Mәdeniyet ministrligi dayyndaghan «Tilder turaly» zang jobasy orys baspasózi men úiymdary tarapynan qarsylyqqa úshyrap, oghan qazaq baspasózi shyr-pyr bolyp arasha týsip jatyr. Al, últtyq úiymdar, ziyaly qauym nege ýnsiz? Biz osy jәne ózge de saualdar tónireginde «Últ taghdyry» qozghalysynyng tóraghasy Dos Kóshim myrzany әngimege tarttyq.

- O basta atalghan ministrlikte «Tilder turaly» zangha ózgertuler men tolyqtyrular engizu ýshin arnayy komissiya qúryldy. Komissiyagha meni de shaqyrdy. Sol kezde men: «Memleket til turaly zan» qabyldau oilarynyzda bar ma?» - dep súraghanmyn. Óitkeni,  til janashyrlary túraqty etip osy mәseleni kótere bergen song atqarushy biylik sonday bir ynghay bildirgen edi kezinde.  Alayda, biylik «Memlekettik til turaly zan» qabyldaymyz» degen uәdesinde túrmady. Áytkenmende, «joqtan bar» degendey ministrlik jibergen «Tilder turaly» zang jobasynyng alghashqy núsqasyn qarap shyghyp, әr tarmaqshanyng janyna óz pikirimdi jazyp berdim.  Olardyng dayyndaghan jobasy mening kónilimnen shyqqan joq.

- Nege?

Mәdeniyet ministrligi dayyndaghan «Tilder turaly» zang jobasy orys baspasózi men úiymdary tarapynan qarsylyqqa úshyrap, oghan qazaq baspasózi shyr-pyr bolyp arasha týsip jatyr. Al, últtyq úiymdar, ziyaly qauym nege ýnsiz? Biz osy jәne ózge de saualdar tónireginde «Últ taghdyry» qozghalysynyng tóraghasy Dos Kóshim myrzany әngimege tarttyq.

- O basta atalghan ministrlikte «Tilder turaly» zangha ózgertuler men tolyqtyrular engizu ýshin arnayy komissiya qúryldy. Komissiyagha meni de shaqyrdy. Sol kezde men: «Memleket til turaly zan» qabyldau oilarynyzda bar ma?» - dep súraghanmyn. Óitkeni,  til janashyrlary túraqty etip osy mәseleni kótere bergen song atqarushy biylik sonday bir ynghay bildirgen edi kezinde.  Alayda, biylik «Memlekettik til turaly zan» qabyldaymyz» degen uәdesinde túrmady. Áytkenmende, «joqtan bar» degendey ministrlik jibergen «Tilder turaly» zang jobasynyng alghashqy núsqasyn qarap shyghyp, әr tarmaqshanyng janyna óz pikirimdi jazyp berdim.  Olardyng dayyndaghan jobasy mening kónilimnen shyqqan joq.

- Nege?

- Mysaly, zang jobasynda «memlekettik qyzmetkerler memlekettik tildi belgili bir dengeyde bilui tiyis» delingen. Biraq, «belgili bir dengey» degen ol qanday dengey? Onyng kólemi, auqymy qanday degen mәsele turaly naqty eshnәrse joq. Álgi «dengey» jóninde jobanyng bir babynda adam týsinbeytindey etip, kýrdelendirip bir nәrse jazypty. Toq eteri, memlekettik qyzmetkerding memlekettik tildi bilui men mengeru dәrejesi anyqtalmaghan.

Al, orys baspasózi baybalam salatynday zang jobasynda «óreskel» nәrse joq. Shyndyghynda, últtyq úiymdar orys úiymdary men baspasózining aighay-shuyna jauap bere-bere sharshady. Olar bәribir qazaq tiline qarsy kózqarastarynan taymaydy. Ol  aidan anyq. Búl  olardyng derti. Orys qauymy bәrin bilip, týsinip túrsa da orys tilining ýstemdik ete bergenin qalaydy.

Eng bastysy  qogham memlekettik til turaly mәseleni kótermes ýshin biylik sonyng aldyn orap, «Tilder turaly» zangha ózgertuler men tolyqtyrular engizuge zang jobasyn dayyndap, «mine, biz qazaq tilining barlyq mýddesin eskerdik, engizdik» dep eldi aldausyratyp qoydy. Sóitip,  zang jobasyn talqygha salu arqyly orys baspasózin qazaq tiline qarsy aidap salyp, shulatyp: «Kórdinder me, múnyng arty ushyghyp ketedi. Sondyqtan til mәselesin taghy bir on, jiyrma jylgha shegere túrsaq qaytedi?!» dep eng manyzdy mәselening betin taghy da jyly jauyp qoydy.

- Demek, biylik orys baspasózining qolymen astyrtyn týrde ot kósep otyr deysiz ghoy?

- Myna oiynnyng týri soghan keledi. Aqiqatynda, múnyng bәri biylikting ózi jasap otyrghan dýniye. Áytpese, memleketten qarjy alyp otyrghan orys baspasózi nelikten ayaq astynan shu ete qalady?!

Búl jerde eki týrli aila bar. Biri -  songhy jyldary «memlekettik til turaly zang qabyldau kerek» degen qoghamnyng talabyn oryndaghan týr tanytu. Ondaghysy ««Tilder turaly» zang jobasyna mynaday qarsylyq bolsa, onda «Memlekettik til turaly» zang qoghamdy ekige jaryp tastaydy» degen jalghan týsinikke elding kózin jetkizgisi keledi. Ekinshisi, biylik ózine baghynyshty orystildi gazetterdi osy oiyngha belsendining biri etip qatystyryp otyr.

- Yaghni, zang jobasynyng tóniregindegi dau-damaydyng ar jaghynda biylikting óz mýddesi jatyr eken ghoy?

- Biyliktegiler balalarynyn, nemerelerining bolashaghy ýshin orystardy qalqan etip otyr. Qazir bizding úiym soltýstik oblystarda jii júmys jasap jýr. Bayqaghanymyz: shovinistik baghytty ústanyp alghan birli-jarym orys úiymdary bolmasa, orystar eshqanday qarsylyqqa barmaydy. Olar bolashaghynyng qazaq tiline baylanyp túrghanyn biledi. Yaghni, qazaq tilining óz jerinde, óz memleketinde saltanat qúruyna sary orys emes, ózimizding ishimizdegi «qara orystar» qarsy bolyp jýr.

Dәl qazir Múhtar Shahanov, Orazaly Sәbden bastaghan bir top azamattar «Memlekettik til turaly» zang jobasyn dayyndap jatyrmyz. Dau-damaydyng bәri osynday isterding aldyn alu maqsatyndaghy sayasy qadam әri biyliktegi orystildilerding óz bolashaghynan qauiptengendikten jasap otyrghan әreketi.

- Sizder «Memlekettik til turaly» zang jobasyn jasap jatyrsyzdar, qazaq baspasózi «Tilder turaly» zang jobasynyng manyndaghy mәselemen kýresude. Qogham  ýnsiz. Til kýresinde birlik, ýilesim joq sekildi.

- Birlik joq ekenin moyyndauymyz kerek. Bәrimiz bir baghytta júmys istey almaymyz. Biz memlekettik til turaly zang jobasyn dayyndap, ony diasporalardyng basshylarmen kezdesip, solargha úsynghan song baryp, qoghamnyng aldyna shygharghanda el ony qoldasa, sayasiy-qoghamdyq úiymdar men  halyqtyng birligi osy jerde kórinedi dep oilaymyn.

- Ángimenizge rahmet!

«Abay-aqparat»