Jeksenbi, 5 Mamyr 2024
Kórshining kólenkesi 3677 12 pikir 11 Sәuir, 2022 saghat 12:35

Reseyding júmsaq kýshi: Kremliding jana sayasaty...

Reseyding Ukrainagha soghys ashuynan keyin әlemde geosayasy ólshemder ózgerdi. Reseymen jasasqan kóptegen kelisimderdi memleketter qayta qarap jatyr. Sebebi Reseyge salynghan sanksiyalar men Reseydi oqshaulau prosesi kýsheydi, sәikesinshe Reseyding kelisimderi ózining ózektiligi men perspektivalyq tartymdylyghyn joghalta bastady.

Mysaly Qazaqstan men Resey arasynda elektrondy platforma jasau boyynsha 2021 jyldyng qyrkýieginde SBER kelisimi jasalghan bolatyn. Alayda AQSh bastap, Europa qostaghan Batys elderi Reseyding bank sektoryna sanksiyany qarsha boratty. Oyyng ishinde Sberbank te bar. Qazaqstan búl túrghyda Sbermen kelisim qalay iske asatynyna qatysty naqty aitpasa da, kelisimning tolyq iske aspauy mýmkin ekenin de bildirdi. Búghan deyin Musiyn: «Álemde qalyptasqan jaghdaygha baylanysty ministrlik birneshe ssenariydi qarastyryp jatyr jәne әrqaysysyna dayyndalyp jatyr. Qazir kelisimge qol qoy kýn tәrtibinde joq», - degen bolatyn. Demek qúny 500 mln dollar bolatyn kelisim iske aspauy da mýmkin.

Taghy bir kelisim bar. Ol Resey JOO-rynyng Qazaqstanda filialdaryn ashu boyynsha aqpan aiynda jasalghan Resey-Qazaqstan arasyndaghy kelissózder nәtiyjesinen shyqqan edi. Preziydent Toqaev «Qasiretti qantardan» keyin Reseyge iskerlik saparmen baryp, artynsha reseylik JOO-lardy «Bolashaq baghdarlamasyna» qosu jәne Reseylik JOO filialdaryn Qazaqstanda ashu turaly bastama kóterdi. Preziydent 2025 jylgha deyin Qazaqstanda Reseyding bes jetekshi oqu orny ashylatyny jayly mәlimdedi.

Qazirding ózinde «Bolashaq baghdarlamasyna» Reseylik Bauman atyndaghy Mәskeu memlekettik tehnikalyq uniyversiyteti, Gubkin atyndaghy Resey memlekettik múnay jәne gaz uniyversiytetimen kelissózder jýrgizilip jatqany jayly aqparattar bar.

Qazaqstan ýkimeti elde Resey joghary oqu oryndarynyng filialyn ashu  kelisimin maqúldaugha dayyndalyp jatyr. Onyng alghashqy mәtinderi AShYQ NPA-da jariyalandy.

«2022 jylghy 24 aqpanda Núr-Súltanda dayyndalghan QR Ýkimeti men RF Ýkimet arasyndaghy kelisimdi – QR aumaghynda Resey Federasiyasyndaghy joghary jәne joghary oqu ornynan keyingi bilim beru úiymdarynyng filialdaryn jәne RF aumaghynda Qazaqstan Respublikasyndaghy joghary bilim beru úiymdarynyng filialdaryn qúru jәne olardyng júmys isteui turaly jasalghan kelisim – bekitilsin», - delingen Qazaqstan Ýkimeti qaulysynyng jobasynda.

Sonymen qatar filialdardyng qyzmeti qalay iske asatyny jayly eki el arasyndaghy kelisim ayasynda jasalghan 13 bap jariyalandy. Ol tómendegidey:

1-bap

Osy Kelisimning maqsattary ýshin «filial» úghymy joghary jәne joghary oqu ornynan keyingi bilim beru salasynda bilim beru qyzmetin jýzege asyratyn jәne osy Kelisimde kózdelgen erekshelikterdi eskere otyryp, Taraptar memleketterining zannamasyna sәikes bilim beru baghdarlamalaryn iske asyrugha baghyttalghan Resey Federasiyasynyng aumaghynda ornalasqan Qazaqstan Respublikasynyng joghary jәne joghary oqu ornynan keyingi bilim beru úiymynyng oqshaulanghan qúrylymdyq nemese Qazaqstan Respublikasynyng aumaghynda ornalasqan Resey Federasiyasynyng joghary bilim beretin bilim beru úiymynyng bólimshesin bildiredi.

Osy Kelisimning kýshi júmys istep túrghan filialdargha, onyng ishinde 2017 jylghy 9 qarashadaghy Qazaqstan Respublikasynyng Ýkimeti men Resey Federasiyasynyng Ýkimeti arasyndaghy M.V. Lomonosov atyndaghy Mәskeu memlekettik uniyversiytetining Qazaqstandyq filialynyng júmys isteui turaly kelisimning negizinde júmys isteytin M.V. Lomonosov atyndaghy Mәskeu memlekettik uniyversiytetining Qazaqstandyq filialyna jәne 1995 jylghy 4 tamyzdaghy Qazaqstan Respublikasynyng Bilim ministrligi men Resey Federasiyasynyng Joghary bilim beru jónindegi memlekettik komiyteti arasyndaghy «Bayqonyr» kesheni ýshin Qazaqstan Respublikasynyng azamattary qatarynan gharysh tehnikasy salasynda mamandar dayarlau turaly kelisimning negizinde júmys isteytin «Mәskeu aviasiya instituty (últtyq zertteu uniyversiyteti)» joghary kәsiptik bilim beruding federaldyq memlekettik budjettik bilim beru mekemesining «Voshod» filialyna qoldanylmaydy.

2-bap

Taraptardyng osy Kelisimdi iske asyrugha jauapty uәkiletti organdary:
Qazaqstan tarapynan – Qazaqstan Respublikasynyng Bilim jәne ghylym ministrligi;

Resey tarapynan – Resey Federasiyasynyng Ghylym jәne joghary bilim ministrligi, Bilim jәne ghylym salasyndaghy qadaghalau jónindegi federaldyq qyzmet bolyp tabylady.

Taraptar Taraptardyng osy Kelisimdi iske asyrugha jauapty uәkiletti organdary ataularynyng ózgergeni jәne (nemese) olardyng funksiyalarynyng basqa organdargha berilgeni turaly diplomatiyalyq arnalar arqyly jazbasha nysanda dereu habarlamalar jiberedi.

3-bap

Filialdar Taraptar memleketterining zannamasyna sәikes qúrylady jәne taratylady.

Filialdary Resey Federasiyasynda qúryluy mýmkin Qazaqstan Respublikasynyng joghary jәne joghary oqu ornynan keyingi bilim beru úiymdarynyng tizbesin jәne filialdary Qazaqstan Respublikasynda qúryluy mýmkin Resey Federasiyasynyng joghary bilim beretin bilim beru úiymdarynyng tizbesin Qazaqstan Respublikasy men Resey Federasiyasy arasyndaghy Yntymaqtastyq jónindegi ýkimetaralyq komissiyanyng 21-otyrysynyng sheshimine sәikes qúrylghan bilim jәne ghylym salasyndaghy yntymaqtastyq jónindegi kishi komissiya (búdan әri – kishi komissiya) aiqyndaydy.

Resey Federasiyasynyng aumaghynda ornalasqan Qazaqstan Respublikasynyng joghary jәne joghary oqu ornynan keyingi bilim beru úiymynyng filialy (búdan әri –Qazaqstan filialy) Qazaqstan Respublikasynyng joghary jәne joghary oqu ornynan keyingi bilim beru úiymynyng jarghysy jәne Qazaqstan Respublikasynyng joghary jәne joghary oqu ornynan keyingi bilim beru úiymy bekitken filial turaly ereje negizinde júmys isteydi.

Qazaqstan Respublikasynyng aumaghynda ornalasqan Resey Federasiyasynyng joghary bilim beretin bilim beru úiymynyng filialy (búdan әri – Resey filialy) Resey Federasiyasy joghary bilim beru úiymynyng jarghysy jәne Resey Federasiyasynyng joghary bilim beretin bilim beru úiymy bekitken filial turaly ereje negizinde júmys isteydi.

4-bap

Filialda oqytu jýzege asyryluy mýmkin kәsipterdin, mamandyqtardyng jәne dayarlau baghyttarynyng tizbelerin kishi komissiya aiqyndaydy.
Filialdarda oqytu filialdar ornalasqan eldegi bilim beru tiline qoyylatyn talaptar eskerile otyryp, bilim beru baghdarlamalary shenberinde filialdar ornalasqan elding memlekettik tili jәne tarihy mindetti týrde oqytyla otyryp, Taraptar memleketterining memlekettik tilderinde jýrgizilui mýmkin.

5-bap

Qazaqstan filialynda joghary jәne (nemese) joghary oqu ornynan keyingi bilimning bilim beru baghdarlamalaryn mengerudi ayaqtaghan jәne qorytyndy (memlekettik qorytyndy) attestattaudan oidaghyday ótken bilim alushylargha Qazaqstan Respublikasynyng zannamasyna sәikes belgilengen ýlgidegi bilim turaly qújattar beriledi.

Resey filialynda joghary bilimning bilim beru baghdarlamalaryn mengergen jәne qorytyndy (memlekettik qorytyndy) attestattaudan oidaghyday ótken bilim alushylargha Resey Federasiyasynyng zannamasyna sәikes belgilengen ýlgidegi bilim jәne (nemese) biliktilik turaly qújattar beriledi.
Bilim turaly qújattardy tanu Taraptardyng memleketteri qatysushylar bolyp tabylatyn halyqaralyq sharttargha jәne Taraptar memleketterining zannamasyna sәikes jýzege asyrylady.

6-bap

Filialdyng bilim beru qyzmetin liysenziyalau jәne akkreditteu Taraptar memleketterining zannamasyna sәikes jýzege asyrylady.
Qazaqstan Respublikasynyng joghary jәne joghary oqu ornynan keyingi bilim beru úiymy Qazaqstan Respublikasynyng zannamasyna sәikes berilgen bilim beru qyzmetimen ainalysugha arnalghan liysenziyasy jәne Resey Federasiyasynyng zannamasyna sәikes berilgen bilim beru qyzmetin jýzege asyrugha arnalghan liysenziyasy bolghan kezde filialdyng Resey Federasiyasynda ornalasqan jeri boyynsha bilim beru qyzmetin jýzege asyrugha qúqyly.

Resey Federasiyasynyng joghary bilim beretin bilim beru úiymy Resey Federasiyasynyng zannamasyna sәikes berilgen bilim beru qyzmetin jýzege asyrugha arnalghan liysenziyasy jәne Qazaqstan Respublikasynyng zannamasyna sәikes berilgen bilim beru qyzmetimen ainalysugha arnalghan liysenziyasy bolghan kezde filialdyng Qazaqstan Respublikasynda ornalasqan jeri boyynsha bilim beru qyzmetin jýzege asyrugha qúqyly.
Qazaqstan tarapynyng sheshimi boyynsha qúrylatyn Resey Federasiyasynyng joghary bilim beretin bilim beru úiymdarynyng filialdary ýshin olardyng qyzmetin liysenziyalau jóninde Qazaqstandyq tarappen ózge de talaptar belgilenui mýmkin.

7-bap

Filialdarda oqugha qabyldau Taraptar memleketterining zannamasyna sәikes jýzege asyrylady.

8-bap

Filialdardyng qyzmetin memlekettik baqylau (qadaghalau) Taraptar memleketterining zannamasyna sәikes jýzege asyrylady.

9-bap

Filialdy qúrudy jәne onyng júmys isteuin qarjylyq qamtamasyz etu ózin-ózi qarjylandyru sharttarymen, sonday-aq Taraptar memleketterining zannamasyna sәikes ózge de kózderden jýzege asyrylady.
Qazaqstandyq filialdyng qarjy-sharuashylyq qyzmeti Resey Federasiyasynyng zannamasyna sәikes jýzege asyrylady.
Reseylik filialdyng qarjy-sharuashylyq qyzmeti Qazaqstan Respublikasynyng zannamasyna sәikes jýzege asyrylady.
Injenerlik kommunikasiyalardy (elektrmen, jylumen, sumen jabdyqtau, kәriz) paydalanugha jәne oqu, oqu-kómekshi, sport alandary men jataqhanany kýtip-ústaugha baylanysty shyghystardy jabu filialdyng qarajaty esebinen jýzege asyrylady.

10-bap

Osy Kelisimning erejelerin qoldanugha nemese týsindiruge baylanysty Taraptar arasyndaghy dauly mәseleler olardyng arasyndaghy konsulitasiyalar men kelissózder arqyly sheshiledi.
Osy Kelisimdi oryndau prosesinde tuyndaytyn mәselelerdi sheshu kishi komissiyagha jýkteledi.

11-bap

Taraptardyng ózara kelisimi boyynsha osy Kelisimge osy Kelisimning ajyramas bóligi bolyp tabylatyn jәne jekelegen hattamalarmen resimdeletin ózgerister engizilui mýmkin.
Osy Kelisim Taraptardyng ózderi qatysushylary bolyp tabylatyn basqa halyqaralyq sharttardan tuyndaytyn qúqyqtary men mindettemelerin qozghamaydy.

12-bap

Osy Kelisim Taraptardyng onyng kýshine enui ýshin qajetti memleketishilik rәsimderdi oryndaghany turaly songhy jazbasha habarlama diplomatiyalyq arnalar arqyly alynghan kýnnen bastap kýshine enedi.

13-bap

Osy Kelisim bes jyl boyy qoldanysta bolady jәne eger Taraptardyng birde-bireui kezekti kezeng ayaqtalghangha deyin bir jyldan keshiktirmey diplomatiyalyq arnalar arqyly ekinshi Tarapqa onyng qoldanysyn toqtatu niyeti turaly jazbasha habarlama jibermese, kelesi besjyldyq merzimderge avtomatty týrde úzartylady.

Abai.kz

12 pikir

Ýzdik materialdar

Qúiylsyn kóshing

Bas gazet oralmandargha nege shýilikti?

Álimjan Áshimúly 1336
Ádebiyet

«Solay emes pe?»

Ghabbas Qabyshúly 1189
Qogham

Dos kóp pe, dúshpan kóp pe?

Ábdirashit Bәkirúly 933
El ishi...

Últtyq biregeylenu: Qandastardyng róli qanday?

Omarәli Ádilbekúly 1043