Dýisenbi, 13 Mamyr 2024
Janalyqtar 4558 0 pikir 6 Sәuir, 2012 saghat 06:22

On bes jyl ótken son...

Eskertu: Jaqyn joldasym Ámirjan Qosanovqa arnap  atalmysh hatty aqpan aiynda jazyp, oghan ony   feysbuk arqyly joldaghan edim. "Oghash hatty" әleumettik jýie arqyly biraz adam oqyp-tanysyp, olardyng arasynda qyzu talqygha týsip te ýlgerdi. Sayasattyng ortasynda qyzu belsendilikte jýrgen kurstasymnyng abaqtygha qamalghanyna baylanysty, ol atalmysh hatyma der kezinde jauap jaza almady. Biraq, mindetti týrde jauap beretinin jәne qarsy bolmasam "Jas alash" gazetinde jariyalaugha úsynatynyn aitty. Kelistim. Biraq, ókinishke qaray, "Jas alashtyn" 5 sәuirdegi sanyna  onyng jauaby ghana shyghypty. Mening hatym úshti-kýili joq. Soghan qaraghanda "demokratshyl baghyttaghy óte erkin basylymnyn" betine oghashtau úsynysym syimaghan boluy kerek. Álde bas redaktorgha qisyqtau oiym jaqpady ma, kim bilsin, Ámirjannyn  jauaby mening hatymsyz basylypty. Búl maghan qarsylasy sahnada kórinbeytin aitys aqynynyng birjaqty arnau jyry siyaqty әser etti. Ýndemey-aq qoyar edim, júrttyng kóbi telefon soghyp, dosyna ne úsynys aityp eding dep súrap jatqan son, feysbuktan tauyp alyndar dep keri qayyrudy dúrys kórmedim.

 

On bes jyl ótken song nemese Ámirjan dosyma oghashtau úsynys

Eskertu: Jaqyn joldasym Ámirjan Qosanovqa arnap  atalmysh hatty aqpan aiynda jazyp, oghan ony   feysbuk arqyly joldaghan edim. "Oghash hatty" әleumettik jýie arqyly biraz adam oqyp-tanysyp, olardyng arasynda qyzu talqygha týsip te ýlgerdi. Sayasattyng ortasynda qyzu belsendilikte jýrgen kurstasymnyng abaqtygha qamalghanyna baylanysty, ol atalmysh hatyma der kezinde jauap jaza almady. Biraq, mindetti týrde jauap beretinin jәne qarsy bolmasam "Jas alash" gazetinde jariyalaugha úsynatynyn aitty. Kelistim. Biraq, ókinishke qaray, "Jas alashtyn" 5 sәuirdegi sanyna  onyng jauaby ghana shyghypty. Mening hatym úshti-kýili joq. Soghan qaraghanda "demokratshyl baghyttaghy óte erkin basylymnyn" betine oghashtau úsynysym syimaghan boluy kerek. Álde bas redaktorgha qisyqtau oiym jaqpady ma, kim bilsin, Ámirjannyn  jauaby mening hatymsyz basylypty. Búl maghan qarsylasy sahnada kórinbeytin aitys aqynynyng birjaqty arnau jyry siyaqty әser etti. Ýndemey-aq qoyar edim, júrttyng kóbi telefon soghyp, dosyna ne úsynys aityp eding dep súrap jatqan son, feysbuktan tauyp alyndar dep keri qayyrudy dúrys kórmedim.

 

On bes jyl ótken song nemese Ámirjan dosyma oghashtau úsynys

Ámirjan, biyl (basqa kurstastarymyz siyaqty) ekeumizding tanysqanymyzgha 30 jyl tolady eken. 2012 jyly (ekeumizdin) búdan basqa "mereytoylarymyz" da jetkilikti. Basshylarymen ózing tanystyrghan "Habardyn" esigin jýreksine ashyp, tanymal telearnanyng qatardaghy redaktory bolyp qyzmetke kirgenime 15 jyl tolypty (qazir "Qazaqstandamyn"). Túla boydy janartauday atqylaghan kónil-kýiding jetegine erip, maqsattan góri ókpesi basym, oppozisiyanyng qataryna sening qosylghanyna 15 jyl ótipti. Eki dos ýshin "әbden juatyn" nәrse. Osy jyldar ishinde ne "tyndyrghanymyzdy" eske almay -aq qoyalyq. Men memlekettik aqparat qúraldarynda qyzmet etip jýrip biylik júmysyn nasihattadym, al sen kerisinshe men jaqtaghan sol biylikting is-әreketin synap belsene kýres jýrgizdin. Óz maqsatyna tym berilgening sonsha, júmysyng men jeke basynnyng arasyndaghy shekarany anyqtay almay qalatyn kezdering de jiyiledi. Ekeumiz sol ýshin talay ret dastarhan basynda shekisip qaldyq. Jýike júghartar kezder az bolghan joq, әriyne...

Uaqyt qúrghyr jyldam. Kózdi ashyp-júmghansha zu ete qalady. Artyma qarasam, ekeumizding jasay alghanymyzdan góri jasay almaghanymyz kóp. Kókirek qúrghyr kókti alady. Biraq, ókinishke qaray, qazaqtyng bәrin "kók jәshikke" telmirtetin jobalar óndirisin qalyptastyra almadym. Memlekettik telearnalar osy kýnge deyin óz kórermenderining san auqymyn artyra almay otyr. Qansha tyryssam da, oiymdaghy "tónkeristi" televiziya salasynda jasay almadym, moyyndau kerek. Jasaugha órem jetpedi desem, jalghan bolar edi. Jasatpady desem - jylaghandyq. Aqtaludyng eng onay joly "jylau". Bәri kinәli, sen ghana keremetsin! Seniki dúrys, basqalardiki búrys. Biraq, men búl tәsildi qoldanyp jaqsy attanghym kelmeydi. Alayda, songhy on jyl ishindegi televiziyalyq júmysymda, ózimdi qoi batpaq-shalshyqtyng ishinde dop teuip jýrgen futbolshygha úqsaghanymdy jasyra almaymyn. Alysqa tepking keledi, teppe dep jatqan eshkim joq, Teuip kór...

Jaraydy, meni qoyshy... Ózing she? Osy jyldar ishinde tókken terin, "jegen tayaghyn" qanshama? Jýiemen jagha jyrtysamyn dep jýikeng de tozghan bolar? Samaydaghy mol aq shashyn, alany mol tiresti kýnderinning belgisi shyghar? Biraq, dittegenine sen de jete almadyn. Áriyne, oghan sen kinәli de emes shygharsyn? Saghan búdan jiyrma jyl erterek nemese keshirek dýniyege kelu kerek pe edi, kim bilsin? Mýmkin, basqa elde últyng basqa bolyp ghúmyr keshkeninde jolyng ashylyp, júldyzyng jarqyrar ma edi? (Men sening qazaq bolghanyndy kemshilik sanap otyrghan joqpyn, kýndestigi men nemqúraylylyghy ózining týbine jetip, jaltaqtyghy men jalpaqtyghy bolashaqta tamyryn shauyp tynatyn qazaqtyng ortasynda tughanyng saghan minus bolghanyn aityp otyrmyn). Sayasattyng dәmi biylikte qanshalyqty tәtti bolsa, oppozisiyada sonshalyqty ashylau ma, qalay? Mýmkin, qatelesermin. Ol jaghy menen góri ózine mәlim. Ekeuining de "nanyn" jedin. (Songhysyn "nannan" góri "tayaq" degen oryndy shyghar?). Men eshqashan sheneunik bolghan emespin, televiziyada salasynda jýrip (bastyq emes) jetekshi bolugha tyrystym. Qazir ne istep, ne bitirip jýrsinder degen súraq qoyylsa, ekeumiz de eshtenege maqtana almaytyn siyaqtymyz. Áriyne, sen "halqymyzdyng qoldauymen, bolashaq jolynda әdilet ýshin dep kýresemin" dep aitarsyn? Aytugha qúqyng bar. Oghan senemin de... Abaqtygha da romantika qughannan qayta qayta otyryp jýrmegen bolarsyn? Biraq, osynyng bәri bala-shaghanyng oiyny siyaqty bolyp ketken joq pa, qalay oilaysyn? Tasyghan "ózen" arnasyna týsti, "teniz-kóldin" bәri samal soqpaghanday typ tynysh. Halyqtyng basym kópshiligi, qatysushy rolinen góri kórermen ornyn ózine qolayly sanasa, onda múnyng bәri ózdering oinaytyn spektaklige úqsap ketedi.

Ámirjan, sen tabighatynnan sayasatker bolyp tughan adamsyn, men ony dos retinde maqtan tútamyn. Bilimpazdyghyng men tәjiriybendi aitpaghannyng ózinde, qos tilde qatar aghatyn sheshendiginning ózi nege túrady? (Sózden sýrinbeytin Ertisbaevtyng ózi de sening múrtynday múrtym bolsyn dep armandamasa da Qosanovtyng qos tildi sheshendigin Qúday boyyma qondyrsa ghoy dep ishtey qiyaldaytyny anyq). Biraq, qazirgi sayasatta qaltasy men kónili toqtardyng zamany jýrip túr... "Orysshasy" soghymdalghan shoshqaday, "qazaqshasy" kóterem qoyday qisayyp túratyn olardyng arasynda sen joqsyn, sen siyaqtylar joq. Búl mәselede memleket neden útyp, neden útylyp jatqanyn bilmeymin? Sening sayasattaghy túlghalyq ornyng sózbastylyqpen ghana shektelip, naqty isten alshaq qalyp qoyghan siyaqty. Onyng sebepterin de bilemiz. Týsinemiz. Kýrsinemiz. Ókinishti-aq.

Áriyne, biylik sapynda jýrsen, bәri mýldem basqasha bolar edi. Biraq, sayasattyng osy bir kýrdeli de auyr jolyn sanaly týrde tandap aldyn. "Halyq ýshin qarsylyqta jýrmin, qalyng halyqpen birgemin" deysin. Shynymen-aq birgesinder me? Qazirgi biylik te halyqpen birtútas. Songhy sóilemdi tyrnaqshagha alasyng ba, joq әlde әripterding basyn ayaghyna, ayaghyn basyna tónkerip jazasyng ba, odan bәribir eshtene ózgermeydi. Olardyng sózining jany bar. Halyq biylik jaghynda bolghandyqtan onyng jaqtastary kóp. Sizderding mýddelesteriniz az. Mýmkin, olardyng sany siz ben biz oilaghan mólsherden әldeghayda artyq ta shyghar? Biraq, shyn niyetin onashada sybyrlap jetkizetinderding sanyn anyqtaytyn ólshem әli tabylghan joq, Dәl qazir bizding qazaq eshqanday ózgeristi qajetsinip otyrmaghan sekildi. Súraq qoyyp kórelikshi. Halyqty qazirgi biylikting ústanyp otyrghan sayasaty qanaghattandyra ma? Iya, basym kópshiligin qanaghattandyrady. Búl sózdi eshqanday tyrnaqshasyz-aq aitugha (jazugha) bolady. Taghy bir saual: Qazirgi biylikting ústanyp otyrghan "jasampaz" iydeologiyasy qazaqstandyqtargha únay ma? Baspasóz betterine kóz jýgirtip, telearna efiyrine nazar salsan, bәrine bәri únaytyn sekildi. Ásirese, basty basylymdardyng oqyrmandary men basty arnalardyng kórermenderine. Óitkeni, olargha tynyshtyq kerek. Ózine de, otbasyna da, biznesine de, qúlaghyna da... Iya, ýndemeytinder de kezdesip qalady. Biraq, ýndemeu de kelisim belgisi ekenin úmytpa. Kuhnyadaghy әngimening aty kuhnyadaghy әngime. Al oppozisiyanyng halyq aldyndaghy bedeli saylau nәtiyjelerinde qatty bayqalyp qalady. Songhy sóilemdi oqyp jymiyp otyrghan shygharsyn? Jaraydy, onda basqa súraq. Sizder park-alandarda ótkizip jýrgen (rúqsatty-rúqsatsyz) jiyndarda nege iyne shanshyr jer tappay syghylysqan qalyng jaqtaushylardy kórmeymiz? Olardyng sany nege jiyrma myn, otyz myn, seksen myng emes? Mýmkin, shyndyghynda ózdering aityp jýrgen kópshilikting emes, tym azshylyqtyng mýddesin qorghaytyn top qana shygharsyndar? Sening partiyannyng abyroyy, ózime qatysy bar keybir telebaghdarlamanyng joghary kóterilmeytin reytingisi siyaqty. Áriyne, ekeumiz de aqtalugha alpys sebep, myng syltau taba alamyz. Sen múny Ortalyq saylau komissiyasynyn, al men kórermen talghamyn zertteu mekemesining dúrys sanamaytyn kertartpalyghyna jaba salamyz. Biraq, sol aqtaludyng sheti kórinbey ketken joq pa? Senderding "kәsipterin" synau bolghandyqtan, ózderindi eshkim synay qoymas? Al, kórermen bizding "ishimizdi ylghy da keptirip" jatady. Ásirese, menin... Televiziyada bәrin men tirep túr dep oilaytyn boluy kerek. Olardyng bәrine ózimning shygharmashylyq "bisharalyghymnyn" negizgi sebepterin týsindiruge mýmkinshiligim de joq, qyzyghushylyghym shamaly.

Ámirjan, әngime bylay. Áriyne, qanshama dos bolsaq ta ekeumizding qoghamdaghy ornymyz ben kóterer salmaghymyz salystyrugha kelmeydi. Sen sayasatta ózindik qoltanbasy bar azamatsyn. Oi-órisi memlekettik dengeyde deyin ósken túlghasyn. Al, mening aty-jónim tanymalsymaq bolghanmen, mansap pen ataq syrqatyna shaldygha qoyghan joqpyn. Ózimdi kórermen aldynda qarapayym qyzmetshi sanaymyn. Búl qyzmetke júrttyng nege qyzyghatynyn qaydam, Bas produserlikti eshqashan da joghary lauazym dep eseptemeppin.

Ábeke, óz ornymyzdy layyqtylargha bosatyp, jana esimderge jol ashayyq. Jana adamdar, jana túlghalar sahnagha shyqsyn. Mýmkin, eki maydangha da sol adamdar jana lep әkeler? Jogharydaghylar bizge bermegen erkindikti solargha berer? Bizge ashpaghan darbazasyn solargha ashar? Áriyne, biz eshkimning jolyn bógep, ayaghyna shyrmauyq bolyp jarmasyp jatqanymyz joq qoy. Degenmen de.. Búl mening riyasyz oiym. Ekeumiz de tym qabiletsiz adam emes siyaqtymyz. Ózinning kóshten ozar dilmar sheshendigin, úshqyr jurnalistigin, sauatty qalamgerligin, eshkimge úqsamaytyn sazgerligin, әnshiliging jәne tәp-tәuir aqyndyghyng bar. Basqany qiratpasam da shygharmashylyq salasyndaghy úiymdastyrushylyq qabiletimdi men de úrlata qoyghan joqpyn. Qúdaygha shýkir, iydeyalarym әli sarqyla qoymaghan synayly. Bәrin qoyyp, taza shygharmashylyqpen ainalysayyq. Eger osy úsynysyma kelise ketsen, bizding oligarhtar qazaqsha sóilegendey qatty quanar edim. Mysaly, men seni myqty bir baghdarlamanyng jýrgizushisi retinde kórgim keledi. Tanymdyq taqyryptaghy derekti filimder siklin jasayyq. Boyynan jalqaulyghy men anqaulyghy әli arylyp bitpegen qazaqtyng sәby sanasyn oyatatyn aghartu jobalarmen ainalysayyq. Búlardyng bәri tek televiziya tónireginde ghana emes. (Aytpaqshy, "Tar jol-tayghaq keshu" jayly kino týsirmek bolghan studenttik josparym esinde shyghar? Sәken Seyfullinning rolin ózine úsynghan bolatynmyn? Qiyaly úsynysym óz kýshinde túr).

Men Bas produser retinde býginnen bastap óz qyzmetimnen erikti týrde bas tartyp, qatardaghy shygharmashylyq jauyngerine ainaldym. Endi teleserial óndirisimen kәsiby týrde shúghyldanbaqpyn. Kóp jyldan bergi armanym: Taralymy 100 myng danadan taza súranym arqyly ghana asatyn naghyz halyqtyq gazet ashqym keledi. Internet salasynda da jobalarym bar. Áriyne, búlardyng bәrin birge isteyik dep otyrghanym joq. Qansha degenmen, "eki qoshqardyng basy bir qazangha siya qoymaydy". Ondaghan jyldar boyy qalyptasqan kózgharasymyzdy auystyru da onay emes. Biraq, keybir tanymdyq jobalardy iske asyru ýshin nege basymyzdy biriktire almaymyz? Sayasatsyz, bólek mýddesiz, riyasyz...

Ábeke, boydaghy jalyn kómeskilenbey túrghanda ózimiz qyzyghatyn, ózgelerdi qyzyqtyratyn naqty júmyspen ainalysayyq! Sening serialynda ne shataghym bar deytin shygharsyn? Derekti filimmen bas qatyrghym kelmeydi deytin shygharsyn? Jazatyn bolsam, basatyn basylym tolyp jatyr deytin shygharsyn? Bәri oryndy. Shygharmashylyqta ainalysatyn sharua bastan asady. IYgerilmey jatqan janrlar men qozghalmay jatqan taqyryptar qanshama? Shygharmashylyq demekshi, osy bir ghajayyp әlemning esigin jauyp qoyghanymyzgha biraz bolypty. Men, ómiri tausylmaytyn"týzu" jiyndargha, sen nәtiyjesi kórinbeytin "qyzu" jiyndargha altyn uaqyttyng bәrin qúrbandyqqa shalyp kelemiz. Dәlirek aitqanda, sen oppozisiyagha barghaly 15 jylyndy, al men bas produser bolghaly 10 jylymdy bosqa joghaltyp alghan siyaqtymyz. Joghalttyq degen kýpirlik shyghar? Syilaghan ómiri ýshin, jasaghan tirshiligimiz ýshin, alyp jatqan әrbir tynys- demimiz ýshin Allagha myng da bir rahmet! Biraq, sol uaqyttyng qadirin shynymen aq baghalap jýrmiz be?

P.S. Ózimning jeke pikirime kelsek, halyqqa da, qoghamgha da, sanagha da ózgeris kerek dep oilaymyn. Biraq, ony kóshedegi aighay-shudyng kýshimen emes, qalamnyng úshymen de jasaugha bolady. Óitkeni, býgingi qazaqtyng basym kópshiligi alangha shyghudy oilap otyrghan joq, olardyng "alany" - alandaumen ghana shektelip jýr.

24.02.2012 jyl.

Abas-shah Serik

«Qazaqstan» Últtyq telearnasynyng produseri

***

On bes jylgha keshikken hat nemese Serik Abas-shah dosymnyng oghashtau úsynysyna qighashtau jauap

Qadirli Serik!

Sening hatynnyng maghan ghana emes, dýiim júrtqa jetkenine bir aidyng jýzi bopty. Býgingi bolmysymyzgha beymaza bagha bergen, ózine ghana jarasatyn (bú jerde men seni maqtap, úpay jinayyn dep túrghan joqpyn) әri memlekettik telearnanyng jetekshisining resmy sózde­rine úqsamaytyn ýshbu hatyna tym kesh jauap bergenime keshirim súraymyn. Kinәlimin: ekinshi mitingige baylanysty taghy da 15 kýnge aqparattyq kenistikten "joghalyp" kettim. Jauap kesh keldi dep, úryspassyn! Úryssan, Týlkibasta seni men mening tileuimizdi tilep otyrghan seksennen asqan sheshene shaghymdanyp, bir retin tabarmyn.

Hattyng sonyndaghy naqty úsynysyna jauap berer aldynda, qoghamdaghy qordalanyp qalghan qyzyqtar men shyjyqtargha bergen baghalaryna barynsha bayyp­pen baghamdaugha rúqsat ber.Mening oppozisiyadaghy 15 jyldyq "stajym" turaly aita kelip, "Óz maqsatyna tym berilgening sonsha, júmysyng men jeke basynnyng arasyndaghy shekarany anyqtay almay qalatyn kezdering de jiyiledi. Ekeumiz sol ýshin talay ret dastarqan basynda  shekisip qaldyq" deysin. Shekisip, sosyn bekisip jýrgenimiz ras. Biraq sen mening kelispeytinimdi bilesin. Tabighatta hәm qoghamda garmoniya degen úghym bar. Meninshe, adamnyng da ómi­rinde, onyng kýndelikti ainalysyp jýrgen tirliginde de júmys qamy men jeke bastyng janynyng garmoniyasy boluy shart! Ishki senimsiz esh jerde: biylikte, oppozisiyada, mektep ne emhanada, jeke firmada júmys isteuge bolmaydy. Ol, eng aldymen, adamnyng ózine obal, ómiri bosqa ótedi! Al ol Ómir adamgha, ózing bilesin, bir-aq ret beriledi! Osy ómirdegi qateligin ekin­shisinde týzep jiberu mýmkin emes!

Nanasyng ba, Seke, nanbaysyng ba, biraq mening kýndelikti tirligim men jeke bas qalauymnyn, qoghamdaghy oqighalar men túlghalargha berer baghamnyng arasynda eshqanday qarama-qayshylyq joq! Oiymdaghyny ashyq aita alamyn. Ol degen qanday baqyt! Shynymdy ait­sam, osy atqaryp jýrgen qyzmetim arqyly el syilaydy, kerek desen, keybir túrmystaghy pendeshilik sharualar riyasyz "sheshilip" te jatady.

Ózing jayly "Ókinishke qaray, qazaqtyng bәrin "kók jәshikke" telmirtetin jobalar óndirisin qalyptastyra almadym...  Qansha tyryssam da, oiymdaghy "tónkeristi" televiziya salasynda jasay almadym, moyyndau kerek. Televiziyalyq júmysymdaghy songhy on jyldy tek daghdaryspen sipattaugha bolatyn siyaqty" depsin. Sening ózinning atqarghan qyzmetine kónilinning tolmauy zandy, biraq dualy auzyndy qu shóppen sýrtuinmen taghy da kelispeymin!

IYә, sen júmys istegen "Habar" men "Qazaqstan" telearnalary - qasang da qatyp qalghan qúrylymdar ghoy. Sening student kezden barshagha mәlim basqasha oilauyn, qazirshe aitqanda "kreatiyvin" olardyng tar arnasyna syimay jýrdi. Biraq osy uaqyt ishinde sen bas pro­duser retinde joqtan bar jasaugha tyrystyn, sening avtorlyq tele jobalaryng keyde resmy iydeologiyanyng timiski talaptarynan tys shyghyp ketip, qalyng kórermenning ystyq iltipatyna ie boldy. Mәselen, osy kýnge deyin sening ataqty "77 kýn" men " Úyat bolmasyn" habarlaryndaghy tosyn taqyryptaryng men kýlkili keyipkerlering el sanasynda әli de kezip jýr. Ekranda qazir ózderi bolmasa sózderi qaldy.

Ras, eger de shygharmashylyq mýmkin­dik berilgende sening tabystaryng men jetistiktering búdan da zor bolar edi. Sondyqtan asa qatty týnilme: atqara almaghanyna sen emes, telejýie kinәli! Ol da ózgerer!

Esinde bolsa, sonau 90-jyldardyng ayaghynda men Ýkimet baspasóz qyzme­tinde jýrgende, "Habar" bizge tikeley baghynyshty boldy. Sol kezde óz basym senderding telearnalaryndaghy jurna­listerding shygharmashylyq derbestigine qol súqpaugha, tosyn oily tapqyrlyq pen talantqa tyiym salmaugha tyrystym. Aytsam, el mýddesin aittym.

Hatynda mening osy jyldary atqarghan qyzmetime bagha beripsin. Bar pikirinmen kelispeymin deuim de retsiz bolar. Biraz oiyng mening kókiregimde sayrap túr! Siresip qalghan sayasy jýiege syimay jýrgen meni telejýiening ishine syimay jýrgen sen týsinbegende, kim týsinedi, Seke!

"Qazirgi sayasatta qaltasy men kónili toqtardyng zamany jýrip túr... "Orysshasy" soghymdalghan shoshqaday, "qazaqshasy" kóterem qoyday qisayyp túratyn olardyng arasynda sen joqsyn, sen siyaq­tylar joq", - depsin.

Sen sayasy arenadaghy әnsheyinde kózge týsip jýrgen túlghalardy aityp otyrsyn. Al, meninshe, kez kelgen sayasy prosesting eng basty da negizgi keyipkeri - halyq! Ras, sayasy úiym qúryp, onyng qyzmetin qamtamasyz etu ýshin qyruar qarjy qajet. Key partiyalar óz "sponsorynyn" soyylyn ghana soghyp, oghan shang júqtyrmay, qoldan pút jasaytyny da bar. Ol jalghyz ghana oppozisiyanyng kemshiligi emes ekenine kelisersin...

- "Qazirgi biylik te halyqpen bir­tútas", - deysin. Múnymen de kelispey­min! Bizding biylik halyqpen emes, basynan shirigen balyqpen bir tútas! Baylyq pen bylyqpen birtútas!Túrmys tauqy­metinde tilengen halqym qayda, sheneu­nik bop shirengen biylik qayda?!

Áriyne, ózing talay jyl enbek etken "Habar" men "Qazaqstandy" qarasan, bәri tamasha! Biraq seni tarih soty aldynda aqtap alar bir jayt bar: sen osy eki telearnanyng aqparattyq sayasatyna tikeley jauap bermedin, sening baghytyng basqa jaqta boldy. Sondyqtan men seni jazghyrmayyn.

Sen meni býkil oppozisiya ýshin jazghyrma: men onyng bir ghana bólshegimin. Shynymdy aitsam, ózim de sonda jýrgen keybireuining menmenshildigin, retsiz ambisiyasyn jaqtyrmaymyn. Biraq " el ýshin qinalyp jýr ghoy" dep sanasamyn.

"Al oppozisiyanyng halyq aldyndaghy bedeli saylau nәtiyjelerinde qatty bayqalyp qalady... Sizder sayabaq-alandarda ótkizip jýrgen (rúqsatty-rúqsatsyz) jiyndarda nege iyne shanshyr jer tappay syghylysqan qalyng jaqtaushylardy kórmeymiz?  Mýmkin, ózdering aityp jýrgendey kópshilikting emes, tym azshylyqtyn  mýddesin qorghaytyn shygharsyndar? Sening partiyannyng abyroyy, ózime qatysy bar keybir telebaghdarlamanyng joghary kóterilmeytin reytingisi siyaqty".

Búl sózindi tolyq keltirgen sebebim keliskendigim emes, berispegendigim!

Saylau turaly әngime bólek. 10 myngha tarta saylau komissiyalaryna oppozisiya ókilderin engizeyik resmy týrde. Kóreyik sonda biylikting shynayy saylau reytingisin.

Qazaqtyng jerin Qytaygha jalgha beru, ana tilimizdi ardaqtau, bagha men tarifterding ósui degen ótkir taqyryptargha arnalghan mitingilerge halyq nege on myndap kelmeydi degen men ýshin qiyn saualyna halyqtyng aqshasyna kýn kórip jatqan memlekettik telearnalardyng "qatysy" bar! Olardyng efiyrinde biz, oppozisiya, mýldem joqpyz ghoy!

Eksperiyment jasayyqshy: kelesi miting turaly men sen әzirshe júmys istep jýrgen "Qazaqstan" telearnasyna súhbat bereyin. Meni taghy da "úiymdas­tyrushy" dep sottasyn, abaqtygha japsyn, seni bolsa, júmystan shygharyp jibersin Aqorda. Sonda kóreyik sol mitingige qansha adam keletinin! Jә, qaytemiz, men seni ózgerte almaymyn, sen meni ózgerte almaysyn! Ony ekeu­miz bayaghyda, QazMU-dyng jataqhanasynyng ayaday bir bólmesinde Núrlan Nýsenú­lymen túrghanda týsingen siyaqtymyn. Sózinning týiini mynaday eken: "Ábeke, óz ornymyzdy layyqtylargha bosatyp, jana esimderge jol ashayyq. Jana adamdar, jana túlghalar sahnagha shyqsyn... Keybir tanymdyq jobalardy iske asyru ýshin nege basymyzdy birik­tire almaymyz? Sayasatsyz, bólek mýddesiz, riyasyz...".

"Ábeke, boydaghy jalyn kómeskilen­bey túrghanda ózimiz qyzyghatyn, ózgelerdi qyzyqtyratyn  naqty júmyspen ainalysayyq!» - depsing Seke!

Aldymen jobalar turaly. Sol jobada men "Qazaq tarihy 1991 jylgha deyin jasalghan jәne ol tarihta qazirgi preziydentten de basqa myqty túlghalar bolghan" dep habar jasasam, ony kim beredi eken efirge? Sen kýni keshe ýige kelip, mening júbayym Rozanyng shayyn iship otyryp aitqanynday, "bas produser" emes, jay produser siyaqty taz qalpyna týsipsin. Qútty bolsyn!

Mәrtebem kishireydi dep qinalma! Biz ekeumiz eshkimnen de artyq emespiz, әrqaysysy óz qyzmetin atqaryp jýrgen kurstastarymyzdan esh artyqshylyghymyz joq. Sqabylúly, Smayyl, Janbolat, Kemelbaeva, Qojan, Qaba jәne bas­qalar. Qyzmetti qaytesin, nyghmeting bar. Qazaq qadirler qylyghyng bolsa, qúrmeting de bolar, soghan shýkir. Oblys, audan dengeyinde el aldynda syily bop jýrgen qanshama kurstas jýr!

Menin, Serik dosym, jauabym mynaday! Sen memlekettik telearnadan ketpe! Sen sekildi, qoghamdaghy jaghdaygha syny kózqarasy bar, elge bir taban bolsa da, jaqyndau azamattar sonda jýru kerek! Men de sen únatpaytyn, senbeytin, key kezde týsinbeytin, sayasy oppozisiyada jýre bereyin!

Oppozisiyalyq qyzmetim ýshin qylmystyq ne әkimshilik sottan ótip, bas bostandyghymnan aiyrylugha dayynmyn, demokratiya jolynda otbasymdy, bala-shaghamdy tәrk ettim dep bir jas shyqsa, men "AZAT" JSDP partiyasyndaghy bas hatshylyq ornymdy beruge dayynmyn! Biraq ol bilsin, men biylikten de, oppozisiya demeushilerinen de nәpaqa alghan joqpyn! Saghan ghana emes, basqagha da aitarym: býgingi Qazaqstanda Aqordagha    (preziydentke, jalpy Ýkimetke) syn aitu - óte qiyn sharua! Eger de men osy salada rahattanyp jýr desen, qatty qatelesesin! Onay emes! Ózing ghana qinalmaysyn. Tughan-tuysqanyna da sal­qynyng tiyip ketedi. Atyp tastau, sottau, kýndelikti andu, telefonyndy tyndau turaly aitpay-aq qoyayyn. Osydan biraz uaqyt búryn maghan taghy da bir aqordashyl aghang shyqty. "Myna biylik ózgermeydi! Sen bolsang 45-ten astyn. Shashyng aghardy. Qashanghy osylay jýre beresin? Biylikke kel! Jaqsy qyzmetke layyqsyn!" degen bolatyn.Men oghan "әleumettik әdilet", "syny kózqaras­tar­gha tózimdik" turaly aita bastap edim: "Qoyshy osynyng bәrin! Kelmesen, kelmey-aq qoy Ýkimetke! On jyldan keyin sureting nemerelering oqityn synyptarda demokrattar qatarynda ilinip túrsyn desen, jýre ber osylay!" dep jekirip tastaghan.Men aittym: "Layym solay bolsyn!"- dep. Sóz sonynda: "Ózimning jeke pikirime kelsek, qazaqqa da, qoghamgha da, sanagha da ózgeris kerek dep oilaymyn. Biraq ony kóshedegi ai­ghay-shudyng kýshimen emes, qalamnyng úshymen de jasaugha bolady. Býgingi qazaqtyng basym kópshiligi  alangha shyghudy oilap otyrghan joq, olardyng «alany» - alandau ghana..." depsin. Sen aitqan ózgeristi jasau ýshin sening jәne mening qolymyzdaghy qalamnyng kýshi jetkiliksiz bolsa ne isteymiz? Azattyqty ansaghan adamnyn, zapyran qúsqan zamannyn, qazaqylyghy qatqyldau bop bara jatqan qoghamnyng kýshi qajet pe eken? Álde Alashym deytin әrbir azamattyng isi qajet pe eken? Men sen aityp otyrghan Alandy emes, shamamdy oilaytyn qazaqpyn! Sol alanda basy jarylmasa eken dep balamdy oilaytyn qazaqpyn! Biraq soghan qosa, qúldyq bolmasa eken dep әspetteytin, sanamdy oilaytyn qazaqpyn. Júrtymnyng jýre­gindegi jazylmas Jeltoqsan men Janaózendey jaramdy oilaytyn qazaqpyn! Dәulet pen sәuletten júr­day bolyp, dәldirep qalghan Dalamdy oilaytyn qazaqpyn! Dala siyaqty túghyryn tәrk etken Qalamdy oilaytyn qazaqpyn. Úly Abay men Mahambet oyata almaghan qazaqty qarapayym ghana auyl balasy - ekeumiz oyata ala ma ekenbiz, mening talantty dosym? Sony oilanayyq, Seke! PS dep sen postskriptum jazypsyn.

Men PS jazbay-aq qoyayyn. Osy jariya janrgha engizgim kelmegen keybir "kommentti" sening ýiindegi anannyng me­ning ýiimdegi kishi qúrbysy - sheshemning ýiinde bayaghysha shay iship otyryp aitarmyn saghan...

Ámirjan QOSANOV

«Abay-aqparat»

«Azat» JSDP-nyng bas hatshysy Ámirjan Qosanovtyng jauap haty «Jas Alash» gazetinen alyndy.

0 pikir

Ýzdik materialdar

Qúiylsyn kóshing

Bas gazet oralmandargha nege shýilikti?

Álimjan Áshimúly 1958
Ádebiyet

«Solay emes pe?»

Ghabbas Qabyshúly 2264
Qogham

Dos kóp pe, dúshpan kóp pe?

Ábdirashit Bәkirúly 1857
El ishi...

Últtyq biregeylenu: Qandastardyng róli qanday?

Omarәli Ádilbekúly 1550