Memlekettik hatshy Múhtar Qúl-Múhammed Shyghys Qazaqstan oblysyna júmys saparynyng ekinshi jәne ýshinshi kýnderin Semey ónirindegi eldi mekenderding jay-kýiimen tanysugha arnady. Múnyng qatarynda ol Kurchatov jәne Semey qalalarynda, Abay jәne Ýrjar audandarynda boldy.
Osydan birneshe jyl búryn Elbasy Núrsúltan Nazarbaev Semeydi Shyghys Qazaqstan obly­sy­na qosqanda, alysty boljay biletin kóregendik kórsetip, keremet kemengerlik tanytqan eken. Óskemen men Semey ónirlerining qazirgi ahualy osyghan aighaq bo­la­dy. Búl qosyludan eki jaqtyng әrbiri ózinshe útysqa jetti. Arada ótken az ghana jyldarda eki qa­la­nyng da aitarlyqtay ong óz­ge­risterdi bastan keshkeninen bólek, óskeleng Óskemen edәuir qazaqy boyaugha qanyghyp qalsa, sergek Semey irgeli ónerkәsip oryn­da­ryn­syz damudyng danghyl jolyna tý­su­ding ýlgili ýrdisin mengere bastapty.

Memlekettik hatshy Múhtar Qúl-Múhammed Shyghys Qazaqstan oblysyna júmys saparynyng ekinshi jәne ýshinshi kýnderin Semey ónirindegi eldi mekenderding jay-kýiimen tanysugha arnady. Múnyng qatarynda ol Kurchatov jәne Semey qalalarynda, Abay jәne Ýrjar audandarynda boldy.
Osydan birneshe jyl búryn Elbasy Núrsúltan Nazarbaev Semeydi Shyghys Qazaqstan obly­sy­na qosqanda, alysty boljay biletin kóregendik kórsetip, keremet kemengerlik tanytqan eken. Óskemen men Semey ónirlerining qazirgi ahualy osyghan aighaq bo­la­dy. Búl qosyludan eki jaqtyng әrbiri ózinshe útysqa jetti. Arada ótken az ghana jyldarda eki qa­la­nyng da aitarlyqtay ong óz­ge­risterdi bastan keshkeninen bólek, óskeleng Óskemen edәuir qazaqy boyaugha qanyghyp qalsa, sergek Semey irgeli ónerkәsip oryn­da­ryn­syz damudyng danghyl jolyna tý­su­ding ýlgili ýrdisin mengere bastapty.
Búghan osy ónirlerge ýsh kýn­dik sapary barysynda M.Qúl-Mú­ha­m­med kóz jetkizip qaytty. Ony, әsirese, birigu nәtiyjesinde oblys ortalyghy mәrtebesinen airylghan Se­mey qalasy túr­ghyndarynyng osy kýngi jay-kýi­lerine razy­lyq­tary quandyrdy. Rasynda qazaq ruhaniyatynyng ejelgi baytaghy bolyp sanalatyn shahardyng qazir kәdimgidey shy­rayy kirip qalypty. Ertisting boy­yna ensere jayylghan qala­nyng múntazday tap-tazalyghy óz aldyna, ol, sonymen qatar, naghyz gýlzarlar alany bolyp kózge eles­teydi. Ózimiz kórip jýr­gen­dey, oblys ortalyghy degen mәrtebesi bar bazbir qalalardyng dengeyi býgingi Semeyge әli de bolsa jetinkiremeydi. Osynda bolghan jiyndarda Memlekettik hatshy erekshe mәn berip, atap ótip otyrghanday, búghan birinshi kezekte Preziydentting qalagha barynsha qyraghy kónil bólip kele jatqany basty sebep.
Al búl ónirge saparyn M.Qúl-Múhammed tamyzdyng 23-i kýni tanerteng Abay jerinen bastaghan edi. Kezinde yadrolyq synaqtyng naghyz ótinde túrghan audanda songhy kezderi qolgha alynyp, jý­zege asyrylyp jatqan júmystar jan sýisintedi. Audan ortalyghy - Qarauyl auyly men oblys ortalyghyn jalghap jatqan kýre jol taspaday tartylghan trassagha ainalghan. Shalghaydaghy eldi mekende qatargha qosylyp jatqan әrtýrli әleumettik nysandar da kóp. Sonyng biri - tayauda payda­la­nugha berilgen, qúny 130 mln. tenge túratyn Sport sarayy. Onda «Olimpiada qyrandarynyng jenisi - bizding jenisimiz» atty jastar forumyn bastap bergen Memlekettik hatshy búl salagha Elbasynyng jasap jatqan qam­qorlyghyn saralap aityp shyqty. Memleket basshysynyng sol qam­qorlyghy «Qazaqstannyng әleu­met­tik janghyrtyluy: Jalpygha Ortaq Enbek Qoghamyna qaray 20 qadam» dep atalatyn en­beginde de aiqyn kórinis tapqan.
Búl jerde sonday-aq «Jiyde­bay-Bórili» memlekettik tarihiy-mәdeny jәne әdebiy-memorialdyq qoryq-múrajayynda, M.Áuezov atyn­­daghy ortalyqtandyrylghan kitaphana jýiesinde bolyp, Ánet baba men Abay eskertkishterine tagh­zym etken M.Qúl-Múhammed «Jas­tar ýiinde» audan júrt­shy­lyghy ókil­derimen kezdesti. Ayt­qan­day, jogharydaghy kitaphana kýrdeli jóndeuden ótkizilu arqyly qayta janghyrsa, songhy nysan janadan soghylypty. Osynyng bәrine shy­nayy quanysh bildirgen abay­lyqtar jiynda Memlekettik hatshydan Elbasyna alghys sezimderin jetkizudi qayta-qayta óti­nip jatty.
Memlekettik hatshyny taghy bir sýisindirgen mәsele - audan son­ghy kezderi qol jetkizgen jyl­jymaly medisinalyq keshen. Búl keshen stomatologiya, mammografiya jәne UZY appa­rat­tary boyynsha 9 maman-dәrigerdi qam­tyghan brigada qalpynda audan­da­ghy eldi mekenderdi aralap túrady.
Sodan keyin tikúshaq­pen Kurchatov qalasyna shúghyl jetken Múhtar Abrarúly mún­da­ghy jaghdaygha da qanaghattanghandyq tanytty. Keshegi kenestik jýie­den qalghan jabyq qalanyng qa­zirgi ahualy tym jaman emes. Kerisinshe, ondaghy negizgi nysandar - Últtyq yadrolyq ortalyq pen yadrolyq tehnologiyalyq parkpen qatar, әrtýrli әleumettik sala mekemeleri de qalypty júmys jasap túr. Búghan Elbasynyng 2003 jyly osy qalada arnayy ayaldap, sapary qorytyndysy boyynsha Ýkimetke ony damy­tu­dyng jeke josparyn jasau jó­nin­de bergen tapsyrmasy tikeley múryndyq bolghan. Býginde sol baghdarlama kezen-kezenimen iske asy­rylu ýstinde. Onyng ayasynda keyingi ýsh jylda múnda tәuel­siz­dikting alghashqy jyldaryndaghy dýrbeleng kezinde býlinshilikke úshyraghan 6 kóp qabatty túrghyn ýy qalpyna keltirilipti. Olar­dyng 2-ui jergilikti әkimdikting óz kýshimen jasalsa, 4-ui «Núrly kósh» baghdarlamasy shenberinde oral­mandar mekenine ainalypty. Tayau aralyqta jiyrma jyldan beri tynshyp jatqan búrynghy synaq alandaryn da óndeuden ótkizip, auyl sharuashylyghy iygiligine jaratu jayy josparda túr. Qala irgesinde baqshalyqty órkendetu óristi jolgha bet aldy.
Mәrtebeli meyman osylardyng jayyna qanygha jýrip, qalanyng №4 jylu ortalyghy, su tarata­tyn aulanyng 2-shi shaghyn stan­sa­sy sekildi nysandar júmysymen tanysty, Últtyq yadrolyq or­ta­lyq pen yadrolyq synaqtar múra­jayyna ayaldady. Solardyng ara­syn­da júrtshylyqpen jiyn ót­kizip ýlgerdi. Onda M.Qúl-Mú­hammed aldaghy uaqyttarda «ghy­lym qala­shy­ghy» degen mәrtebege ie bolgha­ly túrghan mekenning keleshegi kemel ekenin dәiekti dәlel­der­men jetkizdi. Múnyng ýstine, búl eldi meken Elbasy Jar­ly­ghymen bekitilgen monoqalalar tizimine enip otyr. Osynyng bәri qalanyng na­ghyz damu jolyna endi týsip kele jatqanyn kórsetedi.
Osy kýni týs aua Memlekettik hatshy tikúshaqpen Semey qala­sy­na kelip jetti. Múnda da ty­ghyz keste boyynsha júmys istegen ol әueli aimaqtyq onkolo­giya­lyq dispanserge atbasyn búrdy. Emdeu ornynyng auysymyna 56 adamdy qabyldaytyn óz emha­na­sy da júmys isteydi. Al stasionarda 210 tó­sek bolsa, olardyng 130-y onko­lo­giyalyq, 70-i radio­logiyalyq jәne 10-y palliativtik sipattaghy auru­lardy emdeuge arnalghan.
Múhtar Abrarúlynyng búdan keyin baryp kórgen Polkovnik aralyndaghy keshenning de osy taqyrypqa qatysy bar. Olardyng basy «Ólimnen de kýshti» monumentten arna tartady. Atynan bayqalyp túrghanday, ol yadrolyq synaqtardan zardap shek­ken­der­ding ruhyna arnalghan. Keshendi sodan әri «Beybitshilik» dep ata­la­tyn stella tolyqtyrady. Endi osylardyng qataryna «Beybitshilik múrajayy» degen jana joba qosylmaqshy.
Osynyng bәrin óz kózimen kórip, baghamdy baghasyn bergen Memlekettik hatshy kelesi kezekte Abay atyndaghy drama tea­try­n­yng ghimaratynda qalanyng ziyaly qauym ókilderimen kezdesti. Jiyn­dy ashqan Shyghys Qa­zaq­stan oblysynyng әkimi Berdibek Saparbaev kópten beri Núr­súltan Nazarbaevtyng múqiyat ba­qy­lauyn­da túrghan qalanyng әleu­mettik-ekonomikalyq salada son­ghy jyldary jetken jetistikteri jayyna toqtalyp ótti. Al M.Qúl-Múhammed shyn mәninde qazaq ruhany әlemining XX ghasyr­dyng basyndaghy tuy tigilgen qalanyng últymyzdyng mәdeniye­tine qosqan ýlesi turaly keninen bayandap berdi. Últ kóshbasshysy sonday ónirge qashannan erekshe qamqorlyq jasap keledi. Múnyng jay-japsaryn jýie-jýiesimen aityp shyqqan Múhtar Abrar­úlynyng sózin jinalghandar óte jyly qabyldady.
Memlekettik hatshynyng sa­pary 24 tamyz kýni oblystyng Ýrjar audanynda jalghasty. Arghy ghasyrdyng ekinshi jartysyn ala payda bolghan búl mekenning tarihy da óte tartymdy. Ataqty Tarbaghatay tauynyng baurayyn­daghy auyl jasyl jelegimen, jaq­sy salynghan ýilerimen, týzu kó­shelerimen, eng bastysy, osyghan layyqty adamdarymen kórikti kó­rinedi. Basqasyn aitpaghanda, mún­da ataqty baluan Dәulet Túr­lyhanov bastaghan boz kilemning bir top sheberleri qanattanyp shyq­qan.
Memlekettik hatshy ózgege esh úqsamaytyn sport alleyasy bar Qabanbay batyr atyndaghy keshenge kelgende, osy danqty erlerding bәrining esimderi men erlikteri jarqyrap aldynan shygha keldi. Ýrjar atty audan orta­lyghynyng tarihiy-ólketanu múra­jayyna kelgende de júrtty bir serpiltetin dýniyeler kózding ja­uyn aldy. Olardyng arasyndaghy petroglifter turaly Múhtar Abrar­úly biraz syr tarqatty. Baqsaq, osy Barqytbel ónirindegi taular qoynauynda múnday tan­baly tastardy kóptep tabugha bolady eken. Ony tek zertteu ghana qalyp túr. Memlekettik hatshy osy jәne búl mannan qirandysy ta­byl­ghan Nayman-qorghan qalasy­nyng ornyna ghylymy túrghyda bagha beru ýshin ekspedisiya shy­gha­ru jayyn oilastyrudy sol jerde tiyisti mamandargha tapsyrdy.
Júmys saparynyng kelesi tizbeginde audan ortalyghyndaghy Ba­tyrlar alleyasyn aralap shyqqan M.Qúl-Múhammed sosyn Naualy auylynda jana balalar baqsha­sy­nyn, al Qaratúma eldi mekeninde ýlken mektep ýii men balalar baqshasy keshenining payda­lanugha berilu rәsimine qatysyp, jinalghandar aldynda sóz sói­ledi. Ol ózining sózderine Elbasy tapsyrmasy boyynsha jasalyp jatqan әleumettik saladaghy jú­mystardyng bir parasyn arqau etti. Osy jerde B.Saparbaev Memleket basshy­synyng «100 mektep» baghdar­la­masy negizinde janadan salynghan mektep ýilerining 10-y Ýrjar audanynyng enshisine tiyetinin eske salyp ótti. Mine, ósip kele jatqan óskeleng audan ýshin búdan artyq ne kerek!
Jalpy, Ýrjar aimaghy Shy­ghys Qazaqstan oblysynyng eng bir kórikti, tabighaty kelisti audan­dary­nyng birine jatady. Búghan songhy kezderi oblys basshyly­ghynyng qamqorlyghymen qatargha qosylyp jatqan jana nysandar odan beter kórik qosa týsude. Solardyng sapynan biz әdemi subúrqaqty, sport kesheni ýiin, múrajay ghimaratyn aitar edik. Al Ýrjardaghyday sport alleyasy oblys qana emes, kýlli elimizde siyrek kezdesetin shyghar. Osy­nyng bәri jergilikti biylik basyn­da jýrgen azamattardyng Elbasy tapsyrmasyn tynghylyqty oryn­dap kele jatqandaryn bayqatsa kerek.
Kelisimdi kóriktilikti biz Maqanshy auylyna kelgende de kórdik. Búrynghy audan ortalyghy esh azyp-tozbaghan. Qayta búryn­ghydan beter jaynap-jasara týs­ken. Múny biz Memlekettik hat­shy arnayy baryp kórgen balalar sayabaghy men balalar shygharma­shylyghy ýiining jayynan da anyq anghardyq. Múny №2 me­disiy­na­lyq birlestikting júmy­symen ta­nys­qan kezinde Múhtar Abrar­úly da aitty. Búl emdeu ornyn osydan tórt jyl búryn bilikti maman Naghima Jaqiyanova qabyl­dap alghan eken. Jana bas dәriger qúlaudyng sәl aldynda túrghan auruhanany qysqa merzim ishinde qayta jaynatyp jibergen! Múny layyqty baghalaghan oblys әkimi birlestikke jana ghimarat salu ýshin kelesi jyly taghy qarjy bólinetinin aityp qaldy.
Saparynyng sonynda M.Qúl-Múhammed mәdeniyet ýiine taban tirep, osynda jinalghan auyl túr­­ghyndarymen kezdesu ótkizdi. Mún­da da ol óz jerlesterine әleu­­met­tik saladaghy Elbasy tapsyrma­lary­nan tuyndaytyn barsha mindetter turaly aityp berdi. Jýie­simen aitylghan bayyp­ty bayandy úiyp tyndaghan jamaghat Memleket basshysyna óz yqylastary men alghystaryn jetkizudi súrady. Búl taghy da Semey ónirinde túratyn halyq­tyng Elbasynyng dara da sara sayasatyn týsinip qana qoymay, onyng shapaghaty men sharapatyn tata bastaghandaryna anyq dәlel boldy.