Sәrsenbi, 15 Mamyr 2024
Din men tin 3227 16 pikir 23 Aqpan, 2019 saghat 10:08

Zayyrlylyq pen dindarlyqtyng arasynda qaqtyghys bolmauy kerek

Ózimning kәsiby qyzmetime oray diny sipattaghy is-sharalarda az bolmaymyn. Búl salada kóp jyldan beri júmys istey jýrip elimizdegi din salasyndaghy shamasy kóp adam mәn bere qoymaytyn keybir ýrdisterdi bayqaymyn.

Búl taqyrypta kóp nәrse jazugha bolady, biraq men diny birlestikterding diny is-sharalarynyng bizderdi oilanugha jәne olardy sheshuding dúrys joldaryn tabugha mәjbýrleytin birneshe aspektilerin ghana bólip kórsetkim keledi.

Birinshiden, halyqtyng dinge qyzyghushylyghy artyp keledi, diny is-sharalargha dinge tereng senetinder ghana emes, jay adamdar da kóptep qatysady. Osyghan baylanysty búl qyzyghushylyqty adamnyng ózin-ózi túlghalyq jetildiruine, dinge senetin azamattardyng iygiliktin, moraldyng jәne adamgershilikting jalpy adamy ong qúndylyqtaryn qabyldauy arqyly qoghamdaghy ruhanilyqty arttyrugha baghyttau manyzdy. Yaghny biz ýshin әrbir dinge senetin adamnyng dindarlyghy dinge senetin jәne zayyrly adamdar arasynda bólinushilik pen týsinispeushilikting artuyna emes, qogham jaghdayynyng jaqsaruyna yqpal etui manyzdy. Tiyisinshe kez kelgen diny is-sharalarda atalghan qúndylyqtar nasihattalatyn bolsa, sonda ghana ony tek qana dinge senushiler emes, jalpy qogham ong qabyldap, qoldaytyn bolady, Mýftiyat ýshin de elimizding basqa diny birlestikteri ýshin de, diny is-sharalardyng osynday qosymsha maqsattary men mәni olardyng qogham ýshin paydalylyghynyng ólshemi bolugha tiyis.

Ekinshiden, diny is-sharalarda biz diny qúndylyqtardyng belsendi nasihattalatynyn kóremiz. Áriyne, búl múnday is-sharalardyng basty maqsaty jәne ol qisyndy da. Sonymen birge, diny mәseleler turaly sóz bolghanda bizding dinge senushi adamdar arasynda patriotizm men otandy sýi qúndylyqtaryn ilgeriletudin, óz tilimizdi, kópghasyrlyq mәdeniyetimiz ben Qazaqstan halqynyng bay tarihyn qúrmetteuding manyzdylyghyn úmytpauymyz kerek. Biz eng aldymen ózimiz maqtan tútatyn elimizding azamattarymyz.
Eger ýstimizdegi jyly jeltoqsanda elimizding barlyq ónirlerinde, әsirese Astana qalasynda respublikalyq dengeyde ótken kóptegen diny is-sharalar turaly aitar bolsaq, onda diny taqyryptarmen qatar memleketimizding tәuelsizdigi, onyng rәmizderi, Qazaqstan tәuelsizdigining adamdar, últtar jәne jalpy qogham ýshin manyzdylyghy turaly da aitylu tiyis shyghar. Óitkeni elimizding tәuelsizdigining arqasynda biz erkin elde ómir sýrip jatyrmyz, óz tilimizde sóileymiz, óz mәdeniyetimizdi damytudamyz, atalarymyzdyng dinine senip, meshitter men hramdar jәne t.b. sala alamyz. Búl barlyq diny birlestikterge qatysty.

Ýshinshiden, diny is-sharalarda dinge senushi azamattar arasynda dindi nasihattau, ókinishke oray, keyde zayyrlygha qarsy qoy jolymen jýrgiziledi. Búl rette barlyq jaqsy qasiyetter kýni búryn dinge senetin adamdargha, al jamandary dinge senbeytinderge tanylady. Atap aitqanda, uaghyzshylardyng keybir sózderinde, dinge senetin aqyndardyng oryndaularynda zayyrly adamdardyng qatygez nemese pang adamdar, tәrbie kórmegen jәne qúndylyq dengeyi tómen, oiyn-sauyqtargha qatysushy jәne ishimdikke salynghan adamdar retinde kórsetilui siyrek emes.

IYә, qoghamdaghy jat qylyqtarmen kýresu kerek, biraq ol ýshin birinshi kezekte azamattardyng jalpy mәdeny dengeyin kóteru qajet. Jaqsy bilim aludyn, otbasyndaghy tәrbiyening qajettigi turaly, jastardyng boyyna jalpy adamy qúndylyqtardy, enbek sýigishtik pen әdildikti siniru turaly aitu manyzdy. Biraq býkil kýnәgha barlyq zayyrly adamdardy aiyptaugha bolmaydy! Zayyrly adamdardyng basym bóligi parasatty adamdar jәne olar әr kýn sayyn týrli salalarda elimizding damuyna orasan ýlesterin qosuda.  Búl rette, dinge qatty senetin, biraq esh jerde júmys istemeytin jәne oqymaytyn adamdardy tabugha bolady. Sondyqtan qarsy qoydyng kómegimen dindi nasihattaudyng múnday әdisterin paydalanu keri nәtiyje berip, qazaqstandyq qoghamnyng birigui men nyghangyna yqpal etpeydi.

Tórtinshiden, adamnyng jýregine jetu ýshin qarsy qong jolymen jýrmey, dinge senushi adamdardyng ýlgili minez-qúlqyn kórsetu qajet. Qoghamda dinge senetin adamdardyng óz kәsipterinde, ghylym men tehnikany tanuda ýzdik boluy mysaldaryn ilgeriletu qajet. Búl jerde «Taulardy alasartpay dalany úlyqtau!» sóz óte oryndy bolmaq.

Búl rette diny qayratkerlerding din salasynda kóptegen problemalardyng bar ekenin jәne uaghyzdary men kópshilik diny is-sharalarda olardy aitpay qalu olardy sheshuge yqpal etpeytinin úmytpaghany jón. Dinge senushiler men keybir imamdardyng ózderining diny bilimderining nasharlyghyn nege aitpasqa? Olardyng arasyndaghy keybir layyqsyz minez-qúlyq faktileri turaly? Músylmandardyng layyqty moraldyq - imandylyq beynesi turaly? Qarjylyq ashyqtyq pen adaldyq turaly? Halyqty alday almaysyn, adamdar bәribir diny qayratkerlerding keybir problemalaryn sóz etetin bolady.
Diny birlestikter óz problemalary turaly bógde úiymdar nemese azamattar emes, ózderi aityp, sheshuge tyryssa jaqsy emes pe!?

Besinshiden, búryn audarylmay, búqara halyqqa týpnúsqa tilde – arab tilinde taratylghan diny mәtinderdi dinge senushi adamdargha jetkizude qazaq tilin paydalanudyng jaqsy ýrdisi bayqalady. Búl óte dúrys jәne barsha qogham ýshin paydaly, óitkeni diny mәtinderdi maghynasyn týsinbey qúr tyndap nemese jattap almay, ondaghy aitylghandardy oi-eleginen ótkizetin bolady.
Audarma sonday-aq kýrdeli diny uaghyzdardy týsinikti jәne qazaqstandyq qazirgi qoghamgha beyimdelgen mәtinderge ainaldyrugha mýmkindik beredi. Búl ýrdisti qoldau jәne damytu manyzdy.

Ghalym Shoykiyn

Abai.kz

 

16 pikir

Ýzdik materialdar

Qúiylsyn kóshing

Bas gazet oralmandargha nege shýilikti?

Álimjan Áshimúly 2018
Ádebiyet

«Solay emes pe?»

Ghabbas Qabyshúly 2435
Qogham

Dos kóp pe, dúshpan kóp pe?

Ábdirashit Bәkirúly 2013
El ishi...

Últtyq biregeylenu: Qandastardyng róli qanday?

Omarәli Ádilbekúly 1586