Ýstimizdegi jyldyng qantar aiynda elimizge әigili óner ordasy «Qazaqkonsert» Astanagha kóship kelgen bolatyn. Janasha keyippen Astana tórinen oryn alghan úiymgha «Qazaqstan» ortalyq konsert zalynyng ghimaraty berildi. Juyrda atalmysh óner újymynyng saltanatty ashyluy kezinde óner ordasynyng negizinde qúrylghan «Astana muzikl» teatrynyng túsauy da qatar kesildi. Bylay qaraghanda qazaq kórermeni ýshin muzikl janry tanys ta әri beytanys dýniye. Múny ne ýshin aityp otyrmyz?

Esterinizde bolsa, 2015 jyldyng mamyr aiynda Mәdeniyet jәne sport ministri Arystanbek Múhamediyúly «EKSPO-2017» Halyqaralyq mamandandyrylghan kórmesinde Qazaqstannyng mәdeny imidjin kóteruge  mýmkindigi baryn, osy maqsatta otandyq «Astana muzikl» teatryn qúru turaly mәselening qaralyp jatqanyn aityp edi. Mine, kóp úzamay teatr shymyldyghyn ashyp, kórermen nazaryna «Dostar serti» muziklin úsyndy.

Jalpy, muzikl - teatr, muzyka, bi, әn, kórkemsuret, akrobatika, ssenografiya, grim siyaqty ónerding barlyq týrin qamtityn san týrli shygharmashylyqtyng sintezi, ozyq tehnologiyanyng qosyndysy. Teatrdyng buy basylmaghan jana tuyndysy kórermenning ystyq yqylasyna bólenip ýlgergen synayly.  «Dostar sertindegi» dekorasiya, dybys jәne jaryq qoishy rejisserler men ekrangha beyneәzirleushilerding qajyrly enbegi ekenin bayqau qiyn emes.

Muzikl naghyz shynayy, adal dostyq turaly syr sherte otyryp, aiyrylmas tórt dostyng oqighasyn bayandaydy. 70-shi jyldary әr qiyrdan arman quyp, bir qalada joldary toghysqan abituriyentter – Júmatay, Qayrat, Aydos, Marat tórteui konservatoriyagha oqugha týsedi. Sol sәtten olardyng tanystyghy, dostyghy bastalady. Alghashqy tapsyrghan emtihandary tórt dosty odan әri jaqyn etedi, sonymen qatar bir-birining shygharmashylyq daryndaryn tanugha mýmkindik beredi. Ónerge degen qúlshynysy, talanty arqasynda tórteui de konservatoriyagha oqugha qabyldanady. Osynday quanyshty sәtti atap ótu ýshin jazghy parktegi by keshine jinalady. Biraq jergilikti búzaqy jigittermen sózge kelisip qalady. Eresek jigitterge әlderi jetpey, kýshteri bәseng týsse de, tórt dos bir-birin satpay, sonyna deyin birlikte tóbelesedi. Osylaysha, olardyng búl adaldyqtary «dostar serti» bolyp baylanady.  

Tóbelesting jaraqatymen emhanagha týsken olar kórikti de súlu medbiyke Ásemmen tanysady. Aralarynan Maratty tanyp qalghan Ásem olardyng oqu oryndaryna búl tóbelesting keri әseri tiymes ýshin qolynan kelgenshe kómek kórsetetinin aitady. Sóitip, Ásem dostardy qiyn jaghdaydan qútqarady. Tórt dostyng biri Júmatay Ásemdi bir kórgennen únatyp, syrttay ghashyq bolady. Biraq әskerden kelgen Aydostyng da kózi Ásemge týsip, sóz saludyng jolyn izdeydi.

Tórteuining basy qosylghan bir jiynda VIA qúru iydeyasy tuyndaydy jәne aralaryna әnshi qyz retinde Ásemdi shaqyru oilaryna keledi. Ásemning әuezdi әni olardy birden baurap alyp, sol sәtten bastap olarmen birge VIA-da әn shyrqaydy. Al Júmataydyng ýnsiz ghashyqtyghymen arada biraz uaqyt ótip ketedi. Kóktemning jaymashuaq kýnderining birinde bәri Ásemning tughan kýn keshine jinalady. Osy keshte Júmatay ghashyqtyq lebizin bildiruge bel baylaydy. Biraq Ásemge arnap shygharghan әnin oryndayyn dep túrghanda, Aydos onyng aldyn orap, jaqsy janalyghymen bóliskisi keletinin aitady. Bolashaq jarym dep Ásemdi tanystyrady. Eki jasqa baqyt tilep, dostary qúttyqtay bastaydy. Mahabbat pen dostyqtyng eki úshynda qalghan Júmatay «sertine» adaldyghyn dәleldep, ekeuine baqyt tilep, «Toy jyryn» oryndap beredi.

Arada úzaq jyldar ótse de, dostar arasynda baylanghan sert mәngilikke jalghasyp, dostyqtyng altyn simvolyna ainalady. Qoyylymgha sol jyldarda әigili bolghan, qazaq muzykasynyng «altyn qoryna» engen Sh.Qaldayaqov, E.Hasanghaliyev, «Dos-Múqasan» tobynyng әnderi arqau boldy. Álemdik muzykanyng jauharlary Mosart, Frankeli, Bitlz repertuarynyng shygharmalary da oryndalady. Sonday-aq, jana baghytta jazylghan kompozisiyalar da bar. Libretto avtory - QR enbek sinirgen qayratkeri - Baqyt Qayyrbekov, dramaturg - Ánnas Baghdat. Qoyylym muzykasyn jazghan respublikagha tanymal diriyjer, QR enbek sinirgen qayratkeri - Artur Orenburgskiy. Al myzikl rejisseri  Eslәm Núrtaziyndi qysqasha sózge tartqan bolatynbyz.

– IYdeyany o basta Arystanbek Múhamediyúlynyng ózi úsynyp, oqighany 60-70-shi jyldardan aluymyzdy, sol jyldardaghy elding sýiip tyndaytyn әnderin arqau etuimizdi úsyndy. Muzikl tek qana janadan jazylghan muzykagha qúrylmaydy. Sondyqtan, ózimizding klassikagha ainalghan әnderge tandau týsti. Al taqyryptyng dostyqqa arnaluy da kezdeysoq emes. Qazaq jaratylysynan dostyqqa berik halyq. Qoyylymdy sahnalau barysynda әriyne әrbir minut sayyn qiynshylyqtar kezdesti. Sebebi, búl tyng janr, muziklding ózining standarttary bar. Biz sol әrbir standarttargha sәikes keletin qoyylym qoyyp shyqtyq dep oilaymyn. Álemning kez kelgen elinen qanday synshy kelse de «IYә, búl talapqa say» dep aitatynyna senimdimin, - deydi.

«Astana Musical» – elimizdegi túnghysh mamandandyrylghan muzikl teatry. Spektaklide jas akterlar óner kórsetti. Olardyng bәri de irikteuden ótken, yaghny vokal, by jәne akterlik sheberlikti jetik mengergen kәsiby mamandar. Muziklde jeke oryndaushylar «Akademiya solistov» memlekettik kameralyq orkestri men T.Jýrgenov atyndaghy óner akademiyasynyng «Bigband» ansamblining sýiemeldeuimen jandy dauysta әn shyrqady.

Óz kezeginde "Qazaqkonsert" memlekettik konserttik úiymy" RMQK diyrektory Saltanat Aqseleuqyzy: «Qazaqkonsert» – tek ýzdikterding ýzdigi, eng talantty degen óner iyelerining ortasy. Atalmysh óner újymy respublikamyzdaghy eng iri óner oqu ordalarynyng studentteri arasynda irikteu ótkizip, sol talantty jastardyng negizinde «Astana Musical» teatry qúryldy. «Qazaqkonserttin» Astana tórinen oryn aluy, el Tәuelsizdigining 25 jyldyq mereytoyymen túspa-tús kelip otyr. Múny, Qazaqstannyng mәdeny ómirinde jana bir beles bolyp jazylghan, sahna tórinde jana esimderding júldyzy janghan sәt dep baghalaugha bolady», - dedi.

Ayta keteyik, Tәuelsizdikting mereyli toyyna oray joghary buyn júldyzdary men jas әnshilerding qatysuymen atalghan óner ordasy jeltoqsan aiynda ýlken konsert berudi josparlap otyr. «Astana Musical» teatrynyng maqsaty – elordanyng mәdeny әleuetin arttyru jәne teatr qyzmetining aluan týrli janryn keneytu. Elimizdegi eng iri konserttik qúrylym «Qazaqstan» konsert zalynyng bar mýmkindigin paydalana otyryp, әrtisterding sheberligin shyndau, kәsibiyligin arttyru. Aldynghy qatarly tehnologiyalarmen jabdyqtalghan keshende esimi elge әigili óner júldyzdarymen tyghyz baylanys jasau arqyly jastarymyzdy әlemdik dengeyde tanytu.

Ibrahim MÁULIT, Astana qalasy.

Abai.kz