Elbasy qazan aiynyng basynda jaryq kórgen Qazaqstan halqyna joldauynda kelesi jyly «Pedagog mәrtebesi turaly» zang qabyldau kerektigin aitqan bolatyn. Moralidi joghary baghalaytyn әlemning kóptegen memleketterinde múghalimge kúrmet etiyketi jolgha qoyylghan.

Ústazdar úlyqtalatyn memleketterding kóshin Qytay bastap túr. Múghalimderding әleuetine qatysty Úlybritaniyanyng Sasseks uniyversiyteti jýrgizgen zertteu nәtiyjesi kórsetkendey kәsiby mәrtebe, senimdilik, jalaqy jәne halqynyng múghalim bolugha úmtyluy jaghynan Qytay AQSh siyaqty talay alpauyt memleketterdi shang qaptyrady eken. Tehnikasy men innovasiyasy jóninen aldynghy qatarly eldermen iyq tirestire alatyn Japoniyada da ústazdyq ardaqty mamandyq.

IYә, «jaqsy zanyng bolghansha, jaqsy әdet-ghúrpyng bolsyn» degen Pifagordyng sózinde jan bar. Tipti, aghylshyn tilin ýiretu ýshin búl elge AQSh-tan arnayy kelip, túraqtap qalushylardyng qarasy kóp. Onyng da sebebi joq emes. Bәsekege qabiletti memleketterding kósh basynda túrghan AQSh-ta «mektepting jýregi» (Y.Altynsariyn) múghalimning  hәl-ahualy kónil kónshitpeydi. Amerika múghalimderi federasiyasy (AFT) jýrgizgen saualnama nәtiyjesinde AQSh-taghy múghalimderding 17%-y oqushynyng minez-qúlqyna baylanysty sabaqtan tys aptasyna tórt saghat nemese odan da kóp uaqytty solarmen birge uaqyt ótkizuge mәjbýr ekenin tilge tiyek etken. Sonday-aq Niu-York qalasynda jaryq kóretin «TIME» jurnaly jaqynda ghana Amerikadaghy birneshe múghalimning kýndelikti atqaratyn isi men ómir sýru formasyn jazghanda jaghamyzdy ústadyq. Mәselen, bir múghalim 16 jyldyq enbek ótili әri magistrlik ataghy bar bola túra qyzmettik jalaqysy shyghynyn óteuge jetpeytinin, tipti, kýnkóris ýshin qan tapsyratynyn aitqan. Mektepting esigin kýnmen talasyp tanghy 5-te ashyp, el tәtti úiqygha jatyp qalatyn  týngi 4-ter shamasynda bir-aq jabatynyn jazghandar da kezdesedi. Bir ailyghy shaylyghyna jetpegendikten eki-ýsh jerde manday terin satyp is qylatyn múghalimder de barshylyq kórinedi.  20 jyldyq enbek ótili bar ústaz auyrghan basyn dәrigerge qaratugha ne balalaryn oqytugha mýmkindigi joghyn algha tartqan.

2018 jyly Aq ýiding budjetke qatysty úsynystarymen tanysqan múghalimder búl mәselening jaqyn arada sheshilui eki talay ekenin aityp qamyqqan bolatyn. Amerika múghalimderi federasiyasynyng (AFT) preziydenti Rendy Vayngarten Donalid Tramptyng saylauda jeniske jetuine kómektesken bilim salasyna investisiya tartu turaly josparynyng qúrghaq uәde bolyp qalghanyn aitady. Tehnologiyasy men ekonomikasy jóninen aldyna qara salmaytyn memlekette balagha negizgi bilim berushi múghalimning siqy osynday. Qiyn-qystau tirlikting ortasynda jýrip oqushygha qanshalyqty kónil bólip jatyr degen saual da sanamyzda kese kóldeneng túra qaldy.

«Mektepting jany – múghalim» dep Ahmet Baytúrsynúly aitqanday bilim ordasynyng tamyryna qan jýgirtetin jandardyng mekeme moynyna artyp qoyghan qyruar júmyspen qatar, ómir sýru ýshin múrnynan sýrligip ózge tirlikterding de basyn qayyryp jýrgenin elestetip kóriniz. Bizding ústazdar - juas. Eger AQSh ústazdary siyaqty shyndyqty aitar bolsa, әlem týsinen shoshyp oyanar edi. Múghalimderding mәrtebesi turaly zang bizding ústazdardyng bar jaghdayyn sheship bere ala ma? Endigi saual osy bolsa kerek.

Shynәdil Saltanat

Abai.kz