Parlamentke atpen shauyp kirgen qyrghyz aghayyndardyng ereuiline kýlip jýrgenimizde 2020 jyly 6 qantarda demokratiyanyng besigi sanalatyn Amerikada preziydent saylauynyng dauys nәtiyjesine narazy bolghan Tramptyng jaqtastary Kongres zalyna basyp kirip, arty adam ólimimen ayaqtalghany belgili.

Aldynghy aptada preziydent Bayden sol oqighanyng eki jyldyghyna oray dýrbelenning aldyn alugha at salysqan saqshylar men Kongresmenderdi ekinshi dәrejeli otan qorghau órdenimen marapattady. Saltanatty jiynda ol: «2021 jyly qantardyng ekisinde ýlken jetilik elderining basshylarymen kezdestim. Áriptesterime: «Biz oraldyq», - dedim. Sonda olardyng ne aitqanyn bilesinder me?! «Qansha uaqytqa?!», - dep kýldi...», - dedi. Dýrbelende qaytys bolghan kýzet qyzmetkeri Brian Sichunichtyng ata-anasyna preziydentting qúrmetti azamat syilyghyn óz qolymen tabystady. Olar óz kezeginde odan bir kýn búryn dýrbelenge Trampty aiyptap sotqa bergenin, balasynyng qúny ýshin odan 10 million dollar tólem talap etkenin jetkizdi.

Búl kezde qarashada ótken orta merzimdik saylauda Kongresste sәl ghana basym oryngha ie bolghan respublikashyldar partiyasy tórt kýn qatarynan tóragha saylay almay, aiday bolyp jatyr edi. Ókilder palatasynyng tórayymy bolyp kelgen Nansy Pelosidyng ókileti ýshinshi qantarda ayaqtalghan. Qany qyzu Tramp ózining jeke resursynda: «Nansy tynysh auylyna qayt!» dep jazba jariyalady. Tramp preziydent bolyp túrghanda, onyng Kongresste jasaghan qyzmettik bayandamasyn Nansidyng ekige aiyryp jyrtyp tastaghany jýrtqa mәlim. Ótken jyly tamyzda Qytaydyng qatang qarsylyghyn elemey Tayuangha barghan Nansidy múqatu Trampqa jenil bolghanymen ózara araz partiyalastaryn auyz birlikke shaqyru qiyngha týsti.

Kongresstegi demokratiyalyq partiya ókilining barlyghy respublikashyl Kevin Makkartidy ókilder palatasyn basqarugha layyq dep tapsa, onyng 20 partiyalasy onyng ornyna basqa kandidant úsynudy talap etip, keri tartyp túryp aldy. Jurnalister Kevinning saylanuyna qarsylyq kórsetken respubikashyldardyng telefonyna Tramptyng damylsyz qonyrau shalumen bolghanyn  jetkizdi. 15 retki dauys beruden keyin baryp, Kevin ókilder palatasynyng tóraghasy bolyp saylandy. Tramp ta tereng tynys aldy. AQSh Kongressinde songhy jýz jylda múnday oqigha alghash bolyp otyr eken.

Amerikalyqtardyng ishinde onshyldar men solshyldardyng teketiresi, aq nәsildiler men qara nәsildilerding arazdyghy bar ekenin bilemiz. Endi mine, partiyalardyng da óz ishindegi alauyzdyghyna kuә bolyp otyrmyz. Áleumettik jeli payda bolghaly beri Amerikada ghana emes Europada da demokratiyanyng úsaqtalyp, úshqary pikir ústanatyn sayasatkerlerding asyghy alshysynan týsip, saylauda jeniske jetip otyrghanyna kóz ýirendi.

Sóz bostandyghyn basty qúndylyq sanaytyn Amerikada pirik bildiru erkindigi saqtalghanymen tórtinshi biylikti (Búqaralyq aqparat qúraldaryn) alpauyt ghalamtor kompaniyalary uysynda ústap otyr eken. Qoghamdyq pikir auanyn solar kimge ynghaylasa, meyli sayasatker, meyli basqa salanyng adamy bol, olardyng batasyna kim ie bolsa el aldynda sýikimdi bolady eken. Ilon Mask: «Elding týsine kirmeytin qyruar aqshagha Tvitterdi satyp aludaghy maqsatym osy ýrdisti ózgertu», - deydi. Onyng mәngilikke búghattalghan Tramptyng tivtter akkauntyn qayta qalpyna keltirui – onshyl, solshyl kózqarastyrdyng eshbirine basymdyq bermey, tepe-tendikte ústau qadamynyng basy eken. AQSh-tyng kelesi jylghy preziydent saylauy tipti de qyzyq bolayyn dep túr.

Esbol Ýsenúly

Abai.kz