«Muzyka adam janyn jarqyndatyp, jalyndatuy tiyis». Nemisting úly kompozitory Bethoven aityp ketkendey, shyn mәninde muzykanyng qúdireti sheksiz be? Shyn mәninde sózsiz-aq, is-qimylsyz-aq, jeti notadan shyqqan әuezben jýrekting kiltin tabugha bola ma? Kónil kógershinin erkin samghatugha bola ma?

Bolghanda qanday!

Al oiynyzda sәl kýmәn bolsa, nauryzdyng 20-sy kýni Jambyl atyndaghy qazaq memlekettik akademiyalyq filarmoniyasyn betke alynyz. Búl kýni sizdi qazaq ónerinde eshqashan bolmaghan tyng janalyq kýtip túr.

Filarmoniya ishinen  túnghysh ret Memlekettik klassikalyq gitarister kvinteti qúrylyp, dәl osy kýni betashar konserti ótedi.  Konsertting aty da erekshe - «BasTau».  Nebir ótkel bermes asau ózen, dariya kólder búlaqtan bastalghany ispetti, búl óner újymy da túsaukeser konsertin jaqsy niyetpen yrymdap qoyyp otyr. Qazaqstan Respublikasy Mәdeniyet jәne aqparat ministrligining qoldauymen, demeuimen jelkenin kerip, jolgha shyqqan kvintet qazaqtyng klassikalyq muzykasyna  janasha lep syilamaq. Újym Bauyrjan Jylqybaev, Aqbar Qiarystan, Úlanbek Ahmetov, Asan Narbota, Zәure Narbota syndy talantty gitaristerden qúralghan.

Ózin qonyr dalamen ýndes dep biletin, qos ishekti dombyrasyn janynan tastamaytyn qazaqtyng klassikalyq muzykadan ýlesi joq emes. Oghan keshegi ghasyrdyng maytalmany sanalatyn M.Tólebaev bastaghan kompozitorlardyng enbegin aitsaq jetkilikti. Klassikanyng túghyryna tu tigip, tyghyryqtan shygharghan Tólebaevtan keyin ózindik soqpaghyn tauyp, býginde danghyl jolgha ainalghan qazaq klassikasy jyldan-jylgha bas-ayaghyn jinap, shynayy órisin tauyp keledi. Búl sózimizge dәlel retinde sahnasynda halyq muzykasynan bastap ýlken simfoniyalyq formalargha deyin әr týrli janrdyng basyn qosyp, klassikalyq ónerding inju-marjanyn jasaqtap kele jatqan filarmoniya enbegin aituymyzgha bolady. Keler jyly qúrylghanyna 90 jyl tolatyn qara shanyraq repertuaryn janartyp, tolyqtyryp, artisterining kәsiby sheberlikterin shyndauda ýlken júmystar atqaryp, elimizding muzyka ónerining damuyna ólsheusiz ýles qosyp keledi jәne búl enbek jalghasa da bermek. Údayy ósu men órkendeu jolynda kele jatqan óner úyasy zamannyng talaby men talghamyn da eskerip otyrady. Janashyldyqtan qoryqpay,  kәsiby gitarister kvintetimen tolyghyp jatqany – filarmoniyanyng jana dengeyge kóterilgeni ekeni aqiqat.  «Elding ruhany damuy men kemeldenui mәdeniyetting qarqyndy damuymen úshtasyp jatyr. Elimizding atyn shygharatyn da – mәdeniyet pen óner. Mәdeniyetke serpin beru shyndyghynda da qajet. Sondyqtan janghyrudyng jana kezenine qadam basudyng bir tetigi - mәdeniyet qyzmetkerlerin qoldau»,- degen el Preziydenti Q.Kemelúly aitqanday, búl tarihy is-shara  el ruhaniyatynyng jana dengeyge kóteriluine zor serpin bereri anyq.

- Qazir eskining tozyp, jananyng ónip kele jatqanyn beyneleytin zaman bolyp barady. Yaghny әlemdegi jahandanu mәselesi qazaqty da ainalyp ótpeydi. Barlyq ghylym salasyn bir sharpyp ótetin búl úghym mәdeniyetting de damuyna әser etip jatyr. Búl kezendegi mәdeny qozghalystyng ereksheligi – osy salagha degen qyzyushylyghy bar shygharmashyl jastardyng belsendiligining artuy der edim. Jana buyn ómirdi boyamalap, bir jaqty kórsetuden bas tartyp, zamannyng aghymyna say  әuendermen tanytugha tyrysuda. Sondyqtan týrli baghyttardyng bastaluyna jәne damuyna ýrke qaraudyn, baybalam saludyng qajeti joq. Búl  kvintetting ómirge kelui de osy mýddeden der edim, - deydi kvintetting kórkemdik jetekshisi Bauyrjan Jylqybaev.

Qazaq әuezining garmoniyasy dombyra-qobyz búrauynan shyghatyndyqtan alty ishekti shertpeli muzykalyq aspap - gitara ýnining qazaqy maqamgha iyilgeni HH ghasyrdyng ortan belinen deydi biletinder. Ony alghashqylardyng biri bolyp qazaqy mәnerde qúiqyljytqan Qorabay Esenov «qazaq gitarasynyng atasy» dep tanylatyny taghy bar. Qalay desek te ispannyng temir ishekti aspabynyng osydan bylay qazaq ónerinde qalghany qalghan. Taq-túq etken jattandy dynghyr emes, kәsiby mamandardan qúralghan kvintet sol  sazdy qaytara týletpek.

«Asauday tolqyghan jýrekteriniz» janyna jaqyn әuennen saya tapsyn deseniz, ghajap ta tylsym keshten qúr qalmanyz. Siz keliniz, gitara sóilesin.

Meruert Mәuletqyzy

Abai.kz