Jeksenbi, 19 Mamyr 2024
Janalyqtar 3023 0 pikir 19 Mamyr, 2009 saghat 12:07

Baghila BAYMAGhAMBETOVA, Mәjilis deputaty: Biz Europa qaqpasyna kiru arqyly әlem elderining esigin ashamyz

El bolyp atqarghan eseli enbektin, Elbasynyng sayasy bedelining arqasynda 2007 jyly 30 qarashada Madridte ótken Syrtqy ister ministrleri kenesinde Qazaqstannyng 2010 jyly EQYÚ-gha tóraghalyq etui turaly sheshim shygharylghany belgili. Mine, sol kýnnen bastap Qazaqstannyng syrtqy sayasattaghy jana kezeni bastaldy. Múny tek Europa elderine bastalghan jol dep týsinbeu qajet. Biz Europa qaqpasyna kiru arqyly әlem elderining esigin ashqaly otyrmyz. Sol arqyly keleshekte Qazaqstandy dýniyejýzining kóptegen halyqtary ózindik salt-dәstýri, ruhany baylyghy mol el retinde tanyp-biletinine eshqanday kýmәnim joq!
Europa qaqpasyn qalay ashuymyz kerek? Ol ýshin baghyt-baghdarymyzdy aiqyndap alu qajet boldy. Sonyng aighaghy retinde Qazaqstandy Europanyng jetekshi elderimen strategiyalyq әriptestik dengeyine shygharu maqsatynda 2009-2011 jyldargha arnalghan «Europagha jol» memlekettik baghdarlamasy qabyldandy. Búl baghdarlama 2008 jyly 29 tamyzdaghy Elbasynyng Jarlyghymen bekitildi.

El bolyp atqarghan eseli enbektin, Elbasynyng sayasy bedelining arqasynda 2007 jyly 30 qarashada Madridte ótken Syrtqy ister ministrleri kenesinde Qazaqstannyng 2010 jyly EQYÚ-gha tóraghalyq etui turaly sheshim shygharylghany belgili. Mine, sol kýnnen bastap Qazaqstannyng syrtqy sayasattaghy jana kezeni bastaldy. Múny tek Europa elderine bastalghan jol dep týsinbeu qajet. Biz Europa qaqpasyna kiru arqyly әlem elderining esigin ashqaly otyrmyz. Sol arqyly keleshekte Qazaqstandy dýniyejýzining kóptegen halyqtary ózindik salt-dәstýri, ruhany baylyghy mol el retinde tanyp-biletinine eshqanday kýmәnim joq!
Europa qaqpasyn qalay ashuymyz kerek? Ol ýshin baghyt-baghdarymyzdy aiqyndap alu qajet boldy. Sonyng aighaghy retinde Qazaqstandy Europanyng jetekshi elderimen strategiyalyq әriptestik dengeyine shygharu maqsatynda 2009-2011 jyldargha arnalghan «Europagha jol» memlekettik baghdarlamasy qabyldandy. Búl baghdarlama 2008 jyly 29 tamyzdaghy Elbasynyng Jarlyghymen bekitildi.
Atalghan baghdarlamada Qazaqstannyng Europa memleketterimen yntymaqtastyghyn damytu birneshe baghyttar boyynsha kórsetilgen. Onyng ishinde tehnologiyalyq, energetikalyq, kólik salasynda, tehnikalyq retteu jәne metrologiya salasynda, sauda-ekonomikalyq, shaghyn jәne orta biznesti damytuda damyghan eldermen birlese otyryp, júmystar atqaru maqsaty kózdelgen. Qazaqstan Respublikasynyng 2010 jyly EQYÚ-gha tóraghalyq etui ýshin barlyq jaghdaydy jasau qarastyrylghan.
Baghdarlamanyng maqsaty Qazaqstannyng Europa elderimen tek qana sayasi-ekonomikalyq baghytta qarym-qatynas jasauymen shektelmeydi. El halqyn europalyq standarttargha sәikes keletin sapaly medisinalyq kómek qyzmetimen qamtu, onyng ishinde medisinagha europalyq aqparattyq tehnologiyalardy engizu, densaulyq saqtau men basqaru infraqúrylymynyng tiyimdiligin arttyru, aurulargha (jýrek-qan tamyrlary, onkologiyalyq aurular, qúrt auruy, gepatiyt, adamnyng qorghanysh tapshylyghynyng virusy júqtyrylghan qorghanysh tapshylyghynyng belgisi jәne basqalary) diagnostika qoidyn, emdeuding jәne ol aurulardyng aldyn aludyng sapasyn jaqsartu, qan dayyndau, dәri-dәrmekke qol jetkizu jәne olardyng sapasyn arttyru, qúnarly tamaqtanudyng standarttaryn engizu, kadr resurstary jýiesin damytu jәne densaulyq saqtau salasyndaghy ghylymiy-zertteulerding bәsekege qabilettiligine qol jetkizuding manyzdy baghyt ekeni jazylghan.
Osy maqsattargha qol jetkizu ýshin azamattardyng densaulyghyn nyghaytugha baghyttalghan birlesken is-sharalar men jobalardy jýrgizu, sonday-aq Últtyq medisinalyq holdingti, bilim beru, ghylym, densaulyq saqtau úiymdaryn jәne uniyversiytet klinikalaryn basqarudyng osy zamanghy tәsilderin jasau, kópjaqty baylanystardy keneytuge yqpal etu, túrghyndargha sapaly medisinalyq kómek kórsetude europalyq tәjiriybeni zerdeleu qajet.
Bastauysh, negizgi orta, jalpy orta, tehnikalyq jәne kәsiby bilim beru salalarynda, joghary bilim salasyndaghy ózara is-qimylda, studentterdi jәne professor-oqytushy qúramyn almasuda, onyng ishinde «Erasmus Mundus» jәne «TEMRUS» baghdarlamalary ayasynda, sonday-aq Europa elderining bilim beru úiymdarymen ekijaqty sharttar negizinde yntymaqtastyqty damytu kózdelip otyr.
Elimizdi shetelge tanytuda Parlament te atsalysyp otyr. Osy orayda 21-22 mamyr kýnderi Qazaqstan Parlamentining Mәjilisi «Qazirgi Qazaqstan jәne «Europagha jol» atty halyqaralyq ghylymiy-praktikalyq konferensiya ótkizudi josparlap otyr. Jyl basynan beri qaray Mәjiliste dayyndyq júmystary jýrgizilip keledi. Shetelding kóptegen parlamentshileri, sayasatkerleri men bedeldi sarapshylary qatysady dep kýtilip otyr.
Sheteldikterdi bizding elding sayasy damudaghy jana bastamalary, qarjy daghdarysyna qarsy ekonomikadaghy jýzege asyrylyp jatqan is-sharalary qyzyqtyrady. Kóptegen shetel azamattary býgingi tanda qazaq elin biledi, sayasi-ekonomikalyq, demokratiyalyq damuynan habarlary bar. Ózge elderding parlamentshileri qasymyzgha kelip, «O, Qazaqstan! Qazirgi jaghdaylarynyz qalay? Qanday jana bastamalarynyz bar dep súraydy. Sheteldik әriptesterim Qazaqstan Preziydenti Núrsúltan Nazarbaevty óte jaqsy biledi.  Elbasynyng bastamalary búqaralyq aqparat qúraldary boyynsha, Syrtqy ister ministrligining qyzmeti arqyly әlemning kóptegen elderine jan-jaqty tarap otyr. Sondyqtan damyghan elderding sarapshylary Elbasymyz N.Nazarbaevty qarjy daghdarysyna qarsy kýresting menedjeri dep ataydy. Men múny Memleket basshysynyng tikeley tapsyrmasy boyynsha bizding eldegi jedel atqarylyp jatqan qarqyndy isterding nәtiyjesi dep bilemin.
Sheteldik parlamentshiler 2010 jyly Qazaqstannyng EQYÚ-gha tóraghalyq etuine qatysty mәseleni kóbirek qozghaydy. Qazaqstangha ýlken senim artyp otyrghandaryn jetkizdi. Europalyq jәne Aziyalyq elderding Parlamentterinen kelgen deputattar EQYÚ-gha tóraghalyq etken kezde Qazaqstan esirtkige qarsy kýres, әielder men balalardy satugha tyiym salu jónindegi mәselelerdi retke keltiruge atsalysady degen senimderi bar ekenin mәlim etti.
Sheteldikter kezdesken kezde Astananyng damuy jóninde qyzygha súraydy. Elordanyng 5-10 jyldyng ishindegi jedel qarqynmen damuyn joghary baghalaydy. Elding algha basuy, qalalarymyzdyng damuy halyqtyng ruhani, mәdeny dengeyining kóteriluine, salauatty ómir saltyn ústanugha alyp keldi. Órkeniyetke bastaghan elding túrghyndary da parasatty boluy tiyis dep esepteymin.
Bir ghana mysal, elimizding bilimdi jastary ýshin «Bolashaq» baghdarlamasynyng róli óte zor. Múnday baghdarlama barlyq elde birdey joq. Kórshiles elder «Bolashaq» baghdarlamasy sekildi jobany jýzege asyru ýshin bizding tәjiriybemizdi alyp jatyr. Memleketimiz ózining talantty jastaryn shetelding eng ozyq uniyversiytetinde oqytyp, Qazaqstangha kelip qyzmet jasauy ýshin osynday baghdarlamany qabyldady. Elbasynyng bastamasymen jýzege asqan osy «Bolashaq» baghdarlamasy negizinde myndaghan jastar bilimin jetildirude. Alghashqy buyndary elge kelip, qyzmetke aralasyp ketti. Kelesi tolqyndary elge oralyp, memlekettik manyzdy qyzmetterdi atqarghan kezde elimizding damuyna olar da ózderining qomaqty ýlesin qosady degen senimimiz mol. Eldik maqsatymyzdyng jolynda halyqtyng yntymaghy men eren enbegining arqasynda, Elbasynyng syndarly sayasatynyng bastauymen asqaraly asulardy baghyndyratynymyzgha kәmil senimdimin.

 

 

Dayyndaghan Aybatyr Seytaq, Astana
«Ayqyn» gazeti 18.05.2009 jyl

0 pikir

Ýzdik materialdar

Qúiylsyn kóshing

Bas gazet oralmandargha nege shýilikti?

Álimjan Áshimúly 2145
Ádebiyet

«Solay emes pe?»

Ghabbas Qabyshúly 2549
Qogham

Dos kóp pe, dúshpan kóp pe?

Ábdirashit Bәkirúly 2355
El ishi...

Últtyq biregeylenu: Qandastardyng róli qanday?

Omarәli Ádilbekúly 1659