Últtyq qauipsizdik komiytetining búrynghy basshysy Kәrim Mәsimovting memleketke opasyzdyq jasady degen kýdikpen ústalyp, tútqyndalghany әlemning jyldam aqparat taratatyn basylymdarynda keninen tarap jatyr. Juyrda Mәsimov, «qay elding jansyzy boldy?», «ol qanday elderge qyzmet etip, tynshylyq jasady?» degen súraq tuyp, izinshe onyng Resey men Qytaygha birdey júmys istegeni turaly boljamdar aityla bastap edi, endi, mine,  DailyMail.com sayty әldebir qúpiya әngimening shetin shygharyp, suret jariyalady. Suretten tórt adamnyng anyq beynesi kórinedi. Ortada Kәrimdi «karifanym», «eng jaqyn dosym» (a friend of mine) dep ataytyn Hanter Bayden. Baydenning qasynda Djo qariya (AQSh-tyng qazirgi preziydenti). Eki shette – Kenes Raqyshev pen Kәrim Mәsimov.

Sonymen, Hanter Bayden «jaqyn dosym» dep biletin Kәrim Mәsimovting qantardyng 6-sy kýni ústalyp, memleketke satqyndyq jasady degen aiyp-kýdikpen tútqyndalghanyn bilesizder. Óz oqyrmandaryna týsinikti bolu ýshin sheteldik aqparat kózderi Mәsimovting 2007 jyl men 2012 jyl aralyghynda, sodan song 2014 jyl men 2016 jyl aralyghynda Qazaqstan Respublikasynda permier-ministr lauzamynda bolghanyn, ony preziydent Qasym-Jomart Toqaev 5-qantarda qyzmetinen bosatyp, 6-qantar kýni tútqyndaugha pәrmen bergenin tәpishtep jazuda. Qazaqstanda «qasyretti qantar» oqighasynda 160 adam kóz júmyp, 8000 adam týrli jaraqat aldy degendi qosady DailyMail.com sayty.  

Uaqyty naqty belgisiz fotorәsimde Djo Baydenmen úly Hanter  (Hunter Biden) qazaqstandyq biznesmen Kenes Raqyshevpen jәne Qazaqstannyng búrynghy premier-ministri Kәrim Mәsimovpen qatar túr. Eki Bayden kýlkilerin ezuine deyin týrip alyp, amerikandyqtargha tәn minezben tizilgen tisterin kórsete týsken. Mәsimovting de miyghyna kýlki ýiirile qalypty. Raqyshevting de rahat hal keship túrghany bayqalady. Fotorәsim alghash ret «Aktivterdi elge qaytarudyng qazaqstandyq bastamasy» -  «Kazahstanskaya inisiativa po vozvrashenii aktivov» atalatyn korrupsiyagha qarsy materialdar beretin saytta 2019 jyly jariyalanghanymen, suretting týpnúsqasy (anyqtyghy) tәuelsiz sarapshylardyng tarapynan tekserilmegen eken.

2020 jyly qazan aiynda suretten Djo Baydenning úly Hanterding Qazaqstanda iskerlik әriptestik qúryp jýrgen serkitesteri Mәsimovpen jәne Raqyshevpen kezdeskeni anyqtalghan.

Ol uaqytta AQSh-tyng viyse-preziydenti bolghan Baydenning balasy Ukrainanyng Burisma energetikalyq kompaniyasynyng diyrektorlar kenesine kirgende Kәrim Mәsimovpen tanyssa kerek. Al sol uaqytta Kәrim Qajymqanúly Qazaqstanda premier-ministr postyn qayta iyelengen edi.  

Hanter Baydenning noutbuginen alynghan elektrondy hattyng mazmúnyna qaraghanda bolashaq dostar 2014 jyly Qazaqstanda energetika salasyndaghy kelisimderding joghary mýmkindikterin talqylau barysynda kezdesip, ortaq mәseleni talqylaghan kórinedi. 2016 jyly AQSh-tyng bolashaq preziydentining úly bolashaqtaghy qarym-qatynastary nyghangy әbden mýmkin ekeni belgili bolghan Mәsimovti «jaqyn dosym» dep atady.  

Osy arada DailyMail.com óz oqyrmandaryna Qazaqstanda qantar oqighasynan 164 adam, onyng ishinde 3 sәby oqqa úshty degendi aita ketedi.

Hanterding noutbuginnen tabylghan hattan rastalghan Mәsimov pen Baydenning uaqyty naqtylanbaghan fotorәsimi, sol jyldardaghy viyse-premier Djo úlyn halyqaralyq iskerlik kelisimderge beyimdep, bedelin arttyrudy kózdeui mýmkin degen qortyndy boyynsha New York Post taratqan habardyng izinshe tarap ketti. 

Ótken aptada DailyMail.com Hanter men Raqyshevting yqtimal qarym-qatynasy 2012-2014 jyldary bastalghanyn, ilgeridegi AQSh viyse-preziydentining úly qazaqstandyq kәsipkerler men amerikandyq investorlardyng arasynda brokerlik júmystar jasap, deldaldyq qyzmet atqarghanyn jazdy. 

Orta Aziya elderindegi korrupsiyagha qarsy belsendilerding The Mail-ge bergen elektrondy hatynda Hanterding kleptokratiyalyq jýiedegi (memleket mýlkin tonau arqyly baylyghyn eselep, biyliktegi ýstemdigin arttyratyn top qúrghan jýie.-red) Qazaqstannyng búrynghy despot preziydenti Núrsúltan Nazarbaevtyng otbasymen tyghyz qatynas ornatqan Raqyshevpen jii jýzdeskeni belgili boldy.

Hanter Qazaqstannyng elordasy Astanagha kelip, Niu-York pen Vashingtondaghy jeke basynyng túrmys-jayyna qajetti qarjy tartu maqsatynda Raqyshevpen iskerlik rәuishte kezdesuler ótkizedi.

Sodan keyin Bayden Hanter Kenes Raqyshevti nevadalyq taukenónidirisi kompaniyasyn satyp alugha ýgittep, firmanyng ókilderimen qatarynan birneshe ret kezdesuler úiymdastyrady. Onymen qoymay, senator-demokrat әri preziydenttikke búrynghy ýmitker Djon Kerriydi kinorejiiyser qyzy Aleksandra Forbs Kerriymen birge milliondaghan dollarmen qarjylandyrugha da kóndiredi.    

«Mening bauyrym!», «anasy basqa bauyrym!» dep, shala-púshyq aghylshynshasymen tótebaylanys arqyly  habarlandyru jazyp kelgen Raqyshev rasynda viyse-preziydentting balasymen «bauyrlasyp» alghangha úqsaydy.

Olar ózara otbasylyq merekeleri turaly bir-birine әrneni aityp, Niu-York pen Vashingtondaghy sәn-saltanaty kelisken meyramhanalarda týstenip te jýredi. «Men demalystamyn. Otbasymmen Michigan jaghalauynda tynys alyp, jan shaqyryp jatyrmyn... әielimmen, qyzymmen qyzyqty kýnderdi birge ótkergim keledi. Erteng bizding shanyraq qúrghanymyzgha 20 jyl», – deydi Hanter Keneske 2013 jyly shildede jazghan hatynda.   

«Jogharydaghy fotorәsim sheteldik iskerlik baylanystardyng barysynda basy daugha qalyp jýrgen Hanterding әkesi viyse-preziydent bolyp túrghan uaqytta ony oligrahtardyng orbitasyna tartyp, paydalanudy kózdegen kýnderinen estelik bolsa kerek» dep, qortyndylanady «Baydenning «karifany» ústalyp, tútqyndaldy» degen maqalada.

Úrlap-jyrlap tapqandaryn aidalagha shashyp, esirgen bizding últsyz, memleketsiz baylardyng qúiryghyna qonyrau baylanyp, tyqyr tayana bastady. Al Baydenning balasy... sirә, onyng eshnәrsege basy auyrmaytyn shyghar...

Abai.kz