«Abay» aqparattyq portaly Berdibek Soqpaqbaev múrasyn ýzdiksiz nasihattap kele jatyr. Osydan biraz uaqyt búryn biz Berdibekting eshqanday kitabyna enbegen, KSRO-nyng totalitarlyq jýiesine qarsylyq bildirgen «Ergejeyli eline sayahat» atty hikayatyn jariyalaghan edik. Múnan keyin jinaqtargha enbey jýrgen birneshe әngimesin oqyrman nazaryna úsyndyq. «Balalyq shaqqa sayahat» povesindegi bir keyipkerdi tauyp alyp, sol keyipkerding jazushy jayly esteligin  de jariyaladyq. "Ólgender qaytyp kelmeydi" romanynan qiylyp ketken tústaryn da oqyrman iygiligi (birinshi silteme, ekinshi silteme) ettik.  Berdibekting esh jerde jariyalanbaghan suretterin de bizding portal tauyp, elge sýiinshilegen bolatyn.

Býgin sol ýrdisti taghy jalghastyryp, jinaqtargha enbey jýrgen "Jeksen - jekemenshik"  degen әngimesin jariyalap otyrmyz.

Jeksen - jekemenshik

(әngime)

Qoldaryna sumkalaryn ústaghan bes-alty bala Qosqúdyqtaghy sauyn siyr fermasynan shyghyp, Aqadyrdaghy mektepterine kele jatyr. Búl eki aranyng qashyqtyghy ýsh kilometr shamasy, miday jazyq. Jer qara, kýn jylyda eshkim búny alyssynyp kórmep edi. Jol - jónekey oiyn dabyr ýstinde, jer shalghaylyghy bilinbeytin. Endi qys týskeli beri basqashalau: qarly - borandy kýnderi ýsh kilometr jerge jayaulap jetu de qiyngha týsip jýr.

Býgin de sonday auyr kýnning biri. Týnimen kar jauyp, joldy bitep, basyp qalghan. Balalar maltyghyp, әreng jýrip kele jatyr. Eki ezuinen kýlkisi arylmaytyn, ór kónil Múhamedy ghana eshteneni elep qoyar emes. Sharshay bastaghan qyzdardy qolynan jetelep:

— Men traktormyn, sen mening tirkememsin. Áyda, kettik! — dep, mandayynyng buy búrqyrap, en aldynda, kardy búzyp keledi.

Kenet balalardyng biri:

— Áy, osy Jeksen qayda! — dedi.

— Bәse, Jeksen qayda?

— Qayda ol?

Jeksen jataghan tory qúnangha minip alghan, art jaqtan soqtyryp kele jatyr.

— Áne Jeksen!

— Joldan bylay túryndar! At basady! — dep Jeksen órtke asyqqanday entelep, kiymelep kelip toqtaghanda, bireulerdi at shynynda da qaghyp kete jazdady. «Sender qar keship, maltaqtap jayau bara jatyrsyndar, men mine atqa minip aldym» degendey Jeksenning eki tanauy jelp-jelp etedi.

— Jeksen, mingestire ketshi!

— Artyna mingizshi.

— Meni mingizshi! — degen dauys jamyrap ketti.

Mingizbek týgil Jeksen eshkimdi manyna jolatar emes.

— Tart qolyndy!

— Ary! Aulaq!

— Ústama tizginnen! — dep taq-taq etip, ayaq astynan dórekilene qalypty. Sol arada ol biraz oiqastap qyr kórsetti de, bireulerding bas kiyimine shýiligip, ala qashpaqshy bolyp, onyng sәti týspegennen keyin:

— Al men kettim — dep, eki etegi dalaqtap, qúighyta jóneldi.

Osynday tosyrang minezdi Jeksen sabaqtan taraghan song da kórsete bastan edi. Múhamedy oghan:

— Jeksen, aulaq ket! Áytpese jaqsylyq kórmeysin, — dep eskertti. Onyng qolyndaghy júdyryqtay etip, syghymdap alghan qardy kózi shalghan song Jeksen jym bolyp, jayyna ketti.

Beri taman shyqqan song Múhamediy:

— Balalar, men aqyl taptym, — dedi.

— Qanday aqyl?

— Eger biz shana, qamyt-sayman tapsaq, bizding kók esekke jeger edik te, bәrimiz mektepke sonymen baryp-kelip jýpep edik. Kók esekting kýshin bilesinder ghoy ózderin. On adam otyrsa da, mynq etpeydi.

— Bizding ýide shana bar! — dedi Kýlәn.

— Bizding ýide atamnyng esek qamyty bar.

— Delbeni men tabam.

— Men qamshy әkelemin.

* * *

Oygha alghanyn tyndyrmay jany jay tappaytyn. Múhamedy ertesinde tanerteng kók esekti jegip, jaypaq shanamen zyrghytyp shygha keldi.

— Kәne, otyryndar!

Balalar mәre-sәre duyldasyn, shóp tóselgen shanagha otyrysyp alysty.

— Ayt shu, qaq túlpar!

Kýshtiligi atqa bergisiz jýrdek kek esek mityn-mityng jorghalap jónep berdi.

Búlardyng sondarynan quyp jetken salt atty Jeksen әri kýiindi, әri qyzyqty. Shanamen janasyp biraz jýrip otyrghan son:

— Maghan kimning mingeskisi keledi? – dedi.

Balalar ony du etip, qonashtap ala jóneldi.

— Keshe neghyp mingestirmedin?

— Ózin-aq min mәstegine!

— Bәlem, kózing qyzardy ma?

— Biz kolhozbyz. Ne kórsek te, birge kóremiz. Al sen jekemenshiksin. Jolama bizge. Jolyng anau! — dedi Múhamediy.

— «Jekemenshik» degen ol nemene? — dep súrady týsinbey qalghan Jeksen.

— Búrynghy uaqytta osynday sen qúsap ózining jeke basynyng ghana qamyn oilaytyn ózimshilder bolghan. Solardy jekemenshik dep ataghan. Sen solsyn.

Útymdy aitylghan birdene bolsa, ilip әketuge balalar qanday qúmar:

— Jeksen — jekemenshik!

— Jeksen — jekemenshik! — dep shulaghanda, býkil dalany janghyrtqanday boldy.

...Sodan beri arada talay kýnder ótti. Jeksen «Jekemenshiktikti» qoyyp, «kolhozgha» kirgen. Búl kýnde shanagha kók esekting ornyna tory kúnan jegiledi.

«Jalghyz jýrip jol tapqansha, kóppen jýrip adas» degen sez osyndaydan aitylsa kerek.

Abai.kz