Álemde sport pen sayasatty aralastyrugha qatang tiym salynghan. Sportqa sayasat yqpal etpeui kerek. Jenimpaz әdil әri taza jolmen jeniske jetuge tiyis.

«Álemdegi birinshi sport» atanghan futbol da sayasattyng salqynyna úshyramaugha tyrysady. Halyqaralyq futbol federasiyasy (FIFA) men Europa futbol qauymdastyqtary odaghy (UEFA) talay mәrte jasyl alangha sayasy kózqaraspen shyqqan futbolshylardy jazalaghan.

Ókinishtisi, kýni keshe elimizde osynday oghash oqigha oryn aldy. «Astana» futbol klubynyng armeniyalyq jartylay qorghaushysy Tigran Barsegyan Ázirbayjan - Armeniya qaqtyghysyn jasyl alangha alyp shyqty. Barsegyan Qazaqstan futbolyn sayasy arenamen shatastyryp alghan sekildi, «Oqjetpes» qaqpasyna gol soqqanan keyin tribunagha qarap әskery sәlem berdi.

Múny az deseniz, ol búl әreketin soghysyp jatqan otandastaryna arnaghanyn ashyq mәlimdedi.

- Ózderiniz biletindey, qazir mening Otanymda, Armeniyada әskery is-qimyldar jýrip jatyr. Men osy qimyl arqyly qiyn jaghdaygha tap bolghan barlyq otandastaryma goldarymdy arnaghym keldi! Jaqyn arada mening elimdegi barlyq nәrse jaqsaryp, adamdar qaytadan tynysh ómir sýre alady dep ýmittenemin! - depti ol klubtyng baspasóz qyzmetine.

«Astananyn» resmy saytyndaghy súhbat

Bir qyzyghy, Barsegyannyng búl әreketin de, sózin de elordalyq klub resmy saytynda jariyalady. Oghan «Siz birinshi gol soghylghannan keyin tribunalar jaqqa arnayy qúrmet bildirdiniz. Búl qimyl neni bildiredi?» - dep súraq qoyghan da, «Goldarymdy qiyn jaghdaygha tap bolghan barlyq otandastaryma arnaymyn» - dep aiqaylatyp taqyryp qoyghan da klubtyng baspasóz qyzmeti. Soghan qaraghanda «Astana» futbol klub Ázirbayjan - Armeniya qaqtyghysynda songhysynyng soyylyn soghatyn sekildi.

Qazaqstan biyligi búl qaqtyghysta beytarap pozisiya ústanady. Atalghan eki elmen de odaqtastyq qatynasymyz bar. Sol ýshin de ashyq bir jaghyn qoldap, bir jaghyn qaralaudan bas tartyp otyrghany sózsiz. Endeshe «Astana» kluby ne ýshin Armeniyanyng jarnamasyn jasap, jaqtasyp otyr?

Búl jaghdayda eng aldymen Tigran Barsegyan jazagha tartyluy kerek. Óz elining sayasy jaghdayyn beytarap elding futbol alanynda ashyq kórsetuin sportqa tәn emes minez-qúlyq dep sanaugha negiz bar. Sol ýshin búl mәselege Qazaqstan futbol federasiyasy (QFF) men Kәsipqoy futbol ligasy (QKFL) reaksiya bildirui kerek. Futbolshy qalayda jazagha layyqty. Sonymen qatar, oiynshynyng sayasy kózqarasyn resmy saytynda jarnamalaghan «Astana» futbol klubynyng әreketine de bagha berilui qajet!

Barsegyandy jazalau jayly biz oidan zang shygharyp otyrghan joqpyz. Basta aitqanymyzday, búl әlemdik qaghida. Jaqynda ghana әzirbayjandyq «Karabah» futbol klubyn UEFA qatang syngha aldy. Sebebi Europa ligasy ayasynda ótken varshavalyq «Legiyagha» qarsy oiynnan keyin «Karabah» oiynshylary men bas bapker Gurban Gurbanov «maydanda soghysyp jatqan sarbazdargha jәne býkil Ázirbayjan halqyna» arnap әskery sәlem jasaghan. UEFA búl qimyldy «sayasy mәni bar» dep tanyp, «Karabahqa» sógis jariyalaghan.

«Karabah» futbol kluby

Taghy bir mysal, 2018 jyly Resey jerinde ótken әlem chempionatynda Shveysariya qúramasy Serbiyany 2:1 esebimen jendi. Osy oiynda Kosovodan shyqqan albandar Granit Jaka men Jerdan Shakiry gol soqanda eki qolyn aiqastyryp, Albaniya tuyndaghy eki basty býrkitti beyneleydi. Búghan serbiyalyq jankýierler narazylyq tanytady.

Osydan keyin futbolshylar óz әreketterining eshqanday sayasy astary joq ekenin, tek jaqyndaryn qoldau ýshin ghana osylay istegenderin aityp aqtaldy. Biraq FIFA búl әreketting sayasy mәni bar dep, qos oiynshygha 10 000 shveysar frankyna (10 000 dollardan astam) aiyppúl saldy әri «futbol men sayasatty aralastyrmaugha» shaqyrdy.

Granit Jaka men Jerdan Shakiriy

Mine, osy eki oqighanyng ózi biz sóz etip otyrghan Tigran Barsegyannyng әreketi mýlde jónsiz ekenin dәleldeydi. Tipti alghashqy eki oqighadan da auyr. Sebebi, «Karabah» óz elinde otyryp, óz halqyna qoldau kórsetti, al Jaka men Shakiry ózderining últtyq qúramasynda osynday әreket jasady. Al Barsegyan bizding elde jýrip (Ázirbayjan jәne Armeniyamen de diplomatiyalyq qatynasta) Armeniyagha qoldau bildirip otyr. Demek onyng әreketi FIFA-nyng «futbol men sayasatty aralastyrmau» úrany men Qazaqstannyng beytaraptyq ústanymyna qatar qayshy kelip otyr.

Al ony qoldap, sayasy mәndegi fotosureti men súhbatyn resmy saytynda jariyalaghan «Astana» futbol klubyna da qoy deytin qoja kerek sekildi. Sóz sonynda osy «Astana» kluby jayly búghan deyin de jazghan bir-eki mәlimetti keltire keteyik.

«Astana» futbol kluby - 2012 jyly eks-preziydent Núrsúltan Nazarbaevttyng bastamasymen qúrylghan «Astana» preziy­dent­tik kәsiby sport klubynyng qúramyna kiredi. PKSK qúramynda «Astanadan» bólek, «Barys» hokkey kluby, «Astana» veloko­man­dacy jәne «Astana» basketbol kluby bar. «Samúryq-Qazyna» últtyq әl-auqat qory 2020 jyly osy sport klubyn ústap túrugha 27 milliard tenge bólgen.

(«Astana» preziydenttik kәsiby kluby jaqynda taratyldy. Biraq onyng qúramyndaghy barlyq komandalar búrynghyday júmysyn jalghastyrady. Olardy jalghasty «Samúryq-Qazyna» qarjylandyrady).

Otandyq jas futbolshylargha mýlde mýmkindik bermeytin komanda retinde aty shyqqan «Astana» sapynda 14 birdey sheteldik oiynshy óner kórsetedi. Elordalyqtar biylghy chempionatta alangha kóbine jalghyz ghana qazaqstandyq oiynshy shygharyp jýrdi. Sonda da nәtiyjesi tym nashar. Eurokubokta ózderinen qarjysy men quaty onneshe ese tómen komandadan jenilip qaldy. Soghan qaramastan jaqynda ghana klubqa Reseyden jana bapker keldi. BAQ-taghy aqparatqa sensek, jana bapker Andrey Tihonovqa ay sayyn 50 myng euro (mólshermen 25 mln. tenge) tóleytin kórinedi.

Andrey Tihonov

«Astananyn» 2019 jylghy budjeti 10 milliad tenge bolghan. Búny klubtyng bas diyrektory Mihail Gurman ózi aitqan.

- Búryn «Astananyn» jyldyq budjeti 40-50 million dollar dep estiytinmin. Biraq men kelgende budjet 9 milliard 800 million tengeni qúraytynyn kórdim (búl shamamen 25 million dollar). Tabystyng negizgi kózi UEFA-nyng syiaqylary men futbolshylardy satudan týsetin qarajat, - degen edi Gurman.

Endeshe, jylydyq budjeti 10 milliad tengeden asatyn, bapkerine mol jalaqy tóley alatyn, 14 birdey legioner shaqyra alatyn (QKFL erejesine say, EAEO-gha mýshe elderding oiynshylary bizding elde legioner sanalmaydy) elordalyq klub sheteldik futbolshynyng sayasy mәndegi әreketine nege qoldau bildirip otyr?!

Quanysh Qappas

Abai.kz