Jeksenbi, 19 Mamyr 2024
4125 3 pikir 13 Mausym, 2018 saghat 11:51

Senator Ykimetten miningit turaly shúghyl mәlimet berudi talap etti

Miningit degen aurudy búrynghy ata – babalarymyz bildi me eken. Bilse, nemen qalay emdedi? Ol jaghy belgisiz. Alayda, әlemdik medisinada miningit – dauasy bar dert. Desek te, osy dertting aldynda bizding elding aq halattylary dәrmensizdik tanytty. Ayaq astynan elde miningit derti búrq ete qaldy. Júqpaly bolghandyqtan adamdardy ýrey biylep, әleumettik jelilerde miningitting jayyluy turaly habar qamysqa tiygen órttey qaulady. Júqpaly dertting aldyn aluda әr minuttyng ózi qymbat ekeninen habardar medisina salasynnyng sheneunikteri shúghyl sheshimder qabyldaugha asygha qoymady. Osy sәtte ózi shetelde issaparmen jýrse de Senat Tóraghasy Qasym-Jomart Toqaev tvitterde mәlimdeme jasap, onda «Meningit infeksiyasymen jýrip jatqan kýres syn kótermeydi. Qúzyrly ministrlik aqylgha syimaytyn jaybasarlyq tanytyp, batyl qadam jasay almay otyr. Parlament Senatynyng deputattary Ýkimetke saual joldaydy», - dep jazghan bolatyn.

Býgin Q.Toqaevtyng tóraghalyghymen ótken Parlament Senatynyng otyrysynda senator B.Áytimova Ýkimet basshysy B.Saghyntaevtyng atyna halyqty alandatqan osy mәselege oray deputattyq saualyn jariya etip, onda júqpaly aurudy emdeu jәne aldyn alu boyynsha ne istelip jatqany turaly shúghyl mәlimet berudi talap etti.

Júrtshylyqtyng meningitpen auyruyna baylanysty jasalghan deputattyq saualdyng tolyq mәtini tómendegidey:

– Áleumettik jeliler men deputattargha joldanghan hattargha qarasaq elding alandauly ekenin bayqaugha bolady. Dәrigerler kerisinshe oryn alyp jatqan jaghdaylardyng qalypty ekenin, qorqatynday sebep joqtyghyn aituda.
Alayda Densaulyq saqtau ministrligining aqparatty ýstirt taldauy jaghdaydyng basqasha ekenin kórsetip túr.

Statistika boyynsha 2013 jyly elde meningitpen 117 adam auyryp 23-i, 2014 jyly 119 adam auyryp 29-y, 2015 jyly 424 adam auyryp 26-sy, 2016 jyly 120 adam auyryp 15-i, 2017 jyly 62 adam auyryp 11-i kóz júmghan.
Biyl 5 mausymgha deyin meningokok infeksiyasyn júqtyrghan 58 jaghday tirkelip, 13 adam qaytys boldy. Yaghny ótken jyldary meningitten kóz júmghandardyng meningitpen auyrghandargha shaqqandaghy payyzy 5 - 17 % aralyghynda bolghan. Al biyl búl kórsetkish 22,5% jetti.

Osydan-aq jaghdaydyng búrynghyday emestigin jәne Ókiletti organ tarapynan shúghyl әri tótenshe sharalar qajettigin týsinuge bolmay ma?

Alayda tipti Densaulyq saqtau ministrining Almatygha kelgenning ózinde medisina mekemeleri shúghyl rejimde júmys isteuge dayyn bolghan joq jәne emdeu mekemelerinin, qoghamdyq densaulyq saqtau qyzmetinin, jedel jәrdem stansiyalarynyng júmysynda jýielilik joq.

Búghan qosa Ministrlikten góri әleumettik jelilerding jedel әri myghym ekenin kórdik. WhatsApp messendjerinde alghashqy habarlamalar 19 mamyrda payda bolsa, Qazaqstannyng Bas sanitar dәrigeri 3 mausymda sóilep, Ministr OKQ-da 4 mausymda baspasóz konferensiyasyn ótkizdi.

Qoghamdyq pikirge jauap berudegi, sybys pen teris pikirge qarsy túrudaghy múnday bayaulyq qazirgi jaghdaygha jetkizdi. Osy orayda memlekettik sanitarlyq-epiydemiologiyalyq baqylau men qadaghalau jýrgizetin negizgi lauazymdy túlgha bolyp tabylatyn QR Bas memlekettik sanitar dәrigerining әreketsizdigine tanghalamyz.

Halyq qúzyrly organnan elde ne bolyp jatqany, kimderge qauip tónip túrghany, balalargha alandaugha negiz bar-joqtyghy, infeksiyadan qalay saqtanu kerektigi, vaksinasiya qajet pe jәne ony qaydan alu jayly der kezinde jauap almady.

Sondyqtan meningitke qatysty qoghamda tuyndaghan rezonanstyng baqylaudyng azdyghynan jәne Densaulyq saqtau ministrligi men onyng aumaqtyq bólimshelerining qajetti sharalardy uaqytyly qabyldamauynan oryn alghanyn aitugha bolady.

Dert jyl sayyn tirkeledi. Janadan kelgen auru emes. Ministrlik jyl sayyn jýrgizui tiyis keshendi sharalardyng (halyqqa týsindiru júmystary, әleumettik rolikter jәne basqalary) joqtyghynan biyl qysqa uaqytta onnan astam adam qaza tapty, azamattar alandauly.

Osy aurudyng tarauyna baylanysty halyq qayda habarlasu kerektigin jәne qanday sharalar qabyldau qajettigin bilmegendikten osynday jaghday tuyndap otyr. Emdeu mekemelerining osy dert simptomdarymen týskenderdi qabyldaugha dayyn emestigi jóninde faktiler bar.

Al meningokok epiydemiyasyna dayyndyqty qamtamasyz etu kelesi sharalardy qamtityn epiydemiologiyalyq baqylaudan túrady: auru jaghdaylaryn anyqtaudan olardy tekseruge jәne zerthanalyq rastaugha deyin. Dýniyejýzilik densaulyq saqtau úiymynyng úsynystary boyynsha profilaktika 1 jastan 29 jasqa deyingi barlyq adamdargha osy vaksina saludy qarastyrady. Sebebi 3 jasqa deyingi balalar men jastargha qauip kóp. Jauap beru sharalary keyinge qaldyrylmaytyn jәne auyru jaghdaylaryn tiyisinshe jýrgizu jәne dereu әreket etudi qamtidy.
Jogharyda bayandalghandy eskere otyryp, qalyptasqan jaghdaydy obektivti baghalau jәne el arasynda alandaushylyqqa jol bermeu maqsatynda QR Ýkimetining shúghyl jauapty talap etetin súraqtargha jauap bergeni qajet dep sanaymyz:

Birinshi, Qazaqstan Respublikasynyng Bas memlekettik sanitar dәrigerining qalyptasqan jaghdaydaghy róli qanday, aurudyng tarauyna baylanysty aldyn alu sharalary nege qabyldanbady?;

Ekinshi, osy mәsele boyynsha halyqqa konsulitasiya beru ýshin Call-ortalyqtar nege uaqytyly ashylmady?;

Ýshinshi, infeksiyany tasymaldaushy kózder, oshaqtary, jasyryn tasymaldaushylary turaly naqty aqparat bar ma? Qanday taldau jýrgizilip, ony anyqtau ýshin qanday sharalar qabyldanyp jatyr?;

Tórtinshi, elde osy aurugha diagnostika jýrgizetin zerthanalar jetkilikti me?;
Besinshi, әlemdik tәjiriybe negizinde osy aurudyng taraluyna qalay jol bermeuge bolady, aldyn alu sharalary bar ma?;

Altynshy, osy infeksiyany zertteu, anyqtau jәne emdeu ýshin otandyq ghalym-dәrigerlerge jetkilikti qarajat bóline me?;

Jetinshi, balalar men jastar jinalatyn oryndargha (balabaqshalar, jazghy lagerler, әskery kazarmalar, hostelder, oiyn-sauyq ortalyqtary jәne t.b.) eskertpeler nege uaqytyly, shúghyl әzirlenbedi?;
Segizinshi meningokok jәne basqa infeksiyalar boyynsha kýdikke ilingen pasiyentterdi adekvatty týrde medisinalyq saralau qashan jәne qalay úiymdastyrylady?

Osynday jaghdaylarda shúghyl kómek kórsetu ýshin («altyn saghat» erejesi) profiyline qaramastan barlyq stasionarlar dayyndyqtan ótkizildi me? Infeksiyalyq stasionarlar ýshin pasiyentter sanatyn jýrgizetin birynghay algoritm әzirlendi me?

Senator Ýkimet basshysyna miningitting jappay júghuynan qorghau turaly saualymen birge, dertting aldyn alu sharalaryna qatysty da mәseleler qoydy. «Halyqtyng densaulyghyn qorghaytyn ókiletti organ retinde Densaulyq saqtau ministrligine әr adam ózin jәne tughandaryn búl auru men basqa asa qauipti infeksiyalardan saqtay aluy ýshin jýieli týrde elding barlyq aimaghynda týrli formalardy paydalana otyryp, aqparattyq-týsindiru júmysyn jýrgizui qajet. Júqtyrudan saqtaytyn úsynystar otandastarymyzdyng túrghan jerine qaramastan barlyghyna qoljetimdi boluy kerek.
Búl ýshin qanday júmystar jasalyp jatyr jәne bolashaqta múnday jaghdaygha jol bermes ýshin qanday sharalardy qabyldau josparlanyp otyr?

Sebebi memlekettik organdardyng aqparattyq júmysty uaqytyly әri jetkilikti dengeyde jýrgizbey, jaghdaydy baqylaudan shygharyp, qoghamdyq rezonans tudyryp otyrghany birinshi ret emes», - dedi senator B.Áytimova deputattyq saualynda.

Senator el arasynda taraghan habargha naqty әri jedel monitoring jýrgizilmeui jәne olar taraghan alghashqy tәulikte proreaktivti reaksiyanyng bolmauy, resmy mәlimdemelerding keshigui jәne basqa eskertu sharalarynyng jetkiliksizdigi qoghamdy alandatyp otyrghandyghyna kónil audartty. «Búl - azamattardyng memlekettik organdar men mamandardyng pikirine degen senimin tómendetedi», - dedi senator.

Deputat jogharyda bayandalghandy eskere otyryp, qoyylghan mәselelerdi sheshudi asa baqylaugha aludy, elimizde meningokok meningiytining taraluyna jol bermeu boyynsha jyl sayynghy keshendi sharalardy bekitudi talap etti.

Ádilbek Qaba

Abai.kz

3 pikir

Ýzdik materialdar

Qúiylsyn kóshing

Bas gazet oralmandargha nege shýilikti?

Álimjan Áshimúly 2146
Ádebiyet

«Solay emes pe?»

Ghabbas Qabyshúly 2551
Qogham

Dos kóp pe, dúshpan kóp pe?

Ábdirashit Bәkirúly 2365
El ishi...

Últtyq biregeylenu: Qandastardyng róli qanday?

Omarәli Ádilbekúly 1661