Júma, 10 Mamyr 2024
Janalyqtar 2097 0 pikir 6 Jeltoqsan, 2010 saghat 22:14

Aldabergen Kempirbay. Qulyghyna qúryq boylamaytyn sayasy qúral - KVN

Kezinde 300 jyl boyy qypshaqtyn, yaghny qaysar qazaqtyng ayaq astynda taptalghan orys halqy qazir qansha әlsirese de, kenes ýkimetinen «múragha» qalghan imperiyalyq, ozbyrlyq  pighylynan aryla almay otyr. Jaraly jyrtqyshtay tisin aqsityp, azuyn aigha bileuge. Resey Federasiyasy qúramyndaghy respublikalar, avtonomiyalar qayta-qayta bas kóterip, tәuelsizdikke qol jetkizuge tyryssa da, keshegi «aq degeni alghys, qara degeni qarghys» dәuirin ansaytyn «úly» halyqtyng shovinist ókilderi TMD-ny úrshyqsha iyirip, ermekteytin oiynshyqqa ainaldyrudy ansauda. Byqsyghan shoqty Qazaqtyng suyn iship, nanyn jey otyryp, aiylyn jimaghan, el aman, júrt tynyshta shyrqymyzdy búzudan jalyqpaghan Zaharov sekildi zәrli saytandar ýrlep, sayqal jaghympazdyghymen jogharydaghy ýzengiles-jaqtastaryna jaghyp, qoltyghyna su býrkude. Al, sol kórshimizding aragidik ózara shekisip, pikir qaghystyryp, shekeleri qyzarghan song ymyralasyp, auyz jalasatyn qos qoshqary Medvedev pen Putiyn, órshil de óskeleng úrpaghynyng qamyn oilaghan Gruziya, Baltyq jaghalaulary siyaqty «tentekterdin» bәrekeldi degizerlik sýikimdi isterinen abdyrap, Qazaqstan, Ukraina tәrizdi anda-sanda júlmalap, talap alugha ýirenshikti búrynghy bodan iyelikterining tizginin bosatpaugha jantalasuda. Qyr astyndaghy aiyr qalpaqty aghayynymyz Qyrghyz elin qantógiske arandatyp, qaqtyghys, kiykiljinder arqyly tu-tulaqayyn shygharyp, aqyry Otynbaeva nyspyly qatyndy qoy nәtiyjesinde ol juasytyp aldy.

Kezinde 300 jyl boyy qypshaqtyn, yaghny qaysar qazaqtyng ayaq astynda taptalghan orys halqy qazir qansha әlsirese de, kenes ýkimetinen «múragha» qalghan imperiyalyq, ozbyrlyq  pighylynan aryla almay otyr. Jaraly jyrtqyshtay tisin aqsityp, azuyn aigha bileuge. Resey Federasiyasy qúramyndaghy respublikalar, avtonomiyalar qayta-qayta bas kóterip, tәuelsizdikke qol jetkizuge tyryssa da, keshegi «aq degeni alghys, qara degeni qarghys» dәuirin ansaytyn «úly» halyqtyng shovinist ókilderi TMD-ny úrshyqsha iyirip, ermekteytin oiynshyqqa ainaldyrudy ansauda. Byqsyghan shoqty Qazaqtyng suyn iship, nanyn jey otyryp, aiylyn jimaghan, el aman, júrt tynyshta shyrqymyzdy búzudan jalyqpaghan Zaharov sekildi zәrli saytandar ýrlep, sayqal jaghympazdyghymen jogharydaghy ýzengiles-jaqtastaryna jaghyp, qoltyghyna su býrkude. Al, sol kórshimizding aragidik ózara shekisip, pikir qaghystyryp, shekeleri qyzarghan song ymyralasyp, auyz jalasatyn qos qoshqary Medvedev pen Putiyn, órshil de óskeleng úrpaghynyng qamyn oilaghan Gruziya, Baltyq jaghalaulary siyaqty «tentekterdin» bәrekeldi degizerlik sýikimdi isterinen abdyrap, Qazaqstan, Ukraina tәrizdi anda-sanda júlmalap, talap alugha ýirenshikti búrynghy bodan iyelikterining tizginin bosatpaugha jantalasuda. Qyr astyndaghy aiyr qalpaqty aghayynymyz Qyrghyz elin qantógiske arandatyp, qaqtyghys, kiykiljinder arqyly tu-tulaqayyn shygharyp, aqyry Otynbaeva nyspyly qatyndy qoy nәtiyjesinde ol juasytyp aldy. Tek, әiel zatynyng Astana sammiyti sekildi ýlken jiyndarda әdemi sóileuden әri aspasy, mardymdy sharua sheshpeytini beseneden belgili jayt.

Mine, Qytaydyng qarqyndy qimylynan, Amerikanyng týrli qayyrymdylyq sharalary arqau bolatyn «úzaq merzimdi» aqkónildiginen boyyn ýrey biylegen әlgi ekeuding әkimshiligi bayaghydan jastardyng sanasyn jaulaghan KVN (qazaqsha tәrjimasy KTK, osylay atay bereyik, dәstýrimizge, dilimizge jat dýnie ghoy) oiynyng janasha kelbette janghyrtyp, sayasy mýddesine paydalanugha bilek sybana kiriskendey. Mәskeudegi Maslyakovtyng mәstekteri de búny ile-shala qúp alghanday. Ony, kóringen qoqyr-soqyrdy, kóshirme qoqysty ekran arqyly tóbemizge bógetsiz ýiip-tóge beretin teledidar, otandastarymyzdyng sanasyny ystyghy basylmay jatyp myqtap sinirude.

Negizgi taqyrypqa zeyin qoysaq, tayauda, euraziyashyl úghymnyng jarshysy ispetti «1-shi Euraziya» arnasynan taratylghan, KVN-nyng 49 jyldyq tughan kýnine oray úiymdastyrylghan ashyq kubok sayysy, zamannyng zúlymdyghy men zapyranynan japa shekken sekem kónildi odan sayyn alasapyran kýige týsirdi. Keshkilik daladaghy ýskirik ayazdan ýide tyghylghan mening jaydary jýzim lezde әlemtapyraq bolyp búzyldy. Endi, sahnadaghy TMD-nyng 11 qúrama komandasy oryssha sayrap, qazylar alqasynyng mýsheleri eshkimnen iymenbesten, ashyqtan ashyq, zaldaghy iyin tirese syghylysqan júrtshylyqty pysqyrmastan, keshe ghana ata-babamyzdy qynaday qyryp, keyingi buyndy taghdyr tәlkegine úshyratqan kenestik súrqayy sayasatty úrandap, orekenning shoshqa sasyghan qoynyna shaqyrsa! «Quyrdaqtyng kókesin týie soyghanda kórersin» demekshi, soraqy sandyraq pen aqylgha syiymsyz últty mazaqtau, qorlau tizbegi ýzbey kóz aldymyzdan óte berdi... Ázil-qaljynnyng kórigin qyzdyrghan qazaqtyng kelesheginen ýmittengen atpal jigitteri orystyng qorbandaghan dәuine tómennen ayanyshty keyipte qarap, qyzymyz belinen qúshaqtap, kenedey jabysty. Qanshama qarjy qúighandaghy syrt elde masayraghanymyz osy ma? Qazylyq etkenderding bireui, týrki tektes halyqtar: qazaq, ózbek, qyrghyz, tәjikting tili búryn aksentten ajyramasa, qazir taza tandayy taqyldap, shýldirlegende ay tektes orystan tipten qara ýzetinin maqtan tútsa, ekinshisi keshting shymyldyghyn jaba kele TMD atauyndaghy «tәuelsiz» degen bizding kiyeli de qasterli qazynamyzdy jek kóretinin jar salyp, tamaghy jyrtylghansha aighalady. Oghan, qoldaryna kókeleri qystyrghan aqshagha maldanghan kvnshikter de, arzan kýlkige aldanghan kórermen de mәz-meyram, alaqandary ashyghansha shapalaq soqty.

Qarasha aiynyng ayaghynda ótip, qalyng búqara jeltoqsanda teledidardan tamashalaghan búl kezdesude qatysushylar eng tartymdy degen qoyylymdaryn syilapty. Merekelik baghdarlamagha baylanysty «Astana.kz» jәne «Qazaqtar» komandalary birikken. Osylay KVN-nyng tughan kýnin jappay toylap, bir kisidey atsalystyq...

Núrlan Qoyanbaev, «Qazaqtar» komandasynyng «serkesi»: «Osynday festivalider men kubokter jii ótkizilip túrsa! Kórermender kónil kóteretin dýniyelerdi únatady. Tәuelsiz memleketter dostastyghynyng elderi tatu ómir sýru kerek. Joldastyq kezdesu bolghandyqtan, bagha qoyylghan joq, bәri de jaqsy óner kórsetti», - degen eken lepirgen kónilde.

Áriyne, halyqtar dostastyghyn әspetteu iydeyasy, yaghny «modasy» býgingi tanda TMD aumaghyndaghy qojayyndargha únaydy, úpayyn eseleydi. Al, joyqyn iydeologiyanyng egemen elding úlandarynyng sanasyn ulauda, túqyrtuda ziyany ólsheusiz ekeni ashy aqiqat.

Aqparat agenttikteri jarysa shulaghanday, TMD KVN túnghysh kubogyn Baltyq jaghalauy qúramasy qanjyghasyna baylady. Aleksandr Shirvindt, Leonid Yarmoliniyk, Yuliy Gusman y Konstantin Ernst sekildi orystyng orghyghan azamattarynyng kóksegeni men kókigenining týpkilikti tamyry osyghan tireledi. Naghyz asaudy juasytudyng tiyimdi tәsili.

Halyqaralyq KVN odaghynyng tóraghasy Aleksandr Maslyakov ta mәngilik lauazym búiyrghan túlgha retinde әzirge shau tartpaytynday. Manghazdanyp, qajet tústa týsin suytyp, jan-jaqtan aghylghan jastargha ornyndy bil degenge menzeytindey.

Taghy bir búl KVN-nan týigenimiz, týrki tektes halyqtardyng talay jylghy tәueldilikting zardabynan tizgindi slavyan nәsilge berip qoyghany. Áytpese, әzirbayjan tapqyrlarynyng sahna tórinen «aqsaqal» dep ortaq kóne tarihymyzgha, úqsastyghymyzgha núsqaghany, alyptardyng aitaghyna ere bermeu keregin aiqyn bayqatyp túrghan joq pa? Tausylyp bitpes dau-damaydy azaytyp, odaqtas el bop әlemge tanylsaq, mýmkin Resey, Qytay sekildi halqy qúmyrsqaday qújynaghan memleketter qos býiirden qyspas pa edi?!

«Abay-aqparat»

 

 

0 pikir

Ýzdik materialdar

Qúiylsyn kóshing

Bas gazet oralmandargha nege shýilikti?

Álimjan Áshimúly 1871
Ádebiyet

«Solay emes pe?»

Ghabbas Qabyshúly 1919
Qogham

Dos kóp pe, dúshpan kóp pe?

Ábdirashit Bәkirúly 1611
El ishi...

Últtyq biregeylenu: Qandastardyng róli qanday?

Omarәli Ádilbekúly 1476