Apaytós dalanyng tósin tompityp túrghan әnebir biyikting basyna ayandap shygha qalsanyz, kókireginiz ózinen-ózi kýmbirge tolyp, әn salghynyz keledi. Mýmkin sary dalanyng tósinde saghymsha kóshken keshegi babalarymyzdan әuezi bólek, bitisi biyik nebir әnderding býginge qaluyna osy sebep boldy ma eken deysing ishtey. Shynynda da alqa-salqa bolghan sahara kenistikting sәnin asqaqtatyp "Ardaqqa", qiyannan qayyryp "Qanattaldygha", shalqytyp "Shәmsiqamargha" salmasan, dombyranyng shanaghyn tyrnalap aitatyn auyl ýiding alty auyzyna әste ýilespeytin siyaqty. Key-keyde Jәnibekting әnin tyndap otyryp, eriksiz osynday bir oigha qalasyn.

Almatygha baryp, "akademiya" tauyspasa da, alqaly júrttyng ardaqtysynyn arnayy aldynda baryp dәris almasa da, Jәnibek ózin Qayrat Baybosynnyng shәkir­timin dep esepteydi. Yaghni, ruhany shәkirti, ruhany inisi dep týsingen abzal. Sonau kezderde Arqa jerine óner saparymen kelip jýrgen Qayrat Baybosynov aghasy qalyng elding ishinen dombyra qúshaqtaghan qara balagha erekshe yqylasy auyp, qasyna ertip jýrip, konsertterde әn saldyrady eken. Ekeuinin arasyndaghy osy bir jylylyqqa toly agha men inilik, ústaz ben shәkirt­tik qatynas әli de ýzilmey keledi...

Apaytós dalanyng tósin tompityp túrghan әnebir biyikting basyna ayandap shygha qalsanyz, kókireginiz ózinen-ózi kýmbirge tolyp, әn salghynyz keledi. Mýmkin sary dalanyng tósinde saghymsha kóshken keshegi babalarymyzdan әuezi bólek, bitisi biyik nebir әnderding býginge qaluyna osy sebep boldy ma eken deysing ishtey. Shynynda da alqa-salqa bolghan sahara kenistikting sәnin asqaqtatyp "Ardaqqa", qiyannan qayyryp "Qanattaldygha", shalqytyp "Shәmsiqamargha" salmasan, dombyranyng shanaghyn tyrnalap aitatyn auyl ýiding alty auyzyna әste ýilespeytin siyaqty. Key-keyde Jәnibekting әnin tyndap otyryp, eriksiz osynday bir oigha qalasyn.

Almatygha baryp, "akademiya" tauyspasa da, alqaly júrttyng ardaqtysynyn arnayy aldynda baryp dәris almasa da, Jәnibek ózin Qayrat Baybosynnyng shәkir­timin dep esepteydi. Yaghni, ruhany shәkirti, ruhany inisi dep týsingen abzal. Sonau kezderde Arqa jerine óner saparymen kelip jýrgen Qayrat Baybosynov aghasy qalyng elding ishinen dombyra qúshaqtaghan qara balagha erekshe yqylasy auyp, qasyna ertip jýrip, konsertterde әn saldyrady eken. Ekeuinin arasyndaghy osy bir jylylyqqa toly agha men inilik, ústaz ben shәkirt­tik qatynas әli de ýzilmey keledi...

Bylayghy el men júrt ekibas­túzdyq dep tanyghanymen, Jәni­bekting kindik qany tamghan jer - Bayan ónirindegi Tendik auyly, ataqty Dalba tóniregi. Árisi Bú­qar jyrau, berisi Qanysh Sәtpaev syndy úlylar topyraghyn bas­qan aruaqty aimaq. Kókdombaqtyng biyigine shyqsanyz, kók­jiyegin aspan kómkergen kól kósir dala ózinen-ózi әn salyp túrghanday kýy kesher ediniz. Endi she? Aqbet pen Qyzyltaudyng alqabyn dýbir­letip, әndi erttep, kýidi mingen Jayau Músa men Jarylghapberli, Býrkitbaydyng Mústafasy, Edirey men Ýshqaradan maqam tartqan Mәdi, teristik bettegi qalyng Dadan Tobyqtynyng shantiymesi - Shashubay, kók Esildi әnmen kómkergen Ghaziyz, Kókshening kókmoyyndary Birjan sal, Aqan seri, Ýkili Ybyray, mynau irgedegi әuliyeli Aqkólding әn erekesi Estay, Ertis boyyndaghy Bayghabyl әnshi... Úrpaqtan úrpaqqa jalghasyp kele jatqan dalanyng әn akademiyasy! Jәnibek bala da keshegi jýirikter sekildi kezinde osy akademiyagha qújatsyz qabyldanyp, tirkelmegen tyndaushysy bolghan!

- Mening atam qoyghan shyn atym - Bәtima, - dep Jәnibek ózine tәn әdetimen eki kózin syghyraytyp, aqsiya kýledi.

- Týsinbedim...

- Atam Mәlikten әkem Hadis jalghyz eken. Hadisten agham Qazybek, odan keyin men dýniyege keldim. óspegen túqym edik, eki úl birining artynan biri tudy, elding kózi tiyip jýrer dep, atam mening atymdy Bәtima dep, әdeyi qyzdyng atyn qoyypty. Qazir osy uaqytqa deyin elding kóbisi meni sol әdetpen Bәtә dep ataydy. Biraq men qyr­qymnan shyqpay jatyp, ýige elge belgili Sary molla degen adam kelipti.

- Mәke, tumanyng bauy berik bolsyn, úl ma qyz ba? - dep súraydy.

- Qyz bala edi... - dep atam tómen qarapty.

Sol kezde ana jaqtan men baqyryp jylasam kerek. Eleng etken Sary molla:

- Mynau úldyng dausy ghoy, Mәke, endi búdan bylay jasyrmanyz, Alla ghúmyr jasyn úzaq qylsyn, esimi Jәnibek bolsyn! - dep batasyn beripti. Biraq atam ózi óle-ólgenshe Bәtiymә dep ketti.

- Este qalatyn әngime eken. Al endi auylda tughan qazaqtyng bәri әnshi bolyp jatqan joq, ónerge jaqyn boluynnyng sebebi ne?

- "El ishi óner kenishi" dep tegin aitylmaghan ghoy. Bala kýnimde bizding jaqta Baqyt Qyryqbaev, Tóleutay Dosov, Maqsút degen әnshiler boldy. Solargha qarap otyryp, osynday әnshi bolsam dep armandaytynmyn. Sheshem Raushan marqúm da qúiyltyp "Gauhartasqa" salushy edi. Osylardyng әseri bol­ghan shyghar, bala kýnimnen dombyra ústap, әn aita bastadym. Bertin­de әnshi retinde halyqqa tanyluyma Ekibastúz qalalyq mәdeniyet bólimining mengerushisi bolghan Jýrsin Bәtenov aghamyzdyng yqpaly zor boldy. 1986 jyly Almatyda ótken әnshi-termeshilerding bayqauynda jýldeger atanyp, elge tanyldym. Eki jyl ótken song taghy da osynday bayqaudyng jenimpazy boldym. Sodan keyingi jyldary Qayrat Baybosynovpen birge Pavlodar oblysynyng audandaryn aralap, konsert qoydyq. Kenes uaqytynda Býkilodaqtyq halyq shygharmashylyghy bayqauynyng eki mәrte laureaty boldym (kenestik kezendi qansha jamandasaq ta, osynday iygi sharalar ótip túratyn). Osynyng barlyghy mening ónerpaz retinde úshtalyp, halyqqa tanyluyma sebep boldy. Eskerusiz qalyp jatqan joqpyn, 2004 jyly óner salasyndaghy kóp jylghy enbegim ýshin Mәdeniyet miy­nistri­ning búiryghymen "Qazaqstan Respublikasynyng mәdeniyet qayratkeri" degen ataq aldym. ótken jyly ózimdi qadir­leytin el-júrttyng qoldauymen Jәni­bek degen esimime "sal" degen qosymsha jalghanyp, endi el ishinde "Jәnibek sal" atanyp jýrmin. Búl birinshiden, óner­paz­gha shygharmashylyq serpilis berse, ekinshiden keshegi babalarymyzdan qalghan dәstýrdi tiriltu dep týsinemin.

- Qazir halyq әnderining el ishinde tyndaluy qalay?

- ókinishke qaray, dәstýrli әnning kýn sanap qadiri qashyp bara jatqanyn bayqap jýrmiz. Sebebi ony týsinetin tyndarmannyng qatary siyrep barady. Keyingi jastardyng yqylasy batys muzykasyna auyp ketken. Qazir halyqtyq óner soltýstik ónirlerde nasihatqa, qoldaugha zәru. Ana bir jyldary Múhit әnderining Oral qalasynda ótken bayqauyna qatystym. óziniz bilesiz, Arqa әnderi men Batys óniri әuenderinin tabighaty eki basqa. Onyng ýstine sol jerde mindetti týrde Múhittyng "Aydayyn" shyrqau kerek boldy. Shynymdy aitsam, men bilmeu­shi edim. Biraq bir týnning ishinde osy "Aydaydy" ýirenip alyp, erteninde oryndap, seksen әnshining ishinen ýshinshi oryngha ie boldym. Biraq mening aita­yyn degenim búl emes, sol jaqtaghy elding halyq әnderine degen erekshe yqylasy edi. Shirkin, bizde de sonday tyndarman bolsa dep armandaysyn.

- Jәke, erding jasy eluge iyek artqaly jatyrsyn, búl da bir beles qoy, resmy oryndardan qoldau bar ma?

- Áriyne, qalalyq әkimdik, oblystyq mәdeniyet basqarmasy qoldau jasap, jana jyl ótken song oblystaghy birneshe audandardy aralap, konsert bermek­pin. Songhy esep konsertim nau­ryz aiynda Ekibas­túzdaghy "óner" mәdeniyet sarayynda ótpek. Halyq әnimizdi tyndap, sodan az da bolsa ruhany lәzzat alsa, bizge odan artyq baqyt joq.

«Jas Alash» gazeti