaghy jaghday qaytalana ma? Sondyqtan ekonomikany ózge naryqqa baghyttau onay júmys emes. Biz qalay desek te, EurazEO ydyraugha shaq qaldy.

Reseydegi qazir daghdarys eldin  ekonomikasy men kýndelikti túrmysyn jaylap aldy.  Endi tek sayasy daghdarystyng batpaghyna batu ghana qaldy. Al sol sayasy daghdarys bizge otarshyldyqtyng songhy qamytyn sypyryp tastaugha mýmkindik berer me eken? Qúday betin әri qylsyn, bizdegi orysshyl az buyn Qazaqstandy orys tildi memleketke ainaldyryp ýlgermese, әriyne.

Irlandiya egemendik alghanymen aghylshyn tiline kóship, irland tilin qúrban qyldy. Shotlandiya elitasy egemendikti ansaghanymen, irland halqynyng kóbisi Britaniya qúramynan bólingisi joq. Óitkeni, shotlandyqtardyng basym kópshiligi aghylshyn tildi.

Mening shotlandiyalyq dosym egemendik referendumyn qoldamaydy. Ózi tek aghylshynsha sóileydi.  20-ghasyrdyng ekinshi jartysynda Afrikanyng kóptegen elderi aghylshyn, fransuz tiline ózderining tól tilderin aiyrbastady.

Aljirde 1962 jyly sayasy elita men isteblishment tek fransuzsha sóilep, arabshany úmtqan bolatyn. Olar eki ret arabizasiya sayasatyn bastady.  Arab tiline ótu sayasatyn negizinen halyq qoldady. Býgin de, arab qyzmetkerleri men intelliygensiya ózara fransuz, aghylshyn tilderinde sóileskendi jón kóredi. Mening mavritaniyalyq dosym: arabsham nashar, dialekte sóileymin, dep arabshadan bezedi. «Arabshany qaytesin, aghylshynsha sóileseyik» deydi maghan. Bizde mine, osynday qatelikterge jol bermeu ýshin, әri otarlyq, bodandyq halden birjola qútylu ýshin Tәuelsizdigimiz ben tilimizdi saqtauymyz kerek!

Ázimbay Ghaliy

Abai.kz aqparattyq portalynda jariyalanghan maqalagha pikir aityp, oiynyzdy bildirginiz kelse, myna paraqshagha jazyp qaldyrynyz!

Abai.kz