Juyrda  redaksiyagha Shymkent qalasynyng  túrghyny, kәsipker Hamid Isaqov, belgili tarihshy E.Búrlabayúly aghamyzdyng úly – últjandy bauyrymyzdyng biri Erbol Erkebayúly men qarymdy әriptesimiz Ábsattar Álim kelipti. Mәselening mәni - ózderi  osy ónirding jergilikti qazaqtary bolghanymen resmy qújattarynda últy ózbek bolyp jazylyp ketken birneshe myng qandasymyzdyng tarihy shyndyqqa qol jetkize almay jýrgen janayqayyn basylym betinde jariyalau kórinedi. Qazaq tarihynyng betinde esimi qalghan Tóbet batyr men onyng úly Tileuli batyrgha baryp tiriletin Dosym - ózbekshe «Dust atagha» qatysty E. Býrlibayúly  aghanyng «Janubay Kozaghastan», «Sayram sadosy», «Ar-daq» jәne «Qazaqiya» gazetterinde jariyalanghan zertteu materialdary men shejiresi Mombek Ábdәkimning «Qarabatyr shejiresi» mazmúnymen tanys Hamid bauyrymyzdyng әngimesinen arghy atalarynyng tarihyn terennen biletindigi aiqyn angharylyp túrdy. «Myng ólip, myng tirilgen» qazaqtyng júraghatymyz dep jýrgen bauyrlarymyzdyng   shyndyqqa jete almay shyryldaghandaryna týsinistikpen qaraghanymyz sol, olardyng sózderin qaz-qalpynda jariyalaudy jón kórdik.

                                                                                                                                         O.TÁJIYEV,

                                                                                                               «Qazaqstan joly» gazetining

                                                                                                                                      bas redaktory.

Qazaqstan Respublikasy Preziydenti

Nazarbaev Núrsúltan Ábishúly myrzagha        

Asa mәrtebeli Preziydent myrza!

Bizding Ontýstik Qazaqstan oblysynyng Sayram audany men Shymkent qalasynyng túrghyndary, mynnan astam otbasy atynan Sizding atynyzgha jazylghan Ashyq Hatqa qol qondaghy maqsatymyz – babalarymyzdyng әruaghyn mazalamaytyn jәne óskeleng úrpaghymyzdyn  basyn tik kóterip, zamandastarynyng betine tura qaray alatyn ómir shyndyghynyng saltanat qúruyna qol jetkizgimiz keledi. Bizderding eshqanday sayasy oiyngha qatysymyz joq, tek taghdyr tәlkeginen qútylghymyz keledi. Búl birneshe myndaghan adamnyng taghdyryna qatysty ózekti mәselening jayy tómendegishe bolyp otyr.

Bizder – qújattarymyzgha últy ózbek bolyp jazylyp kele jatqan qazaqpyz, onyng ishinde ontýstikte tuyp ósken, osy ónirding tól perzentterimiz.

Bizding týbimiz on eki ata Sirgelining jetinshi úrpaghy Tóbetten taraydy. Tóbet atanyng qazaq әielinen tughan úly Tileuli qazaq tarihynda aty qalghan batyr bolghan. Oghan Búhar jyraudyn: «Qazaq degen halqynnan, Batyr degen danqynnan, Sirgeli Qara, Tileuli» degen jyr-joldary men Qoja Ahmet Iassauy kesenesi ishindegi: «Sirgeli Tileuke batyr» dep jazylghan kóktas aiqyn dәlel bolyp otyr.

Tóbet atanyng ekinshi ózbek әielinen Dosym, Esim atty eki balasy bolghanymen, olar naghashy júrtynda - ózbekter arasynda ósip er jetipti.

Qalmaqpen bolghan soghystyng birinde 1718 jyly Tóbet batyr qaytys bolady. Tóbet ata ólerining aldynda úly Tileulige: «Aqsu boyyndaghy ózbek ishindegi qos bauyryndy elge әkel» - degen amanat qaldyrypty. Tileuli izdep kelse, Dosym ýilenip qoyghan, ony ornyna kóteru qiyndau bolghan son, Tileuli bozym jas Esimdi Arystandy  ózeni boyyna ertip ketedi.

Dosym ata úlynyng esimin ózbekshelep Qurghonchy dep qoysa, osydan keyingi úrpaq ózbek tilinde sóilep, kirme bolyp sinip ketken. Dosym atanyng anasy - ózbek qyzy bolsa da, ózi óle-ólgenshe nemere, shóberelerining qúlaghyna: «Senderding úly atalaryng qazaqtyng batyry Tóbet» degendi qúiyp ketkeni sonsha, arada 300 jyl ótkenning ózinde ony bizding býgingi bala-shaghalarymyz qaytalap aitumen keledi. Osydan keyin biz qalay qazaq bolmaymyz?

Dosym ata býginde «Dust Oto» bolyp, onyng ýlken úly Tanattan - Bidan by - Niyaz kúl kozy – Novcha - Nizamiddin – Bodriddin – Sodriddin - Akromiddiyn, ortanshy úly – Ghoyibtan – Boltaboy, Teshaboy, Boltaboydan – Ghoyib 2 – Musa – Anortoy – Sultoniyez – Murad, al kenje úly Qurghonchidan –Jammat, Ummat, Bekon – Ermat – Hojimat,  Ismoiyl, Isroiyl, Isoq, Shermattan taraghan úrpaqtardyng qazirgi 1000-nan astam otbasy Sayram audanynyng Qarabúlaq, Mankent auyldary men Shymkent qalasynda túryp jatyr. Mankentte túratyn 83 jastaghy Akromiddin atamyzdan bastaghan aqsaqaldarymyz ósirip otyrghan óz úrpaqtarynyng resmy qújattaryndaghy últy qazaq bolyp jazyluyn bir Qúdaydan súraumen kýn keship, әli de ýmitterin ýzbey keledi.

Asa mәrtebeli Preziydent myrza!

Sizdin  últ tarihyn terennen biletindiginizdi barshamyz da jaqsy bilemiz.  Bizding 1700 jyldarda ómir sýrgen atamyz Dosymdy qazaq bauyrlarynyng óz qatarlaryna qosyp ala-almauyna sol kezdegi tarihy jaghday sebep bolghan dep týsinemiz. Dosym atanyng inisi Esim aghasy Tileulimen tize qosyp tughan jerdi qalmaq basqynshylyghynan qorghauda ghúmyryn at ýstinde ótkizgenine tarihy derekter jetkilikti. Sol Esimning tughan aghasy Dosymnan taraghan úrpaqtyng býginde ózbek bolyp qalghany barshamyzdyng qabyrghamyzgha ayazday batyp jýr. Bizding býgingi óskeleng úrpaq taghdyrdyng jazmyshymen óz últynyng ózbek bolyp ózgerip ketkeninen habardar bolghandyqtan, bizderden tarihy shyndyqtyng әigilenuine pәrmendi is-qimyl jasauymyzdy súranyp, ýnemi mazalaytyndyghyn jasyra almaymyz. Bizder ýshin de óz Ata qonysymyzda jýrip, qazaq ekenimizdi bile túryp, ózimizdi ózbek dep aitu onay emes, jan-dýniyemiz kýizelip ketedi.

Qúrmetti Núrsúltan Ábishúly!

Bizder osy ózekti mәselening sheshimin izdep jergilikti jerdegi qanshama biylik organdarynyng esigin tozdyrdyq. Bizderdi eshkim qazaq bol dep ýgittep otyrghan joq, qayta ómir shyndyghyn dәleldep, últymyzdy resmy týrde qazaq etip alamyz degen talabymyzdy selqos tyndap, nemqúraylylyq kórsetip jatqandardyng deni últy qazaq sheneunikter. Oblysta birneshe myndaghan jandardyn, әsirese qany qazaq jas óskinnin  ótinishin tynday qoyatyn azamattar shygha qoymaghan son, amalsyz Sizding atynyzgha Ashyq hat jazuymyzgha tura kelip otyr.

Sizge degen kirshiksiz senimimizdi  serik etip, Sizge degen sheksiz qúrmetimizdi jetkize otyryp, hatqa qol qonshylar –  

Dosym ata әuletining úrpaqtary atynan: Hamid Isaqov, Erbol Erkebayúly, Ábsattar Álim.

Abai.kz