Beysenbi, 16 Mamyr 2024
1976 0 pikir 14 Sәuir, 2019 saghat 17:04

Qoghamdyq kenester - azamattyq qoghamdy oyatudyng OA-daghy ozyq mehanizmi

Qoghamdyq kenester. Búl salystyrmaly týrde aitsaq, Qazaqstandaghy jana sayasy organ. Búl bizdi , Qazaqstandy aitpaghanda, Ortalyq Aziyadaghy memleket tarapynan azamattyq qogham baqylauyn, sayasy belsendiligin kýsheytuge jasalyp otyrghan institut.

Sayasy sarapshylardyng pikirinshe, Ortalyq Aziya elderining kóbinde azamattar memleketting sayasy ómirine, biylikting jәne basqarushylyq tetikterding qyzmetine salghyrt qaraydy eken. Sondyqtan da әlemdik reytingte Ortalyq Aziya memleketteri demokratiyalylyq indeksi boyynsha aitarlyqtay jogharghy kórsetkish bayqata almay keledi.

Sayasy sarapshylardyng pikirinshe, azamattyq qogham mehanizmderi kýshti memleketterde ghana biyliktik basqaru funksiyasynda tepe-tendik bolady. Azamattyq qogham belsendiligi – azamattardyng elding әleumettik-sayasy ómirine aralasyp, sayasattyng әr tetigine qatysty oi, iydeya qosuyna, memleket ishindegi sayasy prosessterge bey-jay qaramaugha mýmkindik beredi. Yaghni, biylik pen halyq bir jasaydy.

Klassikalyq sayasatta «baspaldaq» degen týsinik bar. Búl әlgi tapqa bólushilikke úqsas. Baspaldaqtyng eng tómengi satysynda – sayasy әlsiz, sauatsyz, qara júmysshylar otryady túrady. Olargha manipulyasiyagha kónikkish, basqarugha jenil top. Al baspaldaqtyng jogharghy satysynda – sayasy tiri, bilim kókjiyegi ashylghan, eldegi sayasy ýderisterge qatysty óz oi-pikirin jetkize alatyn adamdar otryady túrady. Búl ekeuining arasy jer men kóktey. Aqparat qaryshtap damyghan qazirgi XXI-ghasyrda kez kelgen memleket ýshin azamattardyng sayasy belsendiligi joghary boluy manyzdy.

Qazaqstan búl mәseleni sheshuding joly retinde – Qoghamdyq kenesterdi qúru isin qolgha alghaly da 3-4 jyldyng jýzi boldy. Qoghamdyq kenesterding júmysyn kórdik. Onyng manyzdylyghyn týsindik. Býgin sol Qoghamdyq kenester turaly azdy kem әngime órbitkendi jón kórdik.

2015 jyly «Qoghamdyq kenester» turaly jana Zang qabyldandy. Búl memlekettik sayasatty qalyptastyru isine, Ýkimetting jәne jergilikti basqaru organdarynyng júmysyn jandandyrugha, halyq aldynda esepti memleketti qalyptastyrugha, barlyq dengeydegi memlekettik organdardyng sheshim qabyldauyna, elding sayasy ómirine belsendi aralasuyna qoghamdyq instituttardyng jәne qarapayym azamattardyng aralasuyna kepildik beretin Zang jobasy boldy. «Últ Jospary – bes instusionaldy reformany jýzege asyrudyng 100 naqty qadamyn» oryndau isinde jergilikti basqaru organdaryna Qoghamdyq kenesterding aralasuy – júmystyng jýieliligin arttyrghany sózsiz.

Qoghamdyq kenester – Tәuelsiz struktura retinde qúrylghan. Ol –konsulitativti-kenes organy. Baqylaushy organ. Memlekettik organdardyng halyq aldyndaghy eseptiligine kepil boldy. Qoghamdyq kenes ókilderi – zang jobalary men budjetti talqylaugha, memlekettik baghdarlamalardyng oryndaluyn, memlekettik qúrylymdardyng júmysynyng ashyqtyghyn, sybaylas jemqorlyqqa qarsy júmysty baqylaugha qúqyly. Yaghni, Qoghamdyq kenes ókilderining kez kelgen súraghyna nemese talabyna qúzyrly organ 10 júmys kýnining ishinde jauap beruge mindetti.

Qoghamdyq kenester – ministrlikter janynan, jergilikti basqaru organdary janynan qúrylghan. Ol Ýkimet qúrymana kirmeydi.

Qazirgi tanda Qazaqstan Respublikasynda 229 Qoghamdyq kenes bar jәne ol jerde 5 myngha juyq adam júmys jasap jatyr eken.  Sonyng ishinde:16 kenes – Respublikalyq dengeyde, 16 kenes – oblystyq jәne Almaty men Astana qalalarynyng dengeyinde, 197 organ – qalalar men audandar dengeyinde júmys jasauda.

Qazirgi tandaghy Qoghamdyq kenesterdegi azamattardyng 30 payyzy әiel azamattar eken. 22 payyzy memlekettik organ ókilderi bolsa, 9,1 payyzy biznes ókilderi, 6,5 payyzy partiya filialdary, 4,5 payyzy kәsipodaqtar úiymynyng ókilderi eken. Jas kategoriyasyna qaray: 29 jasqa deyingi azamattar 6 payyzdy, 30-59 jas aralyghyndaghy azamattar 64 payyzdy, 60 jastan joghary azamattyr 30 payyzdy qúraydy.

Oblystyq dengeyde Qoghamdyq kenesterge 17-41 adamgha deyin mýshe bola alady. Al qala men audandyq  dengeyde Qoghamdyq kenesterge 6-50 adam mýshe bola alady.

Jogharyda aitqanymyzday, Qoghamdyq kenester Memleket basshysynyng «Últ Jospary – bes institusionaldy reformasyn jýzege asyruge baylanysty 100 naqty qadamdy oryndau» isinde, naqtyraq aitsaq 99 naqty qadamyn oryndau ýshin qúrylghan. Al Qoghamdyq kenester turaly 2015 jyldyng 2 qarashasynda arnayy Zang qabyldanghan.

Ol boyynsha Qazaqstannyng kez kelgen azamaty memlekettik organdardyng júmysyna qoghamdyq Kenester arqyly ýn qosa alady. Yaghni, memlekettik organnyng sayasy qyzmetine aralasyp, sheshim qabyldaugha yqpal etedi. Qoghamdyq kenester – el-halyqtyng mún-múqtajyn, әleumettik problemalaryn biylik organdaryna tóteley jetkizushi organ dep aita alamyz. Yaghni, memleket Qoghamdyq kenesterdi qúru arqyly halyqtyng biylikke aralasuyna jol ashyp otyr degen sóz.

Erghaly Berikúly

Abai.kz

0 pikir

Ýzdik materialdar

Qúiylsyn kóshing

Bas gazet oralmandargha nege shýilikti?

Álimjan Áshimúly 2077
Ádebiyet

«Solay emes pe?»

Ghabbas Qabyshúly 2501
Qogham

Dos kóp pe, dúshpan kóp pe?

Ábdirashit Bәkirúly 2122
El ishi...

Últtyq biregeylenu: Qandastardyng róli qanday?

Omarәli Ádilbekúly 1611