Jeksenbi, 28 Sәuir 2024
Janalyqtar 3220 0 pikir 7 Jeltoqsan, 2012 saghat 11:58

Bolat Abaghan . Shekaralyq aimaqtardaghy el shet qalyp barady

1997 jyldyng kókteminde birneshe oblystar jabylyp, kóptegen audandar tarqatylghan tústa Shyghys Qazaqstan men Almaty oblysynyng Qytay Halyq Respublikasymen eki aradagha memlekettik shekarasy boyyna ornalasqan audandardyng birazy yqshamdaugha iligip, kórshiles jatqan audandargha qosylyp ketken bolatyn. Osylaysha, shyghysta: Tarbaghatay, Katonqaraghay, Marqakól, Maqanshy, Taskesken audandary, Almaty oblysynda: Qapal, Narynqol, Qoghaly, Ýigentas syndy elding sheti, jelding ótinde ornalasqan, mýmkindikterinshe óz kýnderin ózderi kórip, key-keyde alyp elden soghatyn suyq jelding ókpegin basqalardan birinshi sezinetin audandar halyqtyng alandauy men ótinish-ókpesine, jekelegen sayasatkerler men qogham qayratkerlerining dәiekti әri tújyrymdy qarsylyqtaryna qaramastan tarqatylyp, alys-jaqynda ornalasqan basqa audandardyng «qúshaghyna» sinip ketti.

Qazirgi kezde audan mәrtebesinen aiyrylyp, bsqa audannyng qúramyndaghy eldi mekender sanatyna qosylghan ónirdegi auyldardyng túrghyndary jyl sayyn azayyp, qala saghalap, aua kóship jatyr. Memlekettik shekaranyng eng bir kýrdeli túsyna qonystanghan bayyrghy qonystardyng birazynyng býginde orny ghana qaldy. Mektepteri men dәrigerlik punktteri jabylyp, júrty qala jaghalap ketken eldimekender qatary jyl sayyn kóbeyip barady. Sonyng kesirinen shekara boyy bos qalyp, onda shetin oqighalar da jii tirkele bastady.

1997 jyldyng kókteminde birneshe oblystar jabylyp, kóptegen audandar tarqatylghan tústa Shyghys Qazaqstan men Almaty oblysynyng Qytay Halyq Respublikasymen eki aradagha memlekettik shekarasy boyyna ornalasqan audandardyng birazy yqshamdaugha iligip, kórshiles jatqan audandargha qosylyp ketken bolatyn. Osylaysha, shyghysta: Tarbaghatay, Katonqaraghay, Marqakól, Maqanshy, Taskesken audandary, Almaty oblysynda: Qapal, Narynqol, Qoghaly, Ýigentas syndy elding sheti, jelding ótinde ornalasqan, mýmkindikterinshe óz kýnderin ózderi kórip, key-keyde alyp elden soghatyn suyq jelding ókpegin basqalardan birinshi sezinetin audandar halyqtyng alandauy men ótinish-ókpesine, jekelegen sayasatkerler men qogham qayratkerlerining dәiekti әri tújyrymdy qarsylyqtaryna qaramastan tarqatylyp, alys-jaqynda ornalasqan basqa audandardyng «qúshaghyna» sinip ketti.

Qazirgi kezde audan mәrtebesinen aiyrylyp, bsqa audannyng qúramyndaghy eldi mekender sanatyna qosylghan ónirdegi auyldardyng túrghyndary jyl sayyn azayyp, qala saghalap, aua kóship jatyr. Memlekettik shekaranyng eng bir kýrdeli túsyna qonystanghan bayyrghy qonystardyng birazynyng býginde orny ghana qaldy. Mektepteri men dәrigerlik punktteri jabylyp, júrty qala jaghalap ketken eldimekender qatary jyl sayyn kóbeyip barady. Sonyng kesirinen shekara boyy bos qalyp, onda shetin oqighalar da jii tirkele bastady.

Sonday qanyrap qalugha jaqyn túrghan eldi mekenderding biri - Shyghys Qazaqstan oblysyndaghy, biylghy jazda shekarashylary kýzet beketin tastay qashqan Terisayryq aumaghynda ornalasqan búryndary aty da, zaty da ólendetip túrghanday kórinetin Saryóleng auyly. Memlekettik shekaranyng eki túsynan, arghy betten bastau alyp, Ýlken Mayly asuynyng túsyna jetkende birin-biri saghyna qauyshatyn Qandysu men Terisayryq ózenderining tabysatyn túsynda, Manyraq tauynyng jartasty silemining eteginde qonystanghan eldi mekenning býginde qirandysy ghana jatyr deuge bolady. Zamanynda 130 shanyraq túrghan, olardyng әrqaysysynan orta eseppen jeti-segiz adam shyghatyn, sonda mynnan astam túrghyny bolghan Saryólenning «әni» bitip, әueni óshuge jaqyn. Birinshi kezekte klub jabyldy, odan song medpunktke kezek keldi. Kezinde Jdanov atyndaghy ortalau mektep atanyp, keyinnen Bauyrjan Momyshúly esimin iyelengen bilim oshaghynyng esigine qara qúlyp týsti desek artyq aitqandyq emes. Qazirgi kezde әli de atajúrtyn qimay otyrghan ýilerding bastauysh synyp jasyndaghy alty balasy osynda «oqyghanymen», qalghan synaptaghy balalary on shaqyrym jerdegi Janauylgha qatynap bilim alady. Shyghystyn, onyng ishinde Tarbaghataydyng qysynyng minezin biletindikten olardyng ata-analarynyng shydamy da bir kýni tausylatyndyghyn qazirding ózinde batyl týrde boljaugha bolady.

Osylaysha, búrynnan jasyl jelekke oranyp túratyn, toqsanynshy jyldardyng basyndaghy jer silkinisinen song jana ýiler men ghimarattar salynyp jaynay týsken eldi mekenning sәuleli shaqtary birer jylda mýlde

óshpek. Taudyng auylgha qaraghan túsyndaghy jastar «Mahabbat sayy» atap ketken anghargha da kópten iz týspepti. Aghashtar týgelge juyq kýzelgen. Egin eguge tym qolayly bolmaghanmen, mynghyrtyp mal ósiruge óristi tútas aimaqtyng ortalyghy bolghan auyldyng býgingi siqy jýregindi auyrtady. Búl búrynghy Tarbaghatay audanyndaghy bir ghana auyldyng keypi bolghanymen, shekarala ónirding eng shetindegi eldi mekenderding barlyghynyng býgingi jaghdayy osynday. Birazynyng týtini mýlde óship, qirandylary ghana jatyr. Jyl sayyn birneshe mektep jabylady. Búrynghyday ortalyqtarda malshylardyng balalary jatyp oqityn internattar joq bolghandyqtan, býldirshinderining ertenin oilaghan el bir kýnde kóshede de ketedi.

Osy joly әkimqaralardy Astananyng tórine jinap, biraz silkilep alghan jәne naqty tapsyrmalar jýktegen Elbasy Shyghys Qazaqstan oblysynyng әkimi Berdibek Saparbaevtyng júmysyna joghary bagha bergende týsinbey qalghandardyng biri menmin. Bir kezdegi Tarbaghatay audanynyng tumasy, sol ólkening auasymen dem alyp, suyn iship jetilgen jan retinde tәuelsizdikke irgesi sógilmey jetken aimaqtyng býginde shanyraghy shayqalyp, shekara boyynyng mýlde bos qalghanyn kórip jýrgendikten audan, oblys әkimderining osy túrghydaghy ústanymy mýlde miyma syimaydy. Basqa elder memlekettik shekaralary ornalasqan aimaqtardy tyghyz qonystandyryp, halyqqa barlyq jaghdaydy jasap, qoldaular kórsetuge kiriskende, shyghysqazaqstandyq әkimqaralar shekarada qonystanghan eldi mekenderding týtinderining jappay sónuine jol berip, kózderin júma qarap otyr. Tipti Memleket basshysynyng shekaraly ónirlerdi nyghaytu turaly tapsyrmasyn esterine de almaydy. Kerisinshe, birtindep auyldardy bosatu, sol arqyly týgin tartsang may tamatyn shúrayly jayylymdar men shabyndyqtardy, arqyray aqqan ózenderdi, orman-toghaylardy, egistik alqaptardy qanyratyp, qarausyz tastau jyl sayyn etek jayyp keledi. Múnday jaghday 1997 jyly tarqap ketken shekaraly audandardyng barlyghyna tәn. Bir kezdegi sovhozdardyng jýzdegen otbasy men myndaghan adam túratyn qoy, siyr fermalarynyng barlyghy birtindep eldi meken degen mәrtebesinen aiyrylyp, shandary shyghyp qaluda.

0 pikir