Jeksenbi, 28 Sәuir 2024
46 - sóz 5541 0 pikir 18 Aqpan, 2015 saghat 22:16

QARYMTASYNA QAZAQ AUYLDARYN QAYTARSYN

Keshe Qamshy.kz portalyna "Resey Qazaqstannanjer súrap otyr" atty maqala shyqqan bolatyn. Maqalanyng mazmúnanda Reseyding Omby guberniyasy SQO-da ornalasqan "Russkaya polyana" auyldyq okrugin Reseyge qaytaryp, ornyna kólemi jaghynan da, klimaty jaghynan da sol jerge para-par keletin jer telimine aiyrbastaudy úsyngha-dy. Búl úsynys әleumettik ortada qyzu pikir-talas tughyzdy.

Dәl osy mәselege kelgende, baybalam salmay, bayyppen baghdarlap, sarapqa salsaq, Resey súrap otyrghan "Russkaya polyana" auyldyq okrugining ornyna  shettegi qazaq pen ata júrttaghy qazaqtargha óte tiyimdi aiyrbas jasaugha әbden bolady eken.

Eger eki elding memleket basshylary ortaq kelisimge kelip, Resey men Qazaqstan arasynda territoriyalyq aiyrbas jasalatyn bolsa, Qazaqstan men Mongholiyany bólip túrghan Reseyge qarasty jer telimin qaytarudy talap etuimizge bolady. Sebebi, Reseyge tiyesili jerdegi auyldarda túrghyndar sanynyn  75 payyzyn qazaq diasporasy qúraydy. Mysaly, Qosaghash, Jana auyl auyldarynda jalpy orta eseppen alghanda 6-7 mynday qazaq otbasy túrady eken.

Negizinen 2005 jyldan beri qaray kýrmeui qiyn, sheshuin tappay túrghan bir mәsele, osy - Bayan Ólgiy men Qazaqstan arasyn baylanystyratyn tikeley avtojoldyng әli kýnge bir retke keltirilmeui.  Arghy bettegi qazaqtar men bergi bettegi qazaqtardyng emin-erkin qatynap túruyna osy Reseyge tiyesili jer telimi kaytarlyqtay kedergi keltirude. Ýsh memleketti basyp ótetin avto magistralildi 1000 shaqyrymgha qysqartugha bolatyn mýmkindikter bar. Alayda Ólgiy men Shyghys Qazaqstandy Baylanystyratyn joldy Reseyding rúqsatynsyz qysqarta almaymyz.  Osy mәseleni eki memleketke de ekonomikalyq jәne geosayasy jaghynan tiyimdi sheshuding birden bir joly Omby guberniyasy súrap otyrghan jer telimining qaytarymy retinde Ólgiy ShQO arasyndaghy Reseyding iyeligine tiyesili qazaq auyldaryn qaytaru. Qazir Ólgiyge bastaytyn ainalma joldyng úzaqtyghy túp-tura 2000 shaqyrymdy qúraydy. Eger jogharydaghy jer telimderi  memleketaralyq aiyrbas arqyly Qazaqstannyng menshigine ótetin bolsa, Mongholiyadaghy qazaqtar men Qazaqstan arasyn baylanystyrudyng eki tiyimdiligin bayqaymyz.

Birinshisi, osy uaqytqa deyin Ólgiyden atajúrtqa bet alghan qandastardyng keden salyghy, viza alu degendey úshyghy kóp, týitkildi mәseleleri jenildeytin edi. Mysaly, Ólgiyden ShQO shekarasy Shemonayhagha deyin Reseyding Tashanta  shekara beketinen  ótuge tura keletin. Eger sol jer telimderi Qazaqstannyng iyeligine ótetin bolsa Ólgiylik qandastar tek bir shekara beketinen ótetin bolady.

Al, ekinshi bir tiyimdiligi Ólgiy men Óskemendi jalghaytyn Leninogorsk-Qaraghayly-Ustikan-Qosaghash-Ólgiy baghytyn 780 shaqyrymgha qysqartugha bolady. Búl mәseleler osydan on jyl búryn 2005 jyly Dýnie jýzi qazaqtarynyng III qúryltayynda da talqylanghan. Ol kezde Reseyden jer telimin talap etu emes, Ólgiy-Óskemen marshurtyn qysqartatyn avto magistrali qúrylysyn bastau bolghan. Sol kezdegi ólshemder boyynsha Óskemen-Leninogorsk-Reseyding Altay Respublikasy-Ustikan audany-Shýy jazyghy-Ólgiy edi. Eger sol kezde búl bastama ayaqsyz jolda qalmaghanda qazirgi tanda araqashyqtyq 400 shaqyrymgha qysqarushy edi. Alayda sol kezde Resey biyligi búl ieyany qúptamaghan bolatyn.

Endi mine, Resey biyligi, atap aitsaq, Omby guberniyasy shekaralyq aimaqtaghy túrghyndardyng ózara qatynuynyng jyldan jylgha kýrdelene týskenine alandaushylyq bildirip, birinshi bolyp territoriyalyq aiyrbas jasaudy úsyndy. Osy bir orayy kelip túrghan tústa biz de ózimizdikinen janylmay, Qazaqstan men Mongholiyany baylanystyryp túrghan Reseyge tiyesili  auyldardy óz iyeligimizge qaytaruymyz kerek.

"Qamshy" silteydi

 

Derekkóz:  http://qamshy.kz/

Derekkózdegi túpnúsqa taqyryp: «Jer aiyrbasy: Reseyden Qazaq-Monghol shekarasyndaghy az jerdi aluymyz kerek»

0 pikir