ASTANA. 1 aqpan. QazAqparat - Qazaq aqparat agenttigi respublikalyq basylymdarda 1 aqpan, seysenbi kýni shyqqan ózekti materialdargha sholudy úsynady.

***

ASTANA. 1 aqpan. QazAqparat - Qazaq aqparat agenttigi respublikalyq basylymdarda 1 aqpan, seysenbi kýni shyqqan ózekti materialdargha sholudy úsynady.

***

«Egemen Qazaqstan» gazetining býgingi sanynda Memleket basshysy Núrsúltan Nazarbaevtyng Qazaqstan halqyna Ýndeui jariyalandy. Onda Elbasy býkilhalyqtyq senim bildirgeni ýshin barsha qazaqstandyqtargha shynayy rizashylyghyn bildirip, bastamashy topqa, deputattargha jәne «Qazaqstan-2020» demokratiyalyq kýshterding býkilhalyqtyq koalisiyasyna alghys aitady. «Bastamashy toptyng osy úsynys arqyly Elbasy ókilettigin 10 jylgha úzartu ghana emes, elimizding órkendeui jәne qoghamdyq túraqtylyqty nyghaytu baghytyndaghy irgeli isterdi jalghastyrudy kózdegenine senemin. Bir jaghynan, men saylaushylardyng basym kópshiligin qúraytyn býkilhalyqtyq bastamany keri qaytara almaymyn. Mәselening ekinshi qyry, men Elbasy jәne Konstitusiyanyng kepili retinde bolashaq sayasatkerlerge janylys baghyt silteytin iske jol bere almaymyn. Sondyqtan, meni halyq dúrys týsinedi dep senemin. Biz búl jaytty jay «qabyldau nemese bas tartu» retinde emes, ómirding ózi úsynghan demokratiyanyng tarihy taghylymy dep qabyldaghanymyz jón. Búl - Elbasy men halyqtyng Ata Zangha adaldyghyn baghamdaytyn taghylymdy dәris. Demokratiyalyq jolmen saylanghan Túnghysh Preziydent retinde elimizding biyik mýddelerin basshylyqqa ala otyryp, men referendum ótkizbeu turaly sheshim qabyldadym. Júrtshylyqty bóletin «referendum әlde saylau» degen tandaudyng ornyna men halqymyzdyng erki men demokratiyalyq qaghidattargha adaldyghyn eskeretin jәne bizdi biriktiretin joldy úsynamyn. Men ókilettigimning eki jylgha qysqaratynyna qaramastan, merziminen búryn Preziydent saylauyn ótkizu turaly úsynys engizemin. Tiyisti Zang Parlamentke úsynylady», - dep atap kórsetken Ýndeude Preziydent.

Osy basylymda Qazaqstan Respublikasy Konstitusiyalyq Kenesi Tóraghasynyng «Qazaqstan Respublikasynyng Konstitusiyasyna ózgeris pen tolyqtyru engizu turaly» Qazaqstan Respublikasynyng Zanyn Qazaqstan Respublikasynyng Konstitusiyasyna sәikestigi túrghysynda tekseru turaly» Qazaqstan Respublikasy Konstitusiyalyq Kenesining normativtik qaulysyna týsindirmesi jaryq kórdi. Onda: «Parlament ózining konstitusiyalyq ókilettigi negizinde, Memleket basshysynyng preziydenttik ókilettigin respublikalyq referendumda úzartu jóninde halyqtyng erik bildiruin qamtamasyz etuge qúqyqtyq negiz jasaugha tiyis bolatyn Zandy qabyldady. Alayda, Zandy zerdeleu barysynda Konstitusiyalyq Kenes búl Zannyng Preziydentting ókilettigin úzartudy kózdeytin normasy zandyq túrghydan dәl jazylmaghanyn anyqtady. Zannyng 1-tarmaghynan Qazaqstan Respublikasy Túnghysh Preziydentining - Elbasynyng preziydenttik ókilettigi qay merzimge úzartylatyny bayqalmaydy, múnday úzartudyng bir jolghy әlde qaytalanatyn sipatta bolatyny, ne bolmasa Memleket basshysyn saylaudan tolyghymen bas tartu kózdeletini anyq emes. Osy konstitusiyalyq normanyng anyq jazylmauy Konstitusiyada kózdelgen memlekettik jәne qoghamdyq instituttardyng tәjiriybe jýzinde ýilespeushiligine әkelip soqtyruy mýmkin. Sondyqtan, el Preziydentining Parlament qabyldaghan zannyng konstitusiyalyghyna kýmәn keltirui әbden negizdi bolyp shyqty dep atap ótuge bolady. Konstitusiyalyq Kenes búl zandy Konstitusiyagha sәikes emes dep tapty. Búl - zangha qol qoyylmaytynyn jәne onyng qoldanysqa engizilmeytinin bildiredi», - delingen.

***

Keshe Ýkimet basshysy Kәrim Mәsimovting qatysuymen Múnay jәne gaz ministrligining alqa mәjilisi ótti. Osyghan oray «Ayqyn» gazetinde «Qashaghandy» iygeruding ekinshi kezeni kónil kónshitpey otyr» degen taqyryppen maqala jariyalandy. Basylymnyng jazuynsha, vedomstva basshysy Sauat Mynbaev ministrlik ótken jyly mindettemelerin oryndamaghan 28 kompaniyamen at qúiryghyn ýziskenin jariyalady. Sonday-aq ol «Qashaghandy» iygeruding ekinshi kezeni kónil kónshitpey otyrghanyn bayandady. Mәjiliste «QazMúnayGaz» kompaniyasynyng basqarma tóraghasy Qayyrgeldi Qabyldin 2014 jylgha qaray Kaspiy qúbyry konsorsiumynyng eksporttyq әleuetin 50 mln tonnagha juyqtaytynyn jetkizdi. Onyng aituynsha, ótken jyly elimizde óndiriletin múnaydyng 40,2 payyzy atalmysh qúbyr arqyly tasymaldanypty. Sóitip, eksporttalghan múnaydyng ýlesi 71,2 mln tonnany qúrapty. Búl kórsetkish 2009 jylmen salystyrghanda 4,5 payyzgha artyq eken. Sonday-aq osy otyrysta «QazMúnayGaz» ÚK» AQ «Euro-5» standartyna kóshuge baylanysty múnay óndeu zauyttaryn janartudy úsyndy. «Bizding reseylik jәne belarustyq әriptesterimiz zauyttarynyng «Euro-5» standartyna kóshui tiyistigin jariyalauda. Sonymen qatar atalghan elderding aumaghynda búl standartqa sәikes kelmeytin motor maylaryn satugha shekteu qoyda. Al bizding janartu baghdarlamamyzgha sәikes, songhy nәtiyje - «Euro-4». Múnay jәne gaz ministrligi zauyttardy janartudyng songhy kezeninde «Euro-5» standartyna kóshu mýmkindigin qarastyruy kerek. Búl bizding reseylik jәne belarustyq zauyttarmen bәsekeles boluymyz ýshin qajet», - dedi atalmysh kompaniyanyng basqarushy diyrektory Daniyar Tiyesov.

«Aq Aziadanyng ashylu saltanatyna jinalghan 30 myng kórermen Qazaqstanda búryn-sondy bolmaghan keremetke kuә boldy. Halqymyzdyng keskin-kelbeti men bolmys-bitimi tap basylyp, týp túqiyanynan tәmsil tartylghan dumanda dәstýrimiz dәriptelip, salt-sanamyz ben әdet-ghúrpymyz úlyqtaldy. Eng bastysy - múnda memlekettik tilding asyghy alshysynan týsti. Aq Aziada últymyzdyng tilinde, anamyzdyng tilinde, bizding tilde ótti», - dep jazady «Ayqyn» gazeti seysenbilik sanyndaghy «Aq Aziadanyng saltanaty Alash júrtyna abyroy әperdi» degen maqalasynda. Basylymnyng atap ótuinshe, Astana-Arena stadionynda ótken saltanatty sharany el preziydenti Núrsúltan Nazarbaev pen halyqaralyq olimpiada komiytetining tóraghasy Jak Rogge zayybymen, Qyrghyzstan memleketining preziydenti Roza Otynbaeva, Aziyalyq Olimpiada kenesining tóraghasy Ál Sabbah syndy túlghalar qatar otyryp tamashalady.

7-Qysqy Aziada oiyndarynyng ashyluy әri alghashqy kýngi sporttyq sharalar turasynda keninen maghlúmat alghynyz kelse, osy jәne «Egemen Qazaqstan», «Alash ainasy», Kazahstanskaya pravda», «Liyter» syndy basylymdardyng býgingi nómirin  jiberip almanyzdar.

***

«Alash ainasy» gazetining túraqty «Dat!» aidarynda QR Ishki ister ministrining orynbasary, polisiya general-mayory Amantay Áubәkirovpen aradaghy súhbat «Qylmys jasaghan adamdardy júmysqa qabyldaghan basshylardyng ózi de qyzmetinen bosatylatyn bolady» degen taqyryppen basyldy. Basylymnyng barlyq saualdaryna túshymdy jauap bergen ol: «Qylmysqa qarsy kýres - barshanyng isi. Oghan býkil qogham bolyp júmylyp, birigip kýresu qajet. Azamattardyng ishki ister organdaryna qoldauy men kómegi  qylmystar men qúqyq búzushylyqtardyng aldyn aluda, qylmysty der kezinde ashyp, qylmyskerdi ústauda ýlken yqpal etedi. Kez kelgen qylmysty kórgen, kuә bolghan adamdar ony býgip-jasyrmay, әshkereleuge atsalyssa nemese qanday da bir qylymystyng aldyn alu isine kómektesudi azamattyq paryzy sanasa, búdan qogham tek útatyny anyq», - deydi.

«Memlekettik rәmizderdi kommersiyalyq maqsattargha paydalanugha tyiym salu kerek pe?». Osy saual «Alash ainasy» gazetining «oy-kókpar» aidarynda mamandar talqysyna úsynylyp otyr. Mәjilis deputaty Janseyit Sәrsenqúlov: «Memlekettik rәmizderdi kommersiyalyq maqsattargha paydalanugha mýldem tyiym salu kerek. Sebebi Memlekettik rәmizder - tútas bir últtyng eldigin aiqyndaytyn últtyq, qasiyetti nysandar. Al olardy kóringen jerge tyqpalap, japsyra bersek, qadirin qashyruymyz әbden mýmkin. Sondyqtan Memlekettik rәmizderding kommersiyalyq maqsatta paydalanyluyna ýzildi-kesildi qarsymyn»,- deydi. Al búl mәseleni ekijaqty qarau kerektigin aitqan kәsipker Azat Qonysbek: «Jalpy, Memlekettik rәmizderimizdi kommersiyalyq maqsattargha paydalanugha tyiym saludyng qajeti joq. Tek memlekettik nyshandarymyz beynelengen zattardyng ayaqasty etiluine nemese qorlanuyna tyiym salghan jón. Óitkeni osy uaqytqa deyin Tuymyzdy qap ornyna paydalanyp, qoqys tasyghandar turaly estip, bilip jatyrmyz. Mine, osylargha tyiym salyp, tipti olardy jazasyz qaldyrmauymyz qajet», - degen payymyn algha tartady.

***

«Memleket basshysy Núrsúltan Nazarbaev Halyqaralyq Olimpiada komiytetining tóraghasy Jak Roggeni qabyldady», - dep jazady «Kazahstanskaya pravda» gazeti. Kezdesude taraptar ekijaqty yqpaldastyq, Qazaqstannyng sportty damytudaghy joghary jetistikteri jayly sóz qozghady. J.Rogge Qazaqstan Preziydentine Qysqy Aziya oiyndaryn halyqaralyq joghary dengeyde úiymdastyrghany ýshin shynayy alghysyn bildirdi. «Aziada qarsanynda Qazaqstanda kóptegen jana biregey sport ghimarattary salynghanyn atap aitqym keledi. Búl Aziadanyng úiymdastyryluy eng joghary dengeyde bolghanyn kórsetedi. Sonymen qatar, Preziydentpen kezdesuimiz barysynda biz 2022 jylghy Qysqy Olimpiada oiyndaryn Qazaqstanda ótkizu mýmkindigi jayynda pikir alystyq», - dedi J.Rogge.