Júma, 26 Sәuir 2024
Qúiylsyn kóshing 4205 17 pikir 12 Sәuir, 2022 saghat 12:28

«Qasiyetti paryz» qaghaz jýzinde qalmauy kerek!

Halyng qalay, Qazaq kóshi?

QR Preziydenti Ákimshiligining Basshysy
M.Á. Núrtileu myrzanyng nazaryna!

12 sәuir kýni Preziydentimiz Qasym-Jomart Toqaevtyn «Sheteldegi qandastarymyzdy elge qaytaru isi eshqashan nazardan tys qalghan emes, qalmaydy da. Dýniyejýzindegi qandastarymyzdyng basyn tughan jerde biriktiru – bizding qasiyetti paryzymyz!» - degen sózining jariyalanghanyna túp-tura ÝSh JYL tolyp otyr.

Túnghysh Preziydent Núrsúltan Nazarbaev Qazaqstan tәuelsizdigin jariyalay salyp, shekara syrtynda qalghan qandastaryn «Qazaqstan Ýkimeti «Basqa respublikalardan jәne shetelderden selolyq jerlerde júmys isteuge tilek bildirushi bayyrghy últ adamdaryn Qazaqstanda qonystandyru tәrtibi men sharttary turaly» arnayy qauly qabyldady. Sondyqtan ata-mekenge kelemin deushi aghayyndargha jol ashyq. Ata-baba әruaghy aldarynyzdan jarylqasyn!» - dep, aghynan jarylyp shaqyrsa, Qasym-Jomart Kemelúly preziydent bola salyp, «Dýniyejýzindegi qandastarymyzdyng basyn tughan jerde biriktiru – bizding qasiyetti paryzymyz!» - dep, Ózine salmaghy zil batpan jauapkershilik aldy.

Óziniz de oqyghan bolarsyzdar, diny әdebiyetterde «Paryz – Allah Taghalanyng anyq búiyryp, oryndaluyn talap etken isteri.  Paryzdyng óteluinde zor sauap pen jaqsylyq bar. Moynyndaghy boryshyn ótemegender aqyret azabyn tartady. Ayta ketetin bir jayt, kimde-kim paryzdy teriske shygharyp, Paryzdyghyn qabyldamasa, dinnen shyghady. Alayda paryz ekenin moyyndap, biraq ótemese, tek qana moynynyng boryshy bolyp qalady. Yaghni, músylman - kýnәhar dep eseptelinedi...» - dep jazylypty.

Qalay desek te, Paryz – músylmandar ýshin sózsiz oryndaluy shart etilgen jauapkershiligi eng auyr úghym!

Búl sózdi Qasym-Jomart aghanyng auzyna Alla saldy!

Men múny Qasym-Jomart Kemelúlynyng preziydenttik paryzymen  qatar, Ózine nyq sene bilgen naghyz jigitting sózi dep baghalaymyn!

Endi kóship kelushilerding kórsetkishine kóz jýgirtsek, Núrsúltan Nazarbaev biylik jýrgizgen otyz jylda shamamen 1 million 41853 etnikalyq qazaq Otangha oralyp, Qazaqstan Respublikasynyng azamaty atanypty.

Qasym-Jomart Toqaev memleket tizginin qolyna alghan ýsh jylgha kelsek, 2019 jyly 17 661, 2020 jyly 13 046,  2021 jyly 17 540 qazaq Qazaqstangha kóship kelip, qonystanypty. Bәrin qossaq, 48 myng 247 adam.

Qazaq kóshining eng sharyqtaghan kezeni – 2002-2006 jyldar aralyghy.

Atalghan bes jylda 384 myng 106 qandasymyz Atajúrtymen qauyshqan bolatyn. Beske bólsek, jylyna 76 myng 821 adamnan tura keledi.

Al, songhy ýsh jyldyng kórsetkishi elu myngha da jetpeydi.

Áriyne, búl ýshin Qasym-Jomart Toqaevty kinalaugha bolmaydy!

Sonday-aq, Preziydent Qazaq kóshi ýshin qol úshyn qimyldatpady deuden de mýlde aulaqpyn.

Qasym-Jomart Kemelúlynyng tikeley tapsyrmasymen «Oralman» atauy «Qandas» bolyp ózgertildi; әkimshilik qúqyq búzghany ýshin kelgen eline shygharyp jiberu jazasyn qoldanudy qandastarymyzdan alyp tastady; Qazaqstan Respublikasynda túraqty tirkeude túratyn qandastarymyz shetelde 183-kýnnen artyq túrsa da, olardyng «Yqtiyarhaty» joyylmaytyn boldy; «18 qarasha» kәsiby merekeler men atalyp ótiletin kýnderding tizbesine engizilude; «Otandastar qory» búryn eki ministrlikke qarasa, qazir basy býtin Syrtqy ister ministrligining qúzyryna ótti; Enbek jәne halyqty әleumettik qorghau ministrligining ishinen Kóshi-qon jәne demografiya kómiyteti derbes komiytet bolyp bólinip shyqqaly jatyr...

Mine, osynyng bәri sol «Qasiyetti paryzdy» oryndau ýshin jasalyp jatqan iygi qadamdar dep esepteymin.

Úly kóshting toqyrauyna, eng aldymen, Kәrim Mәsimov pen Timur Qúlybaev dәuirinen qalghan salqyndyq, sosyn etnikalyq qazaqtar mol qonystanghan shyghystaghy kórshimizdegi  músylman últtargha jýrgizilgen sayasy qysym, odan qala berdi pandemiya qatty әser etti.

Men songhy on jyldyqta qandastarymyzdyng mýddesin qorghap, Kóshi-qon sayasatymen tynbay ainalysyp kele jatqan adammyn. Syrtynan qyzyqtap emes, ishine kirip, kóship kelushilermen ýnemi betpe-bet te, telefon nemese әleumettik jeliler arqyly da sóilesip, azaby men qayghysyn, quanyshy men jenisin kýnde bólisip kele jatqan janpozbyn. Sonday-aq, astanada bolghan on eki jyldyng ishinde Mәjilisting ýsh saylanym deputattaryn kóbimen júmys istedim, biylikting barlyq bútaqtarynyng qabyldauynda boldym. Almatyny tastap, Elordagha keluimning de basty maqsaty –  kóshi-qon prosesterin retteuge arnalghan zandar men normativtik qújattardaghy opasyz Kәrim Mәsimov pen qansorghysh Timur Qúlybaev qasaqana engizgen basy artyq kedergilerden aryltu bolatyn.

Qúdaygha tәube, ol maqsatyma jettim!

Shekara syrtynda qalyp bara jatqan alty-jeti million halyqtyng kóz jasy men qarghys-nalasy onay ma, esesine «Múrtty» múrttay úshyrdy, Timur Asqarúlynyng basynan baghyn taydyryp, qarghystyng simvolyna aialdyrdy...

2022 jylghy 16 nauryzda Preziydentimiz Qasym-Jomart Toqaev «JANA QAZAQSTAN: JANARU MEN JANGhYRU JOLY» atty tarihy Joldauyn jasady.

Qasym-Jomart Kemelúly atalghan Joldauynda «Mening býgingi bastamalarym óte auqymdy. Búl bastamalar elimizding sayasy jýiesi men әkimshilik-aumaqtyq qúrylymyn edәuir ózgertedi. Ony jýzege asyru ýshin Konstitusiyanyng 30-dan astam babyna ózgeris engizu qajet.» - dep, Úly reformanyng basym baghyttaryn atap otyryp kórsetip berdi.

Ókinishke oray, sol Úly Reforma men janarugha ilikpey, júrtqa tastalghan – shekara syrtynda qalyp otyrghan alty-jeti million qazaqtyn taghdyryna tikeley qatysty Kóshi-qon sayasaty.

Soghan baylanysty, men atalghan sayasy reforma ayasynda Qazaqstan Respublikasynyng Konstitusiyasyna «Qazaqstan Respublikasynyng sheginen tys jerlerde túratyn etnikalyq qazaqtar basqa memleketting azamaty bolghandyghyna qaramastan jenildetilgen tәrtippen Qazaqstan Respublikasynyng azamattyghyn alugha qúqyqty» - degen norma engizip, shekara syrtynda qalghan qandastarymyzdyng qúqyghyn Ata Zanmen bektiu turaly úsynys tastadym.

Ol úsynysym jazbasha týrde Aqordagha jóneltildi jәne BAQ-ta da jariyalandy.

Men kóripkel, әulie emespin. Qatardaghy belsendi azamatpyn. Osy Qazaq kóshine kedergi jasaghan, tipti Úly kóshti toqtatugha baryn salghan búrynghy Ýkimet basy Kәrim Mәsimovpen bir kisidey-aq alystym, kóp synadym.

Sol barysta BAQ-ta jariyalanghan  maqalalarymdy aqtaryp otyryp, «Qazaq kóshi osy beti toqtatylsa, Kәrim Mәsimov ekinshi goloshekin atanady» (23.05.2012), «Qatty qinalayyn dep túrsyz, Karim Kajymkanovich!» (12.11.2015) degen taqyryptardy oqyp, qayran qaldym. Tipti, «Kerey.kz» portaly basqan bir maqalamnyng sonyn «Sondyqtan, Kәrim Qajymqanúly, óz erkinizben ornynyzdy bosatynyz! Býite berseniz siz Últ Kóshbasshysy Núrsúltan Nazarbaevtyng da, tәuelsiz Qazaqstannyng da týbine jetesiz!!!» (14.09.2015) dep, ayaqtappyn...

Mening de auzyma Qúday salsa kerek, Kәrim Mәsimovtyng biylik basynda otyrghan jyldardaghy is-әreketteri men songhy taghdyry qalay jәne ne bolghanyn Ózderiniz kórip otyrsyzdar...

Men japy óte optimist jigitpin. Ómirding qaranghy jaghynan góri, jaryq jaghyn kóbirek aitamyn. Ózderiniz bilesizder, osyghan deyin Qazaq kóshining endi ekinshi «Altyn dәuiri» bastalady dep úrandatyp kelgemin.

Preziydentting Joldauynan keyin men sol oiymnan qayttym.

Degenmen, bar ýmitim tek Qasym-Jomart aghagha ghana ilinip túr!

Kesip aitayyn, Qasym-Jomart Toqaev memleket tizginin ústap túrghan jyldarda Úly kóshting jolyn eshkim bógey almaydy jәne alty-jeti jylda alty-jeti million qazaq týgel kóship te kelip ýlgirmeydi.

Al, Qasym-Jomart agha biylikten ketken song shetten qandastarymyzdyng shetten keletin kóshi toqtaydy. Alty-jeti million qazaqtan tiridey aiyrylamyz!

Nege deysiz ghoy, men Kәrim Mәsimov pen Timur Qúlybaev dәuirindegi kedergiler men qiyanattardy aitpay-aq qoyayyn. Tek, Qasym-Jomart Toqaev preziydent bolghan ýsh jyl men osy «Nauryz reformasy» qarsanyndaghy jaghdaylardy ghana sanap bereyin:

Shetten oralghan aghayyndardan Senatqa nemese Mәjiliske bir deputat saylanghan emes;

– Preziydent әkimshiligi Kóshi-qon prosesterin retteuge arnalghan zandardaghy eki myngha juyq qandasymyzdy baspana kezeginen aiyrugha aparyp soqtyratyn normany kóre túryp, qisyq zandy qabldatyp jiberdi;

– Atalghan basy artyq anyqtamanyng qandastarymyzdyng qújattanuyna kederi bolatynyn, jemqorlyq pen qaghazbastylyqqa aparyp soqtyratynan aityp, Mәjilis tóraghasy Erlan Qoshanovtyng atyna eki mәrte «Ashyq hat» jazdym, pysqyrghan joq; 

– Kóshi-qon prosesterin retteuge arnalghan zang jobasy Mәjiliske týsedi, biraq osy salamen ainalysyp jýrgen tәjiriybeli mamandardan qanday problema baryn súraytyn bir deputat joq;

– Parlament talqylap jatqan Zannamagha qandastarymyzdan pedofilge qatysty sottalghan nememse sottalmaghany turaly anyqtama talap etetin norma engizuge  qarsy shyghyp edim, Mәjilis meni júmys tobynan shygharyp jiberdi;

– Kóship kelushiler men qonys audarushylargha arnap Ýkimet aiqyndaghan ónirlerge salynghan ýilerding sapasy syn kótermeydi, aqshasyn jemqorlar jyrymdap jep qoyghan;

Shetten kelip, auyldy jerde myndap mal ósirgen aghayyndargha jergilikti biylik jer telimin berudi qoyghan;

–  Resey Federasiyasynyn  Qazaqstan Respublikasyndaghy Tótenshe jәne ókiletti elshisi Aleksey Borodavkin biyl aqpan aiynda reseylik «Nezavisimaya gazetagha» bergen súhbatynda «Orys tilin bilmeytin qazaqstandyqtardyng deni – basqa memleketterden qonys audarghandar, yaghny qandastar. Búl olardyng zamanauy qazaqstandyq qoghamgha tez sinisuine kedergi keltiredi, búl el biyligi  ýshin aitarlyqtay problemalar tughyzady» - dep, qandastarymyzdy qorlap jatyr, oghan qarsy biylik tarapynan «Mәu!» degen bir pende joq; 

– Preziydent Qasym-Jomart Toqaev 16 nauryzda jana Joldauyn jasap, sayasy reformalardyng basym baghyttaryn atap ótti. Sol Joldaudyng jobasyn jasaushylar alysta jýrgen alty-jeti million qazaqty qaghys qaldyryp, esesine Qazaqstan halqy Assambliyasyn Mәjilisten Senatqa sekirtti;

– Mine, shekara syrtynda qalghan qandastarymyzdyng qúqyghyn Ata Zanmen bektiu turaly úsynys jasap, ony BAQ pen әleumettik jeliler arqyly jariyalap,  tynbay  jazyp jatqanymyzgha eki aptagha tayady. Ánsheyinde ózderin alashshyl etip kórsetuge baryn salatyn, Alash Orda kósemderin auzynan tastamaytyn, portretterin kabiynetterining tórine ilip qoyatyn deputattar men biylik ókilderi, sol alty-jeti million Alash balasynyng taghdyryna qatysty mәselege kelgende, júmghan auyzdaryn ashpay qaldy;

– Osy úsynysymyzdy qoldauyn jәne Preziydentke jetkizuin súrap, biylik basynda otyrghan biraz túlghagha hat jazdym, «+7 1414» arqyly kórip otyrmyn, ol hattardyng bәri ministrlikterge laqtyrylyp jatyr...

Endi, osydan keyin oilay beriniz, shekara syrtyndaghy sol alty-jeti million qandasymyzdyng Úly kóshi, qansha jerden júrt jamandaghanymen, Túnghysh Preziydent Núrsúltan Nazarbaevtyng aibarynyng arqasynda ghana otyz jyl jalghasyp keldi. Sýrinse, sýringen shyghar, ýzilip qalghan joq!

Al, Úly kóshting endigi taghdyry tek Qasym-Jomart Kemelúlyna ghana ilinip túr. Alla qalap, ekinshi kezekke taghy Preziydent bolyp saylansa, tam-túmdap birer jýz myng qazaq kelui mýmkin.

Qazaq kóshi qazir Preziydent Qasym-Jomart Toqaevqa ghana sýienip túr.

Preziydentten ózge biylik ókilderinde qandastargha degen NIYET joq! Býgingi joq niyet erteng payda bola qalmasy taghy anyq!

Taghy qaytalap aitayyn, qashan aittyng demenizder, Qasym-Jomart agha biylikten ketken kýni shekara syrtyndaghy qandastarymyzdyng Atajúrtyna oraluy toqtaugha bet alady!

Sondyqtan, Úly Kóshti toqtatpaudyng jalghyz joly – men úsynghan Qazaqstan Respublikasynyng Konstitusiyasyna «Qazaqstan Respublikasynyng sheginen tys jerlerde túratyn etnikalyq qazaqtar basqa memleketting azamaty bolghandyghyna qaramastan jenildetilgen tәrtippen Qazaqstan Respublikasynyng azamattyghyn alugha qúqyqty» - degen norma engizip, shekara syrtynda qalghan qandastarymyzdyng qúqyghyn Ata Zanmen bektiu!

Basqa joly joq!

Auyt Múqiybek,

«Qúrmet» ordenining iyegeri

Abai.kz

17 pikir