Osydan ýsh jyl búryn elding eks preziydenti Núrsúltan Nazarbaev «Qazaqstannyng ýshinshi janghyruy: jahandyq bәsekege qabilettilik» degen taqyrypta halyqqa kezekti ret joldau joldaghan. Mine, sol kezden bastap «Sifrly Qazaqstan» deytin úghym payda boldy.

«Sifrly Qazaqstannyn» 4 negizgi mindeti

Áuelden beri atalghan baghdarlamanyng 4 negizgi mindeti bolghan. Qazir de solay... Olar:

birinshi – auyl-aymaqty keng jolaqty internetpen qamtamasyz etu,

ekinshi – ekonomikanyng salalaryna (bilim beru, densaulyq saqtau, kólik jәne logistika, auyl sharuashylyghy jәne elektrondy sauda) sifrly tehnologiyany engizu,

ýshinshi – memlekettik organdar júmysyn arttyru,

tórtinshi – IT mamandardy dayarlau.

Sonymen qatar, 2020 jylgha deyin ghalamtor paydalanushylardyng sanyn 80 payyzgha arttyru, el túrghyndarynyng 95 payyzyn sifrlyq habar taratumen qamtamasyz etu, azamattardyng sifrlyq sauattylyghyn 80 payyzgha jetkizu maqsaty boldy.

2017 jyly Aqparat ministri Dәuren Abaev «Sifrly Qazaqstan» jobasyna aldaghy 4 jylgha 310 milliard tenge bólinetinin aytqan.

Onyng 169 milliard tengesi kvaziymemlekettik subiektilerding qaltasynan, al 141 milliard tengesi respublikalyq budjetten degen.

2019 jyldyng esebi. Mektepterding 90 payyzynda internet bar

Ýkimet basshysy Asqar Mamin 2019 jyly mektepterding 90%-y (6336 mektep) jyldamdyghy 4 Mbiyt/sek jәne odan joghary internetpen qamtylghan. Al, mektepterding 70,3%-y oqushylardy onlayn qabyldaydy dep esep bergen.

Qauipti virustyng jyldam taraluyna baylanysty el aumaghynda karantin jariyalanyp, oqushylar onlayn oqugha naq kóshe bastaghanda, Maminning de, basqanyng ba әlgi jyltyr ótirigi әshkere boldy. Ýkimet te, ministrlik te, «Sifrly Qazaqstan» deytin baghdarlama da ainalasy 2,5 million oqushyny onlayn oqyta alghan joq. Shalghay jatqan auyldardy aitpaghanda, Almatynyng irgesindegi shaghyn eldi-meken túrghyndary internet tappay itshilep kete jazdady.

(Suret 31 arnanyng materialynan alyndy. Almaty oblysy, Panfilov audanyna qarasty auyldarda karantinge baylanysty ýilerine barghan studentterding baylanys izdep tau-tasty kezip jýrgen fotosy.)

Ne kórip jýrmiz?

Býginde internetting joqtyghynan elimizde 20 mynnan astam oqushy poshta arqyly oqyp jatyr. Al, JOO-lardyng 30 payyzy ghana qashyqtan oqugha dayyn bolyp shyqty.

Alayda, Sifrlyq damu, innovasiyalar jәne aerogharysh ónerkәsibi Ministri Asqar Júmaghaliyev túrghyndarynyng sany 250-den asatyn 880 auyl, túrghyndarynyng sany 50-den joghary 885 auyl internetke janadan qosylatynyn aitypty. Júmaghaliyevting sózinshe, biyl jalpy 509 auyl internetke qol jekizbek.

Taghy 258,8 milliard tenge

LS sayty búl jobanyng aldaghy ýsh jylyna respublikalyq budjetten taghy da 258,8 milliard tenge bólinetinin jazdy. Al, 2020 jyly 88,3 milliard tenge qarasyrylghan kórinedi. Sayt mәlimetinshe, qarjylandyru ýsh jobagha bólingen. Olar:

- Elektrondy ýkimet, aqparattyq-kommunikasiyalyq infraqúrylym jәne aqparattyq qauipsizdikti damytu. Oghan 201,2 mlrd. júmsalmaq. Biyl 71,5 mlrd. tenge bólingen.

- Memlekettik-jekemenshik seriktestik jobalar boyynsha memlekettik mindettemelerdi oryndau. Ol ýshin 47,6 mlrd. tenge júmsalady. 2020 jyly 13,1 mlrd. bólingen.

- Innovasiyalyq damu jobalary. Oghan 10 mlrd. tenge qarastyrylghan. Al, biyl búl maqsatqa bólingen qarjy 3,4 milliard tengeni qúraydy.

Sonymen qatar, ótken 2019 jyly búl jobalargha 75,8 milliard tenge bólingen. Onyng 71,5 mlrd tengesi elektrondyq ýkimetti, kommunikasiyalyq infraqúrylymdy jәne qauipsizdikti damytugha júmsalghan. Búl da ministrlikting óz mәlimeti.

Týiin. Biz búl sandardy aidan alghan joqpyz. Ýkimetting óz esebi. Býgin aitqan, byltyr aitqan, búryn aitqan aqparattar. Álginde ghana osy «Sifrly Qazaqstan» jobasyna bólingen 141 milliard budjet aqshasynyng esebin súraghan júrt әleumettik jelide az syn aitqan joq. Áueli, Senat spiykerining ózi syndap sóilep jatty. «Synaqtan ótpedi. Internet әlsiz», dedi. Tipti, Bilim ministri Ashat Aymaghambetov: «elimizde internetting nasharlyghynan oqushylardy onlayn oqyta almadyq», dep sóiledi. Al sayasattanushylar ministr Júmaghaliyevten 141 milliardtyng esebin súrap jatty. Múnyng bәri bolghan әngime. Kórdik, aittyq, jazdyq.

Endi mine, budjet qaltasynan taghy 258 milliard tenge bólinetini aitylyp jatyr. Keshegi 141 milliardtyng esebin esty almaghanymyz sekildi, erteng de osy 258 milliardtyng qayda júmsalghanyn úqpay otyrmaymyz ba? Búl kópting kónilindegi saual...

Núrbiyke Beksúltanqyzy

Abai.kz