Jeksenbi, 28 Sәuir 2024
Alang 9709 6 pikir 6 Qazan, 2017 saghat 08:26

Astananyng qay quysyna tyghylyp qaldynyz, Zauytbek Túrysbek myrza!

 

Ghasyrlar boyy armandaghan tәuelsizdikke qol jetip, endi bar qazaq bir qazaq bolamyz dep bórikimizdi aspangha atyp edik. Ókinikshe oray, azattyqtyng 26 jylynda shettegi qazaqtyng elge 26 payyzy da oralmady. Búnyng basqa da sebepteri bar shyghar, eng basty sebebi: qazaqtyng basyn qospaugha mýddeli toptyng júmysy nәtiyjeli bolyp jatqandyghy. Olay deytinim, Jambyl oblysy, Taraz qalalyq Kóshi-qon polisiyasynan yqtiyarhat alghan 251 etnikalyq qazaq Qytaygha keri qaytaryp jibere me degen kýdikpen kýn ótkizude. Búl azamattardyng basyna týsken isting arghy bergisin zerdelesek, osy oidy dәleldey týskendey bolamyz.

ÚQK atalghan azamattardyng yqtiyarhatyn jalghan dep tanyp, Jambyl oblysy, Taraz qalasynyng Kóshi-qon polisiyasy eshkimge jalghan qújat bermedik dep mәlimdeme jasady. Yqtiyarhattary jalghan dep tanylghan 251 azamat bolsa, yqtiyarhatty alugha deldardardyng kómegine jýgingenimen qújattaryn Taraz qalasynyng Kóshi-qon polisiyasyna baryp ótkizip, ótinishterine sol jerde qol qoyghandaryn aitady.

Osy 251 qandastyng basym bóligi yqtiyarhatty 2015 jyly alypty. Esterinizde bolsa, 2013 jyldyng sonyndaghy Kóshi-qon turaly zangha engizgen ózgeristerding kesirinen qandastardyng azamattyq aluy qiyngha soqqan edi. Shetten kelgenine 4 jyl tolmay azamattyq ala almauymen birge, qarapayym qandastar Almaty men Astana qalasynda túraqty tirkeuge túryp, oralman kuәlik pen yqtiyarhat alu qúqynan aiyrylghan. Oghan deyin QR azamattyghyn alu ýshin yqtiyarhat emes, oralman kuәligi jetkilikti edi. Sol jolghy zangha engizilgen ózgeristermen birge qazaqtyng kóbengine kedergiler de kóbeye bastady. Shettegi qazaq bolsa, «Elge kelem, Qazaq Elining azamaty bolam» degen betbúrysynan tanbady. Elge kelip, tezirek azamattyq alugha asyqty. Alyp úshyp kelgende azamattyq emes, oralman kuәligi men yqtiyarhatyn da ala almady. Tipti keybirining tirkeuining uaqyty ótip, qayta tirkele almay aiypúldan aiyppúldyng astynda qaldy. Endi qaytpek kerek, keri qaytugha jol joq. Ózge elge qúl bolam dep emes, qazaghyma úl bolam dep kelgen song qalayda azamattyq alu kerek dep oilady. Sondyqtan, elding kenesine de jýgindi, oralman kuәlik pen azamattyqty qayda berip jatsa, sol jerge baryp almaq boldy. Qazaqtyng azamattyghyn alugha, qazaqtyng sanyn kóbeytuge asyqty. Mine, osynday jaqsy niyetpen bilip-bilmey zang búzdy. Olardyng eshbiri alghan qújattaryn zansyz bolady dep oilamady. Óitkeni olar memlekettik memekemden yqtiyarhat aldy. Atap aitqanda, ózge jerde yqtiyarhat pen oralman kuәligi berilmey jatqanda Taraz qalasynda berilgen son, bәri de Tarazgha baryp yqtiyarhatyn jasatqan eken.

Osy orayda olar deldaldardyng kómegine jýginbeui kerek edi deytin shygharsyz. Biraq, qazir deldalsyz eshbir júmys bitpeydi. Qandastardyn, onyng ishinde QHR-dan kelgenderding deldaldardyng kómegine jýginuining eki týrli sebebi bar: birinshiden, deldardy qandastar kenesshi retinde týsinedi. Olardyng basym bóligi kirillisiya jazuyn tanymaghandyqtan jәne kóshi-qon turaly zandy tolyq bilmegendikten qújattar toltyru barysynda deldaldardyng qyzmetin kenesshi retinde paydalanady;

Ekinshiden, bizding Kóshi-qon polisiyamyz qandastardyng júmysyn deldalsyz bitirmeydi. Bizdegi jemqorlyqtyng ordasyna ainalghan mekemening biri – osy Kóshi-qon polisiyasy. Kóshi-qon polisiyasyndaghy jemqorlyqtyng kesirinen kóshimiz kólikti bolmay kele jatyr. Audandardaghy Kóshi-qon polisiyasy «enbegin» qandastardan tike ózderi ala berse, oblys pen qalalardaghy Kóshi-qon polisiyasynan deldalsyz júmys bitiru mún. Qandastar kenesshi retinde izdegen deldaldar búl kezekte Kóshi-qon polisiyasymen qosylyp qandastyng qaltasyn qaghushygha ainalady. 25 jyldan beri qaray qazaq kóshi talay adamgha júmys tauyp berip, talay Kóshi-qon polisiyasyn bayytty.

Atalghan 251 qandastyng jaghdayyna qayta oralsam, olar eshqanday da zang búzushy emes. Olar Otanymnyng otymen kirip, kýlimen shyqsam degen azamattar. Olardyng bar kinәsi, ýkimetting jasaghan qiytúrqy zanynyng kesirinen, jemqor polisiya men ashkóz deldaldyng zansyzdyqtarynyng qúrbany. ÚQK 251 yqtiyarhattyng jalghan ekenin anyqtapty, endi bastaghan isin sonyna deyin shygharyp, jalghan qújat jasaghan kóshi-qon polisiyasynyng qylmysyn ashsyn. Mýmkin olar osy 251 qazaqqa ghana jalghan yqtiyarhat bermegen shyghar. Ýkimettin, memleketting atynan shetten kelgen ózge últ ókilderine de bergen bolar. ÚQK últtyng qauipsizdigin oilasa, yqtiyarhat alugha tiyisti adamdardyng yqtiyarhatyn jalghangha shygharghansha, naghyz zansyzdyqpen berilgen sheteldikterding yqtiyar haty men azamattyghy bolsa teksersin.

Eger shynymen, 251 qandastyng alghan yqtiyarhaty jalghan bolsa, «ýkimet olardy aiypty» dep keri qaytaramyz demey, kerisinshe qandastardan keshirim súrauy tiyis. Óitkeni olar jalghan qújatty ózderi qoldan jasap alghan joq. Bildey bir oblys ortalyghynyng Kóshi-qon polisiyasy berip otyr. Shettegi qazaqtardyng býgingi hәlin bizding ýkimet estimey, bilmey otyrghan joq. Týrli qysymgha úshyryp otyrghan olardy «keri qaytaramyz» degen әngime shyqpauy kerek. Onday әngimeni qazaqqa dos emes, qas ta aita qoymas. Az qazaq kóbeye almay jatqanda, shettegi qazaqty elge әkele almasaq ta óz kýshimen kelgendi qayta quatyn basymyzgha ne kýn tudy? Tәuelsizdikting 26 jyldyghynyng qarsanynda 251 qazaqty elden shygharsaq, eldigimizge syn, Elbasymyzgha syn. Dosqa kýlki, dúshpangha taba bolamyz. Shettegi qazaqtyng ensesin ezip, jýnin jyghyp beremiz. Ózimiz de jetispeymiz, shettegi 5 million qazaqtyng aldynda qara bet bolamyz.

Endeshe, ýkimetten, ÚQK-dan, Ishki ister ministri men bas prokuratura siyaqty qúzyrly organdardan zansyzdyqqa jol bermey, qauqarsyz qandastargha arasha boluyn, búl istegi naghyz qylmyskerlerdi tauyp jazalauyn súraymyn! Elding namysyn, Elbasynyng namysyn ayaqqa taptamanyzdar! Qandastargha «kel» dep qúshaq jaya almasaq ta «ket» dep keudesinen iyteruge qaqymyz joq.

Aytpaqshy, úmytyp bara jatyr ekenmin. Jazda Dýniyejýzi qazaqtarynyng 5 qúryltayy Astanada ótken edi. Dýniyejýzi qazaqtarynyng qauymdastyghy degen úiym bar edi ghoy. Sol qúryltayda Qauymdastyqtyng tóraghasynyng birinshi orynbasary auysyp edi. Búrynghy orynbasar neshe jyl otyrghanda birdene istegenin kórmedik. Dýniyejýzi qazaqtarynyng qauymdastyghy – dýniyejýzi qazaqtarynyng iyesi. Jana basshy kelgen song qauymdastyq úiqysynan oyanar dep ýmittendik. Biraq, jana kelgen Zauytbek Túrysbek degen kisi Talghat Mamashevten ótken úiqyshyl  siyaqty. Mamashev qandastargha núryn tókpese de, «úrghany» bar bolatyn. Al Túrysbekting qazirge eshtenesi de joq. Búrynghyday Almatyda kensesi de joq, Astanagha ketti deydi, ol jaqtan ony kórgen eshkim joq. Astananyng qay búryshyna tyghylghany belgisiz. 251 qandas emes, 2500 qandasty elden shygharamyz dese de úiyqtap jata beretin siyaqty. Au, Astananyng qay quysyna tyghylyp qaldynyz, Zauytbek Túrysbek myrza?!.

Túrdybek Qúrmethan

Abai.kz

6 pikir