Jeksenbi, 12 Mamyr 2024
Biylik 5306 0 pikir 8 Qantar, 2016 saghat 16:12

ALDAGhY JYLDARY OQO-NYNG INVESTISIYaLYQ AHUALY ARTPAQ

Elbasynyng biylghy tamyz aiynyng basynda OQO-nyng jana әkimin saylaghany belgili. Memleket basshysy Beybit Atamqúlovty tanystyra kelip, onyng týrli basqaru salalaryndaghy júmys tәjiriybesin, bilim dengeyining jogharylyghyn atap ótti jәne ónirding aldyna qoyghan mindetterdi onyng iygere alatynyna senim bildirdi. Iya, jana basshygha qoyylar talap ta, aitylar syn da qashanda kóp bolary belgili.

Mine, arada 5 aigha juyq uaqyt óte shyghypty... Sonymen Elbasy ózi senip tapsyrghan aimaqqa jana әkim qanday tyng dýniyeler әkep ýlgerdi ... OQO oblysy 2016 jyldy qanday jetistiktermen qarsy almaqshy? Ótken jyl nesimen qayyrly boldy? ... Preziydentimiz Núrsúltan Nazarbaev ekonomikadaghy ahualdyng kýrdelenuine baylanysty qolda bar qarajatty paydalanu tiyimdiligin arttyrugha basymdyq beriletinin, búl barlyq dengeydegi әkimderding mindeti ekenin atap kórsetkeni belgili. Elbasy OQO -nyng әleuetin jýzege asyru kerektigin atay otyryp, birqatar negizgi mindetter qoydy. Olardyng qatarynda tabighy resurstardy paydalanudy qosa alghanda, ónerkәsipti damytu, uran klasterin qalyptastyru, shaghyn jәne orta kәsipkerlikting órkendeui ýshin jaghdaydy odan әri jaqsartu, agroónerkәsip keshenining tiyimdiligin arttyru jәne paydalanylmaytyn jer alqaptaryn azaytu mәseleleri bar. Qazir budjet qarjysyn ontaylandyru jýrip jatyr. Endi oblys óz mәselelerin óz betinshe sheshui tiyis. Soghan qaramastan oblys әkimi Beybit Atamqúlovtyng qolgha alghan sharalarynyng arqasynda oblys ekonomikasynda aitarlyqtay damu bayqalady. Ony birqatar naqty derekterge kóz jýgirte otyryp, salystyruymyzgha bolady. Aytalyq, ónerkәsip salasynda ótken 11 aida óndirilgen ónim byltyrghymen salystyrghanda 3,9 payyzgha artyp, jalpy kólemi 593 milliard tengeni qúrady. Onyng ishinde songhy 3 aida, yaghny oblys basshylyghyna Beybit Bәkirúly kelgeli beri atalghan salada 182 milliard tengening ónimi óndirilipti. Búl da byltyrghy osy kezendegiden 4 milliard 200 million tengege artqan. Auyl sharuashylyghy salasynda byltyrghy jylmen salystyrghanda naqty kólem indeksi 100,9 payyzdy qúrady. Jyl basynan beri Ontýstikting diqandary men sharualary 300 milliard tengening ónimin óndirse, sonyng 182 milliard tengesi songhy 3 aidyng enshisinde eken. Songhy 3 aida tamshylatyp suaru әdisi 11100 gektargha engizilse, osy biraz uaqyttyng ishinde 5,7 gektar alqapqa jylyjay salynghan. Osylaysha oblystaghy jylyjaydyng kólemi 1020 gektargha jetti. Búl respublikadaghy barlyq jylyjaydyng 87 payyzy Ontýstik Qazaqstanda degen sóz. Beybit myrza, ónirge kele sala auyl-aymaqty aralap kóru barysynda, ontýstikting ózindik brendi qalyptasuy kerek dep shegelep aitqan bolatyn. Jalpy aitar bolsaq, kýz aiynda Ontýstik Qazaqstan oblysy elimizdegi dýken sórelerine 9 myng tonnadan astam jemis-jiydek ónimderin jetkizgen. Sonymen qatar, Shardara su qoymasynyng jaghasynda jana turistik nysandar salynbaqshy. Sebebi 2016 jyly Shardaragha Shymkentten 20 minutta jetuge mýmkindik tumaq. Búl turaly Shardaragha sapary barysynda Ontýstik Qazaqstan oblysynyng әkimi Beybit Atamqúlov mәlim etken bolatyn. Qazir әue túraghynyng jobalyq-smetalyq qújaty dayyn. Oblys basshysy búl mәselening de juyq arada sheshimin tabatynyn aitty. Búdan basqa Ontýstik Qazaqstan oblysynyng әkimi Beybit Atamqúlov Sayramgha jasaghan júmys sapary ayasynda qúrylysy jýrip jatqan múnay saqtaytyn jәne óndeytin «STRATUS OIL» keshenining júmysymen tanysty. Aldaghy jana jyldyng birinshi jarty jyldyghynan bastap 6,78 ga jer teliminde jylyjay qúrylysy josparlanuda. Sayramdyqtardyng úsynys-tilekterin tyndaghan oblys әkimi halyqtyng túrmysyn jaqsartu jónindegi mәselelerding sheshiletinin aityp, oghan jauapty mamandargha naqty tapsyrma berdi. Áleumettik salasynda da auyz toltyryp aitar janalyqqa ie desek artyq aitqandyq emes. Aytalyq, bilim beru salasynda jyl basynan beri 60 nysan el iygiligine berilse, sonyng 23-i songhy 3 aidyng enshisinde. Jaqyn keleshekte oblystaghy apatty jәne ýsh auysymda oqytatyn mektepterding mәselesi 100 payyzgha sheshiledi dep kýtilude. Búl janalyq jerlesterimizding kóniline quanysh ornatqany anyq. Taghy bir aita keter jayt, aimaqtaghy bala enbegin zansyz paydalanu faktorlaryna qatysty mәsele. Mine, dәl osy jaghdaygha jana әkimning kózqarasy erekshe boldy dep aitugha túrarlyq. Esterinizge salsaq, "Euraziya 1" telearnasynyng 2015 jylghy 9 qarashadaghy janalyqtar baghdarlamasynda «Ontýstik Qazaqstan oblysynda joghary synyp oqushylary sabaqqa qatysudyng ornyna, maqta jinaumen ainalysyp jýr» dep habar taratylghan bolatyn. Búl mәselege tikeley ózi aralasqan ónir basshysy B.Atamqúlov osy jaytty jiti nazargha alyp, qatang baqylaytynyn jetkizdi. Jәne de aldaghy uaqytta oblystyq bilim basqarmasynyng baqylauynda bolady. Árbir qyzmetker óz júmysyn jauapkershilikpen atqaruy tiyis dedi. Sonday-aq, densaulyq saqtau salasynda da songhy bir toqsanda 12 nysan ashylghan. Sonymen qatar biylghy qorytyndy boyynsha Ontýstik Qazaqstanda joghary oqu ornyn bitirgen jastardyng 90 payyzy júmyspen qamtylghany quantarlyq jayt. Bir sózben aitqanda, daghdarysqa qaramastan ekonomika salalarynda ilgerileu bar, әleumettik mәseleler de uaqtyly sheshilip jatyr. Juyqta Tәuelsizdik merekesi qarsanynda oblystyng audan, qalalarynda әleumettik jәne kommunaldyq, jalpy sany, 45 nysan el iygiligine berildi. Týrkistanda 9 әleumettik nysan bolsa, Saryaghashta 2 bilim beru nysany ashylghan. Tәuelsizdik merekesi qarsanynda Shardaralyqtar da quanyshqa bólendi. Dostyq pen Kóksu auylynda 140 oryndyq balabaqsha el iygiligine berildi. Ýsh milliongha juyq halqy bar ónirding әleumettik problemalary da qashanda ózekti bolyp qala bermek. Desek te aldaghy uaqytta múnday jaghymdy janalyqtar jalghasa beredi... Endeshe jana әkim – Beybit Atamqúlovtyng 5 aigha juyq merzimi ishinde atqarghan júmystarynan-aq onyng isker basshy ekenine kýmәn joq. IYә, qazirgidey daghdarys kezinde ekonomikanyng damu dengeyin saqtap qalu óte manyzdy. Beybit Bәkirúlynyng diplomatiyalyq qarym-qatynastardy ornatudaghy iskerlik kóp jylghy tәjiriybesi ontýstik ónirge ong yqpalyn tiygizdi desek artyq aitpaymyz. Osy 5 ay shamasy aralyghynda birqatar sheteldik isker azamattarmen kezdesuler úiymdastyrylyp, aimaq ýshin orasan zor paydasy bar kelisim-sharttargha qol qoyyldy. Aytalyq, OQO-da әlemdik dengeydegi tehnikalyq kolledj salynbaqshy. Oghan ónir basshysynyng Malayziyanyng tehnikalyq jәne kәsiptik bilim tóraghalarymen kezdesui barysynda qol jetkizildi. Atalghan oqu orny negizinen tehnikalyq, múnaygaz, tamaq óndirisi mamandyqtary boyynsha bilim beretinin mәlimdedi. Kezdesude malayziyalyq meymandar tәjiriybe almasu ýshin ontýstikqazaqstandyq әriptesterin óz elderine shaqyrdy. Sonymen qatar, Polisha biznesining iri ókilderi, ghalymdar bar delegasiya mýshelerimen kezdesu barysynda da taraptar OQO aumaghynda birlese jýzege asyrylatyn investisiyalyq jobalardy talqylady. Atap aitqanda, polishalyq delegattar kargo-terminaly bar halyqaralyq әuejay qúrylysyn jýrgizuge, zamanauy kólik-logistikalyq ortalyghyn úiymdastyrugha, jylyjay sharuashylyghy men etti baghyttaghy qús sharuashylyghyn salugha jәne jasandy qar shygharatyn óndiris ornyn qúrugha qyzyghushylyq tanytyp otyr. Búl jobalar memlekettik jәne salalyq baghdarlamalardy óz dengeyinde atqarugha eleuli ýles qospaq. Kezdesu qortyndysynda taraptar ózara yntymaqtastyq jónindegi memorandumgha qol qoydy. Búnymen qatar nemis investorlarymen bolghan kezdesu de óte nәtiyjeli ótti. Býgingi tanda OQO aimaghynda jalpy qúny 52 mlrd. tengeni qúraytyn, nemis investorlarynyng qarjysyna salynghan 3 joba jýzege asyrylyp jatyr. Aldaghy uaqytta da oblys aimaghynda dәri-dәrmek qúraldary men janarmay óndiruding nemis tehnologiyasy jýzege asuy mýmkin. Ontýstikke jasaghan Qytay delegattarynyng sapary da sәtti ótti. Qytaydyng Shanisy provinsiyasy men OQO ekonomikalyq baylanysty nyghayta týsti. Shymkentte Qazaqstan-Qytay industrialdy aimaghyn ashu jәne qytaylyq investorlardy ónirge tartu mәseleleri boyynsha kelisimge qol jetkizilgen. Aymaqtyng tauly-shahtaly kәsiporyndaryna arnalghan lokomotivterdi jәne fotoelektrli ónimder men kýn sәulesi elektrostansiyalaryna arnalghan jabdyqtardy shygharumen ainalysatyn zauyttardy salugha qatysty keleshek josparlar bar kórinedi. Qytay kәsipkerlerining OQO-gha investisiya tartugha degen qúlshylyghy artyp otyr. Ol Ontýstik Qazaqstan oblysy әkimdigining ókilderi men Qytay kәsipkerleri arasynda ótkizilgen kezdesude belgili bolghan. Kelissózder qorytyndysy boyynsha ónirde qant zauytyn, sellulozalyq qaghaz shygharu kombinatyn, әinek pen sham jәne jaryqtandyru jýielerin shygharatyn zauyttar salu boyynsha kelisimder jasaldy. Atalghan jobalardy jýzege asyru negizinde Ontýstik Qazaqstan oblysynyng ekonomikasyna 2 milliard AQSh dollary kóleminde investisiya tartylatyn boldy. Búdan bólek Fransiya arasyndaghy baylanystar nәtiyjesinde infraqúrylymdyq jobalargha, auyl sharuashylyghy ónimderin qayta óndeu jәne ónirdegi turizm salalaryna investisiyalar tartu aldaghy uaqytta jolgha qoyylatyn bolsa, Ontýstik Koreya men oblystyng kәsipkerlerining investisiyalyq jobalaryn iske asyrugha jaghday jasau, ónirlik dengeyde ózara tiyimdi yntymaqtastyq mәseleler sheshilgeli túr. Aymaqqa at basyn tiregen basqa Slovakiya, Ýndi, Ukraina, Mongholiyanyng delegasiyalary da oblystyng investisiyalyq әleuetimen tanysyp, ýlken jobalardy qolgha aludy kózdep otyr. Ónirding negizgi investisiyalyq kapitalynyng kólemi býginde 323,3 mlrd. tengege jetip otyr. Sheteldik kapitaldyng qatysuymen qúny 1,7 AQSh dollaryn qúraytyn 29 joba iske asty. Sheteldik investorlardy tartu maqsatynda ontýstikqazaqstandyq kәsipkerler Týrkiya, Ontýstik Koreya elderinde issaparmen boldy. Múnday saparlar aldaghy uaqytta Resey, Malayziya, Singapur, Fransiya, Germaniya elderinde jalghasyn tappaq. Bir sózben aitqanda, osy kelissózder nәtiyjesi ónirding investisiyalyq ahualyn jaqsarta týsedi dep kýtilude. Endeshe aldaghy jyldary OQO-nyng investisiyalyq ahualy artpaq... Sonymen, aldaghy 2016 jyly oblys әkimdigi qanday iri júmystardy iske asyrghaly otyr? ... Aymaqtyng basty ekonomikalyq damu baghyttary – auyl sharuashylylyghymen tikeley baylanysty ekenin aittyq... OQO әkimi atalmysh salany damytudyng 5 naqty qadamyn atap aitty, ol auyl enbekkerlerine: «Auylsharuashylyghy – eger tiyimdi qoldansaq, eldi asyraytyn, ekonomikany joghary dengeyde ústaytyn potensialy óte joghary sala. Jeri bay ontýstik halqy ýshin onyng manyzy odan da zor. Sondyqtan da, kelesi besjyldyqta búl salany damytugha erekshe kónil bólinip otyr. Birinshiden, suarmaly jerlerding jaghdayyn jaqsartu jәne janadan suarmaly jerlerdi ainalymgha qosu. Búl bizding negizgi júmysymyz bolmaq. Búl júmysqa tek memleketting budjetin kýtip otyrmay, investisiyalary tartu boyynsha da júmystar jýrgizilude. Ekinshiden, fermerlerge tómen payyzben beriletin nesiyelerding kólemi arttyru. Jәne olardyng qoljetimdigi. Barshanyzgha mәlim, auyrsharuashylyq jerlerining iygerilmeui, әsirese shaghyn fermerlerding әri qaray damy almay otyrghandyghynyng negizgi sebepterining biri de – qarjynyng tapshylyghy. Qarjy bar bolsa enbekqor sharualar elde jetkilikti. Taghy bir ózekti mәsele – búl zamanauy tehnikanyng tapshylyghy. Shaghyn fermerlerding әrbirining jeke traktor nemese kombayn alugha shamasy jete bermeydi. Sondyqtan, әrbir audanda sol jerding auylsharuashylyghy salasynyng ereksheligin eskeru kerek. Ol ýshin biz Mashina-traktorlyq stansiyalar (MTS) ashatyn bolamyz. Keler jyly eki audanda pilottyq joba iske asyrylatyn bolady. Búl – ýshinshi baghytymyz. Tórtinshiden, býgingi tanda ghylymy qoldausyz auylsharuashylyghy salasynda bәsekege qabiletti bola almaydy. Ghylymnyn, jana tehnologiyanyng kómeginsiz búl saladaghy biznes damy qoymaydy. Qajetti tehnologiya saqtalmasa, jerimiz qysqa merzimde jaramsyz bolady. Ósimdikti qorghau, veterinariya salalarynda aldyn alu sharalary qabyldanbasa, bir mezette kәsipten aiyrylyp qalu mýmkin. Sol sebepti, oblysqa jana tehnologiyalardy tartu maqsatynda arnayy ortalyq júmys isteytin bolady. Árbir audannyng erekshelikterin eskere otyryp, Fermerlerge ghylymi- konsulitasiyalyq qyzmet kórsetetin ortalyqtar ashylatyn bolady. Besinshi baghyt – búl әrbir audannyng potensialy men klimattyq erekshelikteri zerttelip, jyl sonyna deyin 2020 jylgha deyingi naqty indikatorlar bekitiledi. Ár audannyng basym baghyttary aiqyndalady degen sóz. Mәselen, tauly audandarda intensivti bau sharuashylyghy qolgha alynatyn bolady. Tek Qazaqstandy qamtamasyz etudi emes, alma klasterin damytyp, ony eksporttaudy da maqsat qoyyp otyrmyz» dep mәlimdedi. Sonymen qatar ónir basshysy Beybit Bәkirúly «Maqtaral audanynda maqta sharuashylyghyn qayta damytamyz. Kelesi jyldan bastap maqtanyng egis alanyn ghana emes, onyng ónimdiligin de arttyru boyynsha arnayy baghdarlama iske asyrylatyn bolady. Syrdyng boyyndaghy suarmaly jerler jýgeri men kókóniske baghyttalmaq. Astyq salasynda ónimdilikti arttyru ýshin tolyq kýzgi daqyldargha ótuimiz kerek. Sozaq, Bәidibek siyakty audandarda mal sharuashylyghyna basymdylyq berilgeli otyr. Sayram men Týlkibas audandarynda sýt óndiru men óndeuge erekshe kónil bólinedi jәne qayta óndeu salasynda da osy mamandanugha qaray júmys jýrgizilmekshi. Árbir audan әkimining júmysy osy basym baghyttardaghy atqarylghan júmystary boyynsha baghalanatyn bolady – qansha investor tartty, qansha sharuagha kómektesti, qansha ónim aldy, qansha júmys ornyn ashty. Sharuagha, kelgen investorgha qoldau kórsetpeytin әkimning nemese әkimdik qyzmetkerining bizge qajeti joq. Al kedergi bolatyndardy der kezinde júmystan bosatamyn!» dep qadap aitty. Qysqasy, oblys әkimdigining auylsharuashylyghy salasyndaghy jana sayasaty qalyptastyrylghaly otyr. Mine, 2015 jyl da ayaqtaldy. OQO әkimdiginde ónir basshysy B.Atamqúlov tóraghalyq etken jiynda, ekonomikalyq jәne әleumettik túraqtylyqty 2016-2018 jyldary qamtu boyynsha ónirding daghdarysqa qarsy is-sharalar jospary qaraldy. Tanystyrylyp qana qoymay, aldaghy eki jyldyq josparda oblysta ónerkәsip pen shaghyn jәne orta kәsipkerlikti qoldau, investisiya tartu, agroónerkәsiptik keshenin damytu, júmys oryndaryn qúru, infraqúrylym, budjet jәne salyqtyq týsimder men azyq-týlik tauarlarynyng baghalaryn ósirmeu sharalary qaraldy, shegelendi. Sonymen qatar jekeshelendiru, memleket iyeliginen alu jәne zandastyru, memlekettik jekemenshik әriptestigin damytu, halyqtyng túrghyn ýilerge qoljetimdiligin arttyru syndy baghyttar boyynsha da júmystar atqarylmaqshy. Oblystyng investisiyalyq ahualyn jaqsartu sharalary ary qaray da jalghaspaq. Oblys әkimi Elbasynyng Qazaqstan halqyna arnaghan «Qazaqstan jana jahandyq naqty ahualda: ósim, reformalar, damu» Joldauyndaghy mindetterding jýzege asuyna aimaqta erekshe kónil bólinetinin jetkizdi. «Bizding mindetimiz - Ontýstik Qazaqstan oblysyn bizding elimizding damuynyng ósu nýktesi jasau. Búl ýshin barlyq shara qabyldanuda!». Búl - Elbasy N. Nazarbaevtyng osydan 5 jyl búryn Ontýstik Qazaqstan oblysyna júmys sapary kezinde aitqan sózi edi. Qazirgi kýni OQO oblysy elimiz boyynsha qay qyrynan alyp qarasanyz da «manyzdy» oblysqa jatady. Songhy 10 jylda oblystyng budjeti 11-den 21-ge deyin, yaghny 240 milliard tengege deyin artty. Demek, ónirge el senimin aqtaytyn, onyng diyirmenin ainaldyryp әketer isker basshylar ghana kerek... Halyq ta, Elbasy da әkim júmysynyng ong nәtiyjelerin ghana kórgisi keledi...

Abai.kz

0 pikir

Ýzdik materialdar

Qúiylsyn kóshing

Bas gazet oralmandargha nege shýilikti?

Álimjan Áshimúly 1953
Ádebiyet

«Solay emes pe?»

Ghabbas Qabyshúly 2226
Qogham

Dos kóp pe, dúshpan kóp pe?

Ábdirashit Bәkirúly 1831
El ishi...

Últtyq biregeylenu: Qandastardyng róli qanday?

Omarәli Ádilbekúly 1543